Douglas Mulhall gaf op het congres Cradle to Cradle 2.0 exclusief een preview van de Cradle to Cradle-criteria voor de gebouwde omgeving. Het kijkje in de keuken smaakte naar meer, reden om Mulhall te vragen naar het zojuist verschenen boekje Cradle to Cradle Criteria for the Built Environment. Dit artikel is eerder verschenen in het magazine Duurzaam Gebouwd nummer 4.

Douglas Mulhall is senior onderzoeker bij het Nederlands Instituut voor Duurzame Transitie (DRIFT), deze ondersteunt de Cradle to Cradle-leerstoel aan de Erasmus Universiteit. Mulhall heeft diverse boeken geschreven over nanotechnologie en moleculaire medicijnen. Hij werkte samen met Braungart aan de Hannover Principles; Cradle to Cradle (C2C) is voor een deel hierop gebaseerd. Mulhall was manager van EPEA in de negentiger jaren ten tijde dat Braungart en zijn wetenschappelijk team pionierswerk verrichtten op het gebied van Cradle to Cradle-methoden. De Cradle to Cradle Criteria for the Built Environment zijn geschreven door Michael Braungart en Douglas Mulhall.

"Door de jaren heen heb ik gemerkt dat het voor de transparantie tijdens presentaties veel beter is om met een voorbeeld te beginnen en te laten zien waarom het Cradle to Cradle is, vertelt Mulhall. "Dit gegeven hebben Michael en ik vertaald in het boekje Cradle to Cradle Criteria for the Built Environment. We geven voorbeelden, om exact te kunnen laten zien welke criteria welke toepassing kennen. We hebben het qua content wel breed genoeg gehouden, zodat het toepasbaar is in een groter spectrum."

Kun je in het kort aangeven waarop de criteria zijn gebaseerd?
"De conventionele groene aanpak voor gebouwen is gebaseerd op het verkleinen van de footprint van een gebouw. Met het boekje willen we benadrukken dat het reëler is om een positieve footprint voor gebouwen te bewerkstelligen dan een zo klein mogelijke. Dat is het eigenlijke fundament voor het schrijven van de criteria. Gebouwen zijn grote structuren, en dat zullen ze blijven. Ze zullen altijd veel grond nodig hebben, ze zullen altijd uit veel materiaal bestaan, en ze zullen altijd zowel energie verbruiken als energie produceren. De gedachte dat je de negatieve impact van een gebouw zou kunnen reduceren is domweg onuitvoerbaar."

Er is veel verwarring over Cradle to Cradle.
"Dat heeft er gedeeltelijk mee te maken dat je met Cradle to Cradle altijd onderscheid moet maken tussen de filosofie, de principes en de toepassingen. Bij de filosofie wordt nog weleens over het hoofd gezien dat het een conceptueel kader is dat ruimte laat voor discussie. Echter, de criteria, die we in dit geval de principes noemen, zijn fundamenteel verbonden met de filosofie, maar ook fundamenteel anders omdat ze meetbaar zijn. De principes zijn operationele principes waarmee je in getallen kunt uitdrukken hoe je vooruitkomt met C2C en dat is het voornaamste verschil met de filosofie.

En wat betreft de toepassingen. Een toepassing kan bijvoorbeeld zijn: een methode om de nuttige eigenschappen van materialen op chemisch niveau te beoordelen. Een toepassing kan ook een certificering zijn. Er wordt dus gebruik gemaakt van tientallen toepassingen en enkele daarvan beschrijven we in het boekje. Dus veel van de verwarring die ontstaan is rond de vraag 'wat de kern is van de C2C-boodschap', kwam door het hinken tussen filosofie, principes en toepassingen."

Is er ook een verband met het feit dat C2C gebaseerd is op trial and error?
Dat geldt vooral in de bouw. Dat is van nature - en om een goede reden - een heel behoudende bedrijfstak: je wilt namelijk niet dat je bouwwerken omvallen. Enerzijds moet je wel behoudend zijn, maar anderzijds werkt dat remmend op vernieuwing. De manier waarop Cradle to Cradle hiermee omgaat, is om de focus niet alleen te leggen op wat er aan bouwmaterialen en dergelijke in een gebouw gaat, maar eigenlijk op wat er door een gebouw gaat, van vloerbedekking tot de elektronische apparatuur. Door ons daarop te richten kunnen we innovaties veel vlotter laten verlopen.

Kun je enkele voorbeelden van principes geven?
"Principe 1 is Waste = food. Daarmee bedoelen we 'Alles is een bron voor iets anders'. Als je daarover nadenkt gaat het niet alleen op voor de dingen die door gebouwen gaan, maar ook voor constructiemateriaal in gebouwen, de locaties, de bodem.

