Duurzame gebiedsontwikkeling start met de omgeving in relatie met de mensen in deze omgeving met hún economisch handelen in relatie tot de aarde. Voor deze transitie naar een duurzame samenleving is een nieuwe Omgevingswet noodzakelijk.

Groei gericht op duurzame ontwikkeling en integraal duurzaamheidsbeleid wordt zo gerealiseerd. Dit hebben we uitgebreid beschreven in onze blog 'Ontbreekt de omgeving in de nieuwe Omgevingswet?' Daarom besteden we in deze blog aandacht aan  de voordelen van participatie voor duurzame gebiedsontwikkeling en de kansen van participatie in de nieuwe Omgevingswet.

Wat is participatie?

Participatie is het in een vroegtijdig stadium actief betrekken van belanghebbenden bij complexe (bouw)plannen in hun omgeving. Van cruciaal belang is het om burgers, bedrijven en andere belanghebbenden in de omgeving in het besluitvormingsproces van ontwikkeling in een gebied actief te betrekken en echt te luisteren om een gebied duurzaam mét hen te ontwikkelen, in plaats van vóór hen.

Deze actieve en gerichte betrokkenheid van de omgeving heeft als voordelen:

• lokale kennis, ideeën, visies en belangen over duurzaamheid op het gebied van bijvoorbeeld energievoorziening verbetert de besluitvorming;
• het draagvlak en acceptatie van besluiten over duurzame ontwikkeling wordt vergroot;
• burgers, bedrijven en andere belanghebbenden in de omgeving actief bij besluitvorming betrekken vergroot het vertrouwen in de overheid. Kortom: als gemeente, provincie of rijksoverheid zegt wat je doet en doet wat je zegt;
• minder tijdrovende procedures na besluitvorming leveren een aanzienlijke tijd- en geldwinst voor duurzame ontwikkelingen op.

Van ontwikkelaars en initiatiefnemers van duurzame ontwikkelingen wordt in de nieuwe Omgevingswet verwacht dat zij bij projecten vroegtijdig participatie van de omgeving initiëren, organiseren en samenwerken met andere initiatiefnemers in een gebied en zo een duurzame bijdrage leveren aan de verbetering van de kwaliteit van de fysieke leefomgeving.

Hoe is participatie in de Omgevingswet geregeld?

Burgers, bedrijven en andere belanghebbenden worden bij voorbereiding van ingrijpende besluiten in hun omgeving in een vroeg stadium via participatie of een zienswijzenprocedure betrokken. Voor participatie zijn er geen wettelijke verplichtingen met uitzondering van:

• projectenbesluiten met een publiek belang én een provinciaal of nationaal belang;
• bij de aanvraag van een omgevingsvergunning worden gegevens over participatie ingediend, maar laat vrij op welke manier participatie plaatsvindt.

Participatie wordt daarmee overgelaten aan gemeenten en provincies. Voor gemeenten en provincies liggen hier dus kansen om burgers, bedrijven en andere belanghebbenden met duurzame initiatieven pro-actief te laten participeren in de besluitvorming.

Initiatiefnemers van duurzame ontwikkelingen kunnen uiteraard ook formele zienswijzen indienen om bij te dragen aan duurzame gebiedsontwikkeling bij onder meer:

• omgevingsvisies;
• omgevingsplannen;
• plan-mer-plichtige plannen;
• projectbesluit;
• soms voor de omgevingsvergunning voor een afwijkactiviteit.

Dit is dan de meer formele weg om duurzame ontwikkelingen alsnog te realiseren. Meer weten? Het onderstaande filmpje ‘College Kijk op de Omgevingswet: Hans Alders’ geeft een beeld van participatie.

Voordelen voor initiatiefnemers van ontwikkelingen van participatie?

De kwaliteit van participatie is en blijft maatwerk, welke uw gemeente of provincie ook kiest. Denk als initiatiefnemer van duurzame initiatieven daarom niet in belemmeringen, maar in kansen. Uiteraard kost actieve participatie u tijd en moeite, maar u heeft invloed op een betere besluitvorming voor daadwerkelijke realisatie van uw duurzame gebiedsontwikkelingen. Met als extra voordeel: het voorkomen van het achteraf overtuigen van ambtenaren en/of tijdrovende en kostbare bezwaar- en beroepsprocedures!

Dat participatie, ook voor de overheid, altijd maatwerk en complex kan zijn, blijkt duidelijk uit het artikel ‘‘Eerlijke’ ambtenaar weggepromoveerd in windparkkwestie’.

Auteurs: Arno Kleine Staarman (foto, rechts) en drs. Erik Osterwald (foto, links). Kleine Staarman is projectmanager ruimtelijke ontwikkeling van Aranto. Osterwald is organisatie- en beleidssocioloog en HRM-expert en partner van Tri-plus.