Vraag een willekeurige professional naar drie manieren om een gebouw te verduurzamen en je krijgt waarschijnlijk isolatie, zonnepanelen en LED-verlichting te horen. Drie technieken die hun sporen inmiddels ruimschoots verdiend hebben, maar de wereld staat niet stil. Een van de mogelijkheden die de laatste tijd steeds meer aandacht krijgt is gelijkspanning, een andere manier om elektriciteit te distribueren.

Steeds meer apparaten maken gebruik van gelijkspanning, bijvoorbeeld omdat ze dit opwekken (zonnepanelen) of omdat ze dit gebruiken (denk aan LED-verlichting, maar ook aan computers). Op dit moment passen we de voeding aan op het gebruik. De gelijkspanning van een zonnepaneel wordt omgevormd naar wisselspanning en in het net ingevoed alvorens het voor de LED-lamp weer terug wordt gevormd naar gelijkspanning. Bij elke omvorming gaat er energie verloren, en elke omvormer maakt gebruik van schaars wordende materialen. Als we deze omvormers ertussenuit halen kan er op energie en materiaal bespaard worden. Dit kan een totale energiebesparing van 14% opleveren.

ABN AMRO heeft interesse getoond in de ontwikkelingen omtrent gelijkspanning en heeft advies- en ingenieursbureau Grontmij (part of Sweco) gevraagd hier en verdiepingsslag in te maken. Hieruit is mijn afstudeeronderzoek voortgekomen, waarin het gehele proces van financiering tot aan realisatie van de verbouwing van een kantoor naar gelijkspanning aan het licht komt.

Kan dat?

De eerste en misschien wel belangrijkste vraag om mee te starten is: Kan dat eigenlijk wel, een kantoor op gelijkspanning laten draaien? Het antwoord, voor nu, is gedeeltelijk ja. Alles met micro elektronica (computers, monitoren en beamers) kan gewoon draaien. Andere apparaten moeten aangepast worden om het werkend te krijgen, zoals bijvoorbeeld de pompen in het gebouw en de koffiezetapparaten.

Wat levert het op?

Nu we weten dat het kan is het tijd om de kosten en baten in kaart te brengen. In het onderzoek zijn we uitgegaan van het verbouwen van een groot ABN AMRO regiokantoor.

De kosten voor het volledig ombouwen van dit kantoor naar gelijkspanning liggen tussen de €150.000 en €450.000. Dit hangt er onder andere vanaf of er delen hergebruikt worden of dat alles volledig vernieuwd wordt. Dit levert een besparing op van tussen de 10 en 12% van het totale elektriciteitsverbruik op jaarbasis en een terugverdientijd tussen de 12 en de 31 jaar.

De impact van het verbouwen van een volledig kantoor is echter erg groot, waardoor het ook interessant is om te kijken naar de mogelijkheden om alleen de kantoorverdiepingen te verbouwen en de gebouwinstallaties buiten de scope te laten. Het verbouwen van alleen de kantoorverdiepingen kost ongeveer €60.000 (of €80.000 inclusief zonnepanelen), en levert een besparing op van 14% van het elektriciteitsverbruik van het kantoordeel op jaarbasis. Dit heeft echter nog een terugverdientijd van 14 jaar.

Businesscase verbeteren

In het vervolg van het onderzoek is er gekeken naar de mogelijkheden die geboden worden door de overheid om de business case te verbeteren. Wat hierbij opvalt is dat er op dit moment nog weinig specifieke instrumenten beschikbaar zijn,.

Het is echter mogelijk de financiële haalbaarheid nog iets te verbeteren (terugverdientijd 10 jaar), met name door een aantal subsidies en belastingaftrek posten.

Een ander belangrijk punt wat ook vanuit de overheid komt is de wet- en regelgeving rondom gelijkspanning. Voor elektrische installaties in gebouwen is de NEN1010, de standaard die eenduidig zou moeten zijn voor de aanleg van elektriciteitsnetten in gebouwen, maar op het gebied van gelijkspanning is deze dat allerminst. Zelfs binnen de gelijkspanningswereld is er nog discussie over de toepasbaarheid, maar er wordt hard gewerkt aan het verbeteren van de standaard.

Met dit in het achterhoofd is het tijd om in het echt te gaan experimenteren zoals bijvoorbeeld al gebeurt in deze kas. En wellicht wordt gelijkspanning over vijf jaar dan ook door professionals genoemd als duurzame techniek.

Auteur: Erik van Diest