Auteur: Frits van Wolveren
Afgelopen november ontving Michiel Riedijk van Neutelings Riedijk Architecten de Abe Bonnema Architectuurprijs voor het ontwerp van het vernieuwde stadhuis van Deventer. De jury beoordeelde zijn ontwerp als inspirerend voor toekomstige generaties.
Het gebouwencomplex laat een harmonische samenhang zien tussen historische traditie en hedendaagse nieuwbouw. Het staat geboekstaafd als een van de duurzaamste kantoorgebouwen van Nederland, aldus het juryrapport.
Duurzame renovatie en nieuwbouw
Hoe kun je bestaande monumentale gebouwen en moderne nieuwbouw combineren en waarom is dit nieuwe stadhuis zo duurzaam? De gemeente Deventer en het architectenbureau besloten om de bestaande historische panden te renoveren. Het ging hierbij om het Landshuis, het Wanthuis en het historische stadhuis en het burgemeestershuis. Gekozen is voor enerzijds verduurzaamde renovatie van 4.500 m2 en anderzijds duurzame nieuwbouw van 19.500 m2.
“Doelstelling was de beoordeling BREEAM-Excellent in ontwerp en bouw”, vertelt projectmanager Hester Scholten van de gemeente Deventer. “Dat is ook behaald.” Voor het ontwerp van de nieuwbouw heeft ook GPR Bouw als leidraad gediend. Ze gunde de bouw en renovatie aan de BAM Groep, met als uitgangspunten: een gezond evenwicht tussen People, Planet en Profit. Hierbij hebben de duurzaamheidsmaatregelen betrekking op de thema’s ‘licht en lucht’, ‘warmte en koude’ en ‘groen en water’.
Genoemde historische panden zijn verduurzaamd door ze onder andere beter te isoleren. Daarom zijn dubbele beglazing en vloerisolatie aangebracht. Verder is een mechanisch ventilatiesysteem geïnstalleerd, waarbij warmte uit de lucht wordt teruggewonnen en zijn energiezuinige lampen gemonteerd.
Duurzaamheidsmaatregelen nieuwbouw
Voor de nieuwbouw heeft ze maximaal gebruik gemaakt van natuurlijk daglicht en buitenlucht. Het gebouwontwerp heeft rekening gehouden met de veranderende zonnestand en de wisselende klimaatomstandigheden in de verschillende seizoenen. Dit komt het werkklimaat ten goede. Vanaf alle bureaus (werkplekken) is er uitzicht naar buiten of zicht op de publiekshal. De verlichting is zeer zuinig. Daarnaast zijn ruimten uitgerust met een systeem van sensoren dat niet alleen de aanwezigheid van medewerkers meet, maar ook reageert op de hoeveelheid licht van buiten. Maximalisatie geldt ook voor frisse buitenlucht. Frisse lucht wordt ingeblazen bij de werkplekken en stroomt naar de centrale publiekshal.
Water uit IJssel koelt en verwarmt
Voor het koelen en verwarmen van het gebouwencomplex wordt gebruik gemaakt van het water uit de IJssel. In de winter verhoogt een warmtepomp de temperatuur van het rivierwater waarmee het Stadskwartier verwarmd wordt. Eventueel wordt dit systeem ondersteund door bijverwarming van het stadswarmtenet. ’s Zomers geeft het rivierwater duurzame verkoeling.
Dit laatste beschouwt Scholten als meest bijzonder en technisch hoogstaande voorziening. “Via een huis pompen we het IJsselwater ondergrond naar de kelders van het stadhuis.” Tijdens het bouwproces ontstonden nog nieuwe ideeën. “Bij de uitwerking van het definitieve ontwerp is het idee ontstaan om zonnepanelen in het glasdak te verwerken”, vertelt ze.
Duurzame materialen
Bijzonder kunstzinnig aan de gevel zijn de afwisselend bakstenen en houten delen. Deze bevatten eikenhouten rasters, waarin kunstenares Loes ten Ascher 2264 unieke vingerafdrukken van Deventenaren in aluminium heeft gegoten. Het onderstreept het openbare karakter en de relatie met de inwoners van de stad. Architect Michiel Riedijk voegt eraan toe: “ We hebben veel duurzame materialen gebruikt met name hout, baksteen en beton. Het meeste kan worden gerecycled.”
Kostenbesparende maatregelen
- Minder warmteverbruik door innovatieve opwekking en zonnecollectoren
- Minder waterverbruik door grijswateropslag (spoelen)
- Minder verbruik elektriciteit door automatische schakelingen
- Lagere exploitatielast door gebruik van duurzame materialen