Na jaren van ervaring opdoen met de Milieuprestatieberekening Gebouw (MPG) wordt het eindelijk serieus. Niet alleen het aanleveren van een berekening is vanaf 1-1-2018 verplicht, het resultaat moet voldoen aan de grenswaarde van 1,0 €/m^₂ bvo per jaar. Reden voor ons u informeren over het ontstaan van de MPG, wat het voor u gaat betekenen en het toekomstperspectief van de MPG.

De grenswaarde voor de MPG is het resultaat van een traject dat in de jaren 90 startte. In die tijd was de levenscyclusbenadering (LCA) breed geadopteerd voor bouwproducten als antwoord op de kwalitatief onderbouwde milieuvoorkeurslijsten. W/E ontwikkelde samen met IVAM het rekeninstrument EcoQuantum en toonde dat ook op gebouwniveau een LCA mogelijk was. De resultaten presenteerden we op een internationaal congres in Parijs in 1997. In Nederland werd het toegepast, onder andere in het kader van een Europees LIFE-project.

LCA-methode toegankelijk met GPR Gebouw

Begin van deze eeuw mislukte een poging van het ministerie van VROM om de milieuparagraaf in te vullen op basis van de LCA-methodiek. W/E besloot de methodiek toegankelijker te maken en via GPR Gebouw aan te bieden. In een grootschalig traject met gemeenten, ontwikkelaars, corporaties en architecten bleken de ervaringen daarmee positief. Er groeide breed draagvlak voor een prestatiegerichte benadering van de milieukwaliteit van gebouwen, bij zowel gemeenten als marktpartijen.

Nationale Bepalingsmethode en Nationale Milieudatabase

Er ontstonden vergelijkbare initiatieven, zoals GreenCalc. En daarmee voor de praktijk ook het knelpunt dat de verschillende instrumenten weliswaar een vergelijkbare aanpak kende, maar door net andere rekenregels en data niet altijd dezelfde resultaten gaven. Dit was aanleiding voor een harmonisatietraject, waarin de instrumenteigenaren bereid bleken kennis en data te delen. Het resultaat hiervan is de Nationale Bepalingsmethode en de Nationale Milieudatabase, in beheer van Stichting BouwKwaliteit (SBK). Dit vormt de basis voor de MPG-berekening. Het resultaat van de MPG-berekening toont de milieubelasting van de materialen die in een gebouw zijn toegepast in de gehele levensduur, dus van de winning van de grondstoffen tot en met de sloop van het gebouw en eventueel hergebruik van producten en materialen. Hoe lager de MPG, hoe duurzamer het materiaalgebruik.

Gevalideerde rekensoftware maken verplicht van deze methode en database gebruik om gelijke en betrouwbare uitkomsten te garanderen. GPR (GPR Gebouw en GPR Bouwbesluit) is één van de 3 gevalideerde software-instrumenten waarmee de MPG-berekening gemaakt kan worden. Sinds 2013 is het maken van die berekening verplicht voor het krijgen van een vergunning voor het bouwen van een nieuwe woning of kantoorgebouw. In 2018 moet die berekening ook aantoonbaar voldoen aan de eis dat het resultaat kleiner is dan 1.

MPG-grenswaarde voor ontwikkelaars?

De grenswaarde zal in de meeste gevallen geen lastige opgave blijken te zijn. De hoogte van de grenswaarde is gebaseerd op onderzoek van W/E in opdracht van het ministerie BZK. In dat onderzoek zijn zo’n 1200 MPG-variantberekeningen gemaakt, waarmee de effecten van een groot aantal parameters in beeld zijn gebracht. Om in de praktijk geen hoge drempels op te werpen is de grenswaarde vastgesteld op een niveau van 1. Dat prestatieniveau wordt in de gemaakte berekeningen alleen niet gehaald bij bijzonder ongunstig ontworpen en gematerialiseerde vrijstaande woningen (zie plaatje).

Dat betekent niet dat het voor ontwikkelaars niet nodig is om kennis en inzicht te hebben in de MPG. Lokale overheden stellen bij gebiedsontwikkeling of gronduitgifte eisen aan duurzaamheid, vaak gebruikmakend van GPR Gebouw. En dan is een eis op Milieu zeer waarschijnlijk een betere MPG-prestatie dan het Bouwbesluit vraagt. Dat geldt zeker ook voor de MIA-regeling van de rijksoverheid.
W/E biedt ontwikkelaars, architecten en adviseurs in een cursus van een halve dag voldoende basiskennis en -vaardigheden om in de praktijk met een MPG-berekening te kunnen maken en het resultaat te optimaliseren. Niet sec de MPG, ook de relatie van energie (BENG) en andere thema’s komt aan de orde. De cursusleider leert u de fijne kneepjes van de MPG en maakt daarbij gebruik van ervaring in advies en onderzoek. U leert vuistregels die W/E in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties recent heeft onderzocht: ‘principes en parameters van de MPG’. Naar cursusaanbod

MPG-grenswaarde voor gemeenten?

