In dit artikel schetst Michiel de Jong van De Stroomplantage BV hoe Nederland zijn voordeel kan doen met zonne-energie.

Het energiedossier zal de komende jaren in Den Haag een van de belangrijkste dossiers worden. Energie onafhankelijkheid is een nationaal thema. Net als de prijsontwikkelingen op de energiemarkt. Oncontroleerbare stijgingen raken direct aan onze economie en concurrentiepositie.

Vandaar dat er wereldwijd door overheden en bedrijfsleven wordt gezocht naar bestendige mogelijkheden om in de eigen energiebehoefte te voorzien. Het energiedossier is per definitie een dossier dat een visie op de lange termijn vereist. Keuzes moeten worden gemaakt die invloed hebben op het leven van vele generaties na ons.

Grijze energielobby
Nederland heeft met Slochteren in ieder geval voor de komende decennia nog voldoende aardgas in de bodem. Ook word er gezocht naar mogelijkheden om aardgas te winnen uit gesteentelagen. Daar is recent plotseling veel aandacht voor, bijvoorbeeld in de VS wordt leisteengas gezien als een van de mogelijkheden om de groeiende energie afhankelijkheid in te dammen.

Andere landen zoals Denemarken, maar ook Nederland, zien voor de komende decennia een grote rol weggelegd voor kernenergie. Dit zijn bij elkaar zorgelijke ontwikkelingen.

Het geeft in ieder geval maar eer eens aan hoe invloedrijk de 'grijze' energielobby is en hoe belangrijk goede beeldvorming. Het is namelijk van belang om te begrijpen dat keuzes die we nu maken ten aanzien van bijvoorbeeld nieuwe gaswinning of kernenergie, morgen nog niet aan onze energievoorziening bijdragen.

Eerst zijn er nog diverse technologische drempels die moeten worden overwonnen, daarna vindt pas de ontwikkeling en bouw plaats en moet de infrastructuur eventueel worden aangepast. Dan zijn we ondertussen al twintig jaar verder. Met als gevaar dat deze ontwikkelingen ondertussen afleiden van de implementatie van de enige echte oplossing voor de lange termijn: duurzame energie.

Geen daadkrachtige visie
In Nederland kan er maar moeilijk een daadkrachtige visie op duurzame energie tot stand komen, laat staan dat er sprake is van samenhangende keuzes in beleid. Met als resultaat dat het aandeel duurzame energie in de totale energiemix duidelijk achterblijft ten opzichte van de rest van Europa, in 2008 slechts 3,5%.

In Duitsland bijvoorbeeld is tien jaar geleden begonnen met het wettelijk verankeren van vaste vergoedingen voor het opwekken van duurzame energie. Die investeringszekerheid heeft ertoe geleid dat er ondertussen ruim 11% duurzame energie wordt opgewekt.

Er is een hoogwaardige technologische industrie ontstaan die banen verschaft aan honderdduizenden mensen. Het wordt tijd dat we in Nederland ook duidelijke keuzes gaan maken. Slochteren is eindig, fossiele brandstoffen zijn eindig en kernenergie betekent kernafval. Er is eigenlijk maar een juiste keuze en dat is de omschakeling naar een economie die draait op duurzame energie. Zelfvoorzienend!

Die omschakeling biedt kansen voor diverse sectoren. Onlangs heeft adviesbureau Roland Berger in opdracht van het Innovatieplatform de potentiële baten voor de Nederlandse economie becijferd. Mits er gericht wordt gefocust op een aantal sleutelgebieden waarin Nederland nog onderscheidend kan zijn, kan de directe economische bijdrage in 2020 oplopen naar circa 10 miljard euro per jaar.

Zij schatten in dat de uitstraling naar andere sectoren zelfs nog eens 20 tot 35 miljard euro per jaar op kan leveren. De sleutelgebieden waar Nederland zich op zou moeten richten zijn volgens hun de bioketen, (offshore) wind, zon PV en Micro WKK.

Gestructureerd beleid
Als bedrijf actief in de markt voor zonne-energie, onder meer ook in Duitsland, zien wij het effect van gestructureerd stimuleringsbeleid. Af en toe lijkt het wel of investeerders in Duitsland over elkaar heen buitelen om maar zonnepanelen te kunnen plaatsen. Naast zelf investeren is er ook een omvangrijke markt ontstaan van investeerders die daken pachten bij derden om daar vervolgens panelen op te plaatsen en zo twintig jaar vaste inkomsten op te strijken.

