Zoals te verwachten viel, is de Bond Nederlandse Architecten (BNA) 'not amused' over het afschaffen van de verplichte welstandstoets. Ze vrezen dat de kwaliteit van de gebouwde omgeving onder druk komt te staan.

De BNA is het volstrekt oneens met het kabinetsvoornemen de Woningwet zodanig te wijzigen dat de adviesverplichting door een onafhankelijke welstandscommissie wordt geschrapt. Het kabinet wil hiermee gemeenten meer vrijheid bieden om zelf te bepalen in hoeverre en van wie een advies wordt ingewonnen ter onderbouwing van het besluit omtrent verlening van een bouwvergunning. Procedures voor bouwplannen waar geen onafhankelijk welstandsadvies nodig is kunnen sneller worden afgedaan, is de verwachting van het kabinet.

Gevolgen
De BNA beschouwt het onafhankelijke advies van een welstandscommissie als het hart van de welstandsadvisering. Als de verplichte toets wordt geschrapt heeft dat gevolgen op gemeentelijk en landelijk niveau.

De kwaliteit van de gebouwde omgeving komt onder druk te staan: In Nederland kan iedereen een vergunning voor een bouwplan aanvragen. Onafhankelijke welstandscommissies zijn bij uitstek gekwalificeerd om plannen op een kwalitatief goede, onderbouwde en objectieve wijze aan redelijke eisen van welstand te toetsen gebaseerd op het beleid zoals vastgelegd in een gemeentelijke welstandsnota.

Kabinetsbeleid zwabbert
Afschaffen van de toets staat haaks op het kabinetsbeleid, zoals neergelegd in de Architectuurnota 2009-2012 en in het programma ‘Mooi Nederland’. Het kabinet wil met dit beleid juist een mooiere, duurzame en goed leefbare omgeving bevorderen. Met afschaffing van de onafhankelijke toets gooit het kabinet een van de belangrijkste instrumenten om de gewenste architectonische en ruimtelijke kwaliteit in Nederland te borgen, weg.

Afschaffen leidt ertoe dat elke gemeente op eigen wijze regelt en moet regelen hoe de welstandstoetsing plaats vindt. De huidige procedure wordt dan vervangen door 467 lokale verordeningen. Niet direct bevorderlijk voor uniformiteit en transparantie van wet-/regelgeving vindt de BNA. En het is bovendien een verzwaring van de administratieve lasten van het bedrijfsleven en van de overheid.

Geen vermindering regeldruk
Afschaffen levert geen vermindering van regeldruk op bij de behandeling van bouwaanvragen. De regeldruk kan de gemeente veel beter en effectiever verlichten door juist meer gebruik te maken van de mogelijkheden die de welstandsnota biedt. Het gemeentebestuur kan in die nota aangeven voor welke gebieden zij een hoge ruimtelijke kwaliteit nastreeft en in welke gebieden welstandsvrij kan worden gebouwd. Dat voorkomt werkelijke regeldruk, omdat dan de toets alleen wordt afgeschaft waar de toets ook niet nodig is.

Vier jaar geleden werd de Woningwet gewijzigd. Uit een evaluatieonderzoek blijkt dat welstand sindsdien veel beter functioneert; welstand wordt kwalitatief en objectief getoetst. Afschaffing van de onafhankelijke toets haalt deze verbetering weer onderuit.

De BNA neemt contact op met de betrokken bewindslieden en Kamerleden, om zijn standpunt toe te lichten.