Gemeenten moeten voldoende deskundigheid in huis hebben om MPG berekeningen als onderdeel van een vergunningaanvraag te toetsen. W/E biedt een op maat training aan, die onder andere inzicht geeft in de samenhang met andere regelgeving. Het doel van de cursus is om het kennisniveau van de medewerkers vergunningverlening en handhaving over de inhoudelijke en procesmatige inzet van de MPG op basisniveau te brengen. Na deze cursus hebben de deelnemers kennis van de opzet en invulling van een MPG-berekening, en weten ze hoe een berekening snel kunnen lezen en beoordelen. Ook zijn ze in staat om het gesprek aan te gaan met ontwikkelaars en bouwers, en interne projectleiders te ondersteunen. Voor beleidsmakers van gemeenten is de MPG wat de EPG op energiegebied betekent. Het biedt een handvat om beleid invulling te geven op klimaat en eventueel milieukwaliteiten, zoals grondstoffen. De samenhang met andere aspecten van duurzaam bouwen is van groot belang, zie ‘MPG in toekomstperspectief ‘ verderop.

MPG-grenswaarde voor bouwtoeleveranciers?

Voor de Bouwtoelevering wordt duurzaamheid een steeds belangrijker criterium, waarmee men zich kan onderscheiden. Afnemers van bouwproducten gaan in toenemende mate vragen om de prestatie van een product in de MPG. Ook de regelgeving in Europa stuurt langzaam maar zeker aan op milieubewust materiaalgebruik. Een groot deel van de toeleverende industrie is al langere tijd actief met de milieukwaliteit van hun producten. Voor de toeleverende industrie is het efficiënt doorlopen van het traject naar de opnamen van het product in de NMD een optie. Als een product als categorie 1 in de NMD staat zien de ruim 10.000 GPR gebruikers dat product bij het maken van een MPG-berekening. Een andere optie is dat we de invloed van een product op de prestaties in GPR Gebouw op de verschillende thema’s in beeld brengen. Meer weten

MPG in toekomstperspectief

Met de MPG is een belangrijke stap gezet om de effecten van het gebruik van grondstoffen in de bouw serieus als criterium geaccepteerd te krijgen. Maar daarmee zijn we er nog niet. Een vraag die met regelmaat opduikt is of de MPG het streven naar zeer energiezuinige gebouwen niet in de weg zit. Extra isolatie en meer installaties zoals zonnepanelen, betekenen extra materiaal en zorgen voor een slechtere MPG-score. W/E heeft dit dilemma vroegtijdig gezien, en met een aantal partners de DPG (DuurzaamheidPrestatie Gebouw) ontwikkeld (www-tki-kiem). Deze methode maakt een integrale evaluatie op zowel de materiaal- als de energieprestatie mogelijk, en is inmiddels voor gebruikers van GPR Gebouw beschikbaar. Er gaan stemmen op om van EPG en MPG direct door te stappen naar de DPG. Hoewel dit methodisch een logische vervolgstap is, verwachten we niet dat zo’n ontwikkeling in korte tijd zal gebeuren.

En er is meer. Inmiddels is er breed draagvlak voor de visie dat duurzaamheid alleen haalbaar is als de lineaire processen worden vervangen door een circulaire benadering. Met het Rijksbrede programma Circulaire Economie, met de Bouw als speerpunt, is deze benadering goed verankerd in het overheidsbeleid. GPR Gebouw is altijd al gebaseerd op een brede benadering: de aandacht voor klimaatbeleid (energie) mag niet ten koste gaan van bijvoorbeeld de gezondheid van mensen in gebouwen. GPR Gebouw bevat ingrediënten die al een goed beeld geven van de circulariteit van het gebouw, zoals het subthema Circulair materiaalgebruik, de DPG, en het thema Toekomstwaarde (met onder andere adaptiviteit). Graag gaat W/E in gesprek met gebruikers over de manier waarop circulariteit een nog betere uitwerking krijgt binnen GPR Gebouw. Via deze link kunt u contact opnemen met W/E.

Auteurs: John Mak en David Anink van W/E adviseurs