Principe 2 is Use Current Solar Income. De zon is aanjager van veel uiteenlopende processen waaronder de wind en draagt bij aan aardwarmte uit de bovenlagen van de aarde. In het boekje hebben we dit energiestuk heel precies beschreven, omdat dit in het verleden nogal vaak verkeerd is geïnterpreteerd.

Principe 3 Celebrate diversity. In het koesteren van diversiteit kun je drie elementen onderscheiden; deze worden vaak niet goed uitgelegd. Dat is ook een van de dingen die we in dit boekje doen. Het eerste aspect is biodiversiteit. Je zou ervan opkijken als je wist hoeveel mensen moeite hebben met dit begrip. Het tweede aspect is conceptuele diversiteit. Simpel gezegd komt dit neer op innovatie. Hoe meer innovatie er is in de gebouwde omgeving, hoe wijder verbreid deze methodologie raakt en hoe sneller dit gaat. Dat is een van de fundamentele dingen van C2C; het draait allemaal om innovatie. Het derde aspect is culturele diversiteit. We moeten op plaatselijk en regionaal niveau de manier waarop culturen zich aan hun omgeving aanpassen grondig onderzoeken, en leren begrijpen hoe dat werkt."

Hoe ziet in het kort het boekje eruit?
Het werk bestaat eigenlijk uit vijf delen. Het eerste deel is een inleiding waarin C2C in het juiste perspectief wordt gezet. We benoemen hier enkele belangrijke dingen in zoals: 'er bestaat niet zoiets als een 100% C2C-gebouw en dat zal voorlopig ook niet bestaan'.

Het tweede deel bestaat uit tien criteria die de toepassing van de basisprincipes beschrijven. De oorspronkelijke basisprincipes hebben zich dus eigenlijk ontwikkeld tot tien gebruiksklare criteria en van elk ervan wordt beschreven tot welk principe het behoort. In dat opzicht is dat dus heel exact; ook al blijft het functioneel en flexibel - het is precies in de manier waarop het zich verhoudt tot de basisprincipes.

Het derde deel is het praktische gereedschap. Deze implementatiecriteria zijn het gereedschap dat wordt gebruikt om te integreren - dat is het sleutelbegrip - de principes te integreren. Het nieuwe van C2C is dus niet de afzonderlijke criteria, maar meer het integreren ervan. Dat is het voornaamste punt: dat alles bij elkaar komt. Ik kan dat niet genoeg benadrukken.

Het vierde deel laat zien hoe meetbaar Cradle to Cradle kan zijn.

 Het vijfde deel levert definities voor selectieve gebieden die onduidelijk waren voor de mensen. Een ervan zou bijvoorbeeld kunnen zijn: wat is C2C-energie?" 

Wat kunnen we van de overheden verwachten?
"Je kunt eigenlijk niet van de overheid verwachten dat ze dit voor jou gaat doen. Overheden lopen in het algemeen niet voor. Maar ondertussen hebben de Nederlandse, de Belgische en de Deense regering wel verklaringen met betrekking tot Cradle to Cradle afgelegd en proberen ze Cradle to Cradle te implementeren. In het begin hadden de overheden problemen omdat ze een van de criteria veronachtzaamden: maak gebruik van partnerschappen. Ze dachten in zekere zin dat ze het wel alleen af konden, en na een periode van trial and error kwamen ze erachter dat ze wel wat hulp konden gebruiken. Inmiddels hebben ze hun hand uitgestoken en die hulp gezocht.

Aan de Erasmus Universiteit heeft Michael Braungart veel gedaan om met de overheid samen te werken om dergelijke hulp te bieden en ik denk dat het inbedden van C2C in de academische gemeenschap een belangrijke zaak is, maar alleen in een directe relatie met de overheid en het bedrijfsleven zodat de academische wereld zich niet terugtrekt in een eigen ivoren toren. Daar gaat het om; deze actieve, praktische wisselwerking is een van de manieren om partnerschap te ontwikkelen en het is ook mijn ervaring dat het bedrijfsleven vaak een samenwerking aangaat, maar dit is een ander soort partnerschap. Ze kijken naar hun investeringen."

Wat zou je de lezers willen meegeven?
"Cradle to Cradle is nog maar een begin, ondanks het feit dat het twintig jaar geleden is bedacht. Ik denk niet dat er ooit iets 100% Cradle to Cradle zal zijn. Er zal altijd sprake zijn van een doorlopend proces van verbeteringen, van aanpassingen, van aanpassingsvermogen en innovatie. En ook al lijkt het langzaam te gaan, omdat dit proces nu al twintig aan de gang is, in feite is er momenteel sprake van een flinke tempoversnelling."

Bestellen Cradle to Cradle for the Build Environment

Meer informatie: Abonnement magazine Duurzaam Gebouwd