Personen op sleutelposities die nalaten te doen wat mogelijk is om een toekomstige klimaatramp te voorkomen, riskeren zich voor de rechter te moeten verantwoorden. Bouwpartijen zijn verantwoordelijk voor ruim de helft van de CO₂-uitstoot, schrijft Cobouw vandaag.

Daarvoor waarschuwt Jaap Spier, advocaat-generaal bij de Hoge Raad en honorair hoogleraar aan de universiteit van Maastricht. Hij brengt zijn boodschap op het congres 'Urban Organism' in Den Haag dat in het teken staat van het bouwen aan duurzame steden. Spier stelt nadrukkelijk dat hij op persoonlijke titel spreekt.

Harde woorden vallen er de hele dag al over de noodzaak van een andere manier van bouwen. De gebouwde omgeving wordt wereldwijd verantwoordelijk gesteld voor een aanzienlijke CO₂-uitstoot.

Spier rekent op onderzoek dat een eind maakt aan twijfels over het broeikaseffect. Daarbij hoort wel, zo onderstreept hij, ook het nauwgezet onderzoeken van de claims van de 'klimaatsceptici'.

Rechters nog terughoudend
Steeds meer vooraanstaande juristen menen dat onnodige CO₂-uitstoot in strijd is met internationaal recht, mensenrechten, milieurecht en in een aantal landen ook nationaal recht, verklaart hij. "Nu zullen de meeste rechters terughoudend zijn", erkent hij. De eis zal zijn een causaal verband aan te tonen. "Dat zal nog moeilijk zijn. Maar dat kan in de toekomst wel eens anders worden."

Vergoedingen
Toch, financiële schadevergoedingen lijken hem geen begaanbare weg. "Als de rampen zich eenmaal hebben voltrokken, is daarvoor geen geld meer beschikbaar. Bovendien zal de schade zo groot zijn dat die nooit valt op te brengen." Het lijkt hem daarom verstandig ervoor te zorgen dat ontwrichtende schadevergoedingsvorderingen niet mogelijk zijn, bij voorkeur in internationaal verband. "Maar je moet wel zorgen dat het recht zijn beloop krijgt."

Als stok achter de deur vindt hij het verstandiger in te zetten op persoonlijke aansprakelijkheid. Een dergelijk perspectief kan bijdragen aan het voorkomen van schade, al onderkent hij dat hieraan juridisch nogal wat haken en ogen zitten.

Beschamend
Nederland loopt internationaal noch met milieumaatregelen voorop noch met de ontwikkeling van de rechtspraktijk op dit gebied, constateert hij. "Moedige rechters" die de ruimte verkennen om veroorzakers van milieuschade aansprakelijk stellen, neemt hij echter al waar in onder meer de Filippijnen, India en Brazilië.

Hij toont zich bezorgd: "Wanneer je aanneemt dat klimaatverandering een mensenrechtenprobleem is, is de grootste mensenrechtenschending ooit in beeld. Dat is beschamend en mag niet gebeuren."