De aantrekkelijkheid van de stad wordt voor een groot gedeelte gedefinieerd door de mogelijkheden die ze biedt voor fysieke interactie tussen haar bewoners. Nieuwe digitale technieken kunnen deze interacties vergemakkelijken of juist ervoor zorgen dat mensen zich meer afsluiten voor de medebewoners.

Anthony Townsend neemt ons in zijn boek “Smart Cities: big data, civic hackers, and the quest for a new utopia” mee in zijn zoektocht naar de toegevoegde waarde van data en technologie. Een belangrijke boodschap is dat technologie ondersteunend moet zijn voor het stedelijke leven en niet het stedelijk leven moet dicteren. Mensen hebben de neiging om te proberen te voorspellen waar deze ontwikkelingen toe gaan leiden.

Waar gaat dit heen, vragen we ons af. Dat is een afhankelijke houding ten opzichte van ontwikkelingen die we uiteindelijk als maatschappij zelf in de hand hebben. We moeten ons dus afvragen waar we willen dat het heen gaat, waar we vinden dat het heen moet gaan. Om de wenselijke toepassingen van technieken te laten prevaleren boven de onwenselijke is het zaak om scenarios te ontwikkelen waarmee de potentie wordt blootgelegd. Bij het ontwikkelen van Smart Cities is het dus noodzakelijk om het doel voor ogen te houden: het faciliteren van hoogwaardig (menselijk) leven. Daarvoor is het belangrijk om de utopie in het oog te houden zonder ooit de gevaarlijke claim te doen deze utopie ook te kunnen verwezenlijken.

Jeremy Rifkin en de derde industriële revolutie

De visie van Jeremy Rifkin die hij in zijn boek “de derde industriële revolutie” uiteenzet is zeer waardevol voor de natuurlijke stad. Graag zou ik daar twee ontwikkelingen aan toe willen voegen waarmee we zijn visie kunnen uitbreiden. Beide technieken spelen een rol in de ontwikkeling van een bredere utopische visie voor de natuurlijke stad, de stip aan de horizon.

Een belangrijke rede om energie lokaal op te slaan is het feit dat transport van elektriciteit op dit moment met hele grote verliezen gepaard gaat. In Duitsland is een kabel ontwikkeld, de eerste zogenaamde “superconductive power cable”, waarmee het transportverlies tot nagenoeg 0% wordt gereduceerd. Op dit moment wordt dit vooral gezien als oplossing voor kleinere afstanden maar op termijn maakt deze kabel het wellicht mogelijk om over veel grotere afstanden elektriciteit te transporteren. Energie kan worden opgewekt daar waar het in overvloed aanwezig is en het leven in de directe omgeving zo min mogelijk in negatieve mate beïnvloed. Vervolgens kan het zonder verlies de wereld over worden getransporteerd. Dat stelt lokale opwekking van energie ter discussie.

Interessante optie voor energieopslag

Ook voor energie opslag is door ECN (Energie Centrum Nederland) een interessante optie onderzocht. Het gaat om een zweeftrein die de opgewekte energie opslaat als kinetische energie in een (ondergrondse) zweeftrein. De techniek is gebaseerd op magnetische levitatie in een vacuüm omgeving. Stel je voor dat we dit combineren met een nieuw vervoerssysteem waar ik in een eerdere blog over schreef door van de “trein” losse capsules te maken. Dan is de energie die met de capsules wordt opgeslagen tevens beschikbaar voor vervoer door de capsules te versnellen terwijl er mensen inzitten. Met de energie die vrijkomt door het vertragen van de ene capsule kan een andere capsule versnellen en zo hebben we een nagenoeg energie neutraal transportsysteem wat tevens energie opslag verzorgt. Tevens kan deze methodiek worden gebruikt om energie over hele grote afstanden te verplaatsen door capsules bijvoorbeeld in Afrika te versnellen en in Europa te vertragen. We kunnen met deze twee voorbeelden de visie van Jeremy Rifkin uitbreiden.

Het doel van Smart Cities: het faciliteren van hoogwaardig (menselijk) leven.

De volgende stap: de natuurlijke stad

Op 16 september was er in Berlijn een conferentie Creating Urban Tech genaamd waar vele zogenaamde “smart solutions” aan bod kwamen. Een inspirerende dag. Toen ik aan de sprekers de vraag voorlegde wat al deze technieken kunnen gaan betekenen voor de verschijningsvorm van onze steden moesten ze allemaal het antwoord schuldig blijven. Ik heb veel van de sprekers uiteindelijk gesproken omdat ze dit een heel belangrijke vraag vonden. Hoe kan met al deze technieken een stad opnieuw worden vormgegeven? Smart Cities en de derde industriële revolutie zijn middelen om een duurzamere omgeving te maken waar menselijk leven met een hoge kwaliteit mogelijk blijft. Een natuurlijke leefomgeving moet het uitgangspunt zijn. De utopische zoektocht naar de natuurlijke stad blijft de ruimte tussen werkelijkheid en utopie oprekken om een stad vorm te geven die inspireert en aanzet tot diepgaande veranderingen in onze maatschappij. De Natuurlijke Stad concentreert zich op de grote vragen van deze tijd door het ontwikkelen van modellen die inspireren voor de toekomst. Bedrijven, kennisinstellingen en (lokale) overheden hebben allemaal hun eigen ideeën over Smart Cities. In samenwerking met deze bedrijven, kennisinstellingen en overheden verbeeldt De Natuurlijke Stad de potentie van innovatie en Smart Cities, een noodzakelijke exercitie om onze huidige leefomgeving op een verstandige manier te transformeren.

Meer informatie over de natuurlijke stad

Meer informatie over de natuurlijke stad leest u op de officiële website. Walter Dresscher Msc. (TU Delft, Bouwkunde) werkte als architect bij diverse Franse architectenbureaus in Parijs. Na zijn jaren in Frankrijk heeft hij enkele jaren bij OIII Architecten gewerkt. In 2014 heeft Walter het platform “De Natuurlijke Stad” gelanceerd. Dit initiatief stimuleert kennisoverdracht van stedelijke innovaties en slaat een brug tussen de creatieve sector en bedrijfsleven.

Meer informatie over Smart Cities

De komende tijd besteedt Duurzaam Gebouwd meer aandacht aan het onderwerp Smart Cities en Smart Grids, onder andere door expertposts en achtergrondartikelen  te publiceren rondom dit onderwerp. Daarnaast vindt op 4 november het TVVL-evenement 'Smart Cities Event' plaats, met de Amerikaanse econoom en adviseur Jeremy Rifkin. Hij vertelt over een duurzaam economisch model waarin internettechnologie en groene energie samen leiden tot ‘energie-internet’. Kijk voor meer informatie en de mogelijkheid tot inschrijven op de website van het Smart Cities Event. Leden, partners en experts van Duurzaam Gebouwd kunnen tegen een gereduceerd tarief het evenement bezoeken, vraag uw kortingscode op via events@duurzaamgebouwd.nl.