Dat onlangs de vaste vergoeding per opgewekte kWh zonnestroom naar beneden is bijgesteld is eerder een bewijs van het succes van het beleid, dan andersom. Mede gelet op prijsdalingen van de systemen de afgelopen jaren, werden rendementen van ruim meer dan 15% gerealiseerd.

Ook na de dalingen van de 'Einspeisevergütungen''verwacht de Duitse overheid jaarlijks nog 3000 MW aan zonne-energie geplaatst te krijgen. Vergelijk dat eens met Nederland. Afgelopen jaar was er subsidie beschikbaar voor 20 MW, dit jaar voor 25 MW. En om diverse redenen is daar in de praktijk nog geen 25% van geïnstalleerd.

Aantrekkelijk alternatief
Zonne-energie is op de lange termijn, ook in vergelijking met andere alternatieve energiebronnen zoals wind of biomassa, een heel aantrekkelijk alternatief. Zonne-energie heeft namelijk twee belangrijke positieve eigenschappen.

De zon is dagelijks beschikbaar en geeft meer energie in de vorm van straling dan de wereld ooit kan verbruiken. En de techniek is statisch; onderhoudsarm, geluidloos en stabiel.Er is dus reden genoeg om het stimuleringsbeleid voor zonne-energie te verbeteren.

Een wettelijk verankerd Feed-in-Tariff heeft absoluut de voorkeur. Dit systeem biedt investeerders zekerheid en de overheid genoeg handvatten om de vergoeding mee te laten lopen met prijs- en technologische ontwikkelingen. Speciale aandacht zou er wat ons betreft mogen komen voor de categorie geïntegreerde zon PV systemen.

Juist in de integratie in de gebouwde omgeving liggen voor Nederland kansen. Dit is een productveld dat nog in de kinderschoenen staat. Bedoeld worden zonnepanelen die niet op of aan een gebouw bevestigd worden, maar er integraal deel van uitmaken. Het energiegenererende paneel wordt tegelijkertijd bouwelement. Afhankelijk van ontwerp en gebruik kunnen veel gebouwen op deze manier geheel of voor een groot deel gaan voorzien in de opwekking van hun eigen stroom. En uiteraard niet alleen wanneer er sprake is van nieuwbouw, maar ook op momenten van renovatie.

Kantorenmarkt en corporaties
Twee doelgroepen springen er wat dat betreft uit. Allereerst de kantorenmarkt. Juist in tijden van economische neergang kan het interessant zijn om kantoorgebouwen van een nieuwe energie opwekkende schil te voorzien om de toekomstige exploitatiekosten te verlagen. Dat maakt veel bestaande en leegstaande kantoorgebouwen beduidend interessanter als huurlocatie.

Een tweede doelgroep die voor wat betreft duurzame renovatie een grotere rol moet gaan spelen, zijn de woningbouwverenigingen. Allereerst bouwen zij met een lange horizon, en ten tweede vervullen ze een van oorsprong maatschappelijke functie. Dat ze daarnaast ook nog eens over miljarden aan kapitaal buffers beschikken, helpt in deze.

Focus
Een focus op stimulering van gebouwgeïntegreerde zon PV kan een heel scala aan economische sectoren stimuleren. Architecten, bouwers, materiaalproducenten, (industrieel) ontwerpers, installateurs en noem maar op. Door gericht stimuleringsbeleid in combinatie met regelgeving met een meer dwingend karakter, zien wij geen reden waarom Nederland in 2020 niet alsnog meer dan 10% van haar gehele energiemix alleen al met zonne-energie in zou kunnen vullen.

In combinatie met de verdere uitrol van offshore wind en biomassacentrales, zou Nederland dan alsnog de Europese doelstellingen van 20/20 kunnen halen.

Nederland moet keuzes maken. We worden met elkaar steeds afhankelijker van energie import bij gelijkblijvend beleid. Er zijn twee opties. Of we zoeken naar nieuwe manieren om fossiele brandstoffen te winnen, of we kiezen voor duurzaam. Er liggen enorme economische en maatschappelijke kansen in de ontwikkelingen van (offshore) wind, biomassa en zon PV.

Met name in de integratie van zonne-energie in de gebouwde omgeving. Die kansen moeten we nu grijpen nu het mondiale speelveld nog bepaald wordt. Dat is goed voor de werkgelegenheid, voor Nederland als kennisland, goed voor het milieu en uiteindelijk goed voor oneindige energie onafhankelijkheid!

Michiel de Jong
De Stroomplantage BV