Auteur: Piet Scheerhoorn
In augustus 2016 opent MFC Atria zijn deuren. Het gebouw huisvest onderwijs, buitenschoolse opvang, mag door de buurt gebruikt worden en is integraal aanbesteed met een prestatiecontract. Daardoor heeft schoolbestuur Voila de komende 20 jaar gegarandeerd een uitstekend gebouw, volledig geëxploiteerd uit rijksvergoedingen.
Multifunctioneel centrum (MFC) Atria is aanbesteed in een markt, waarin bijna geen enkele school uitkomt met de exploitatie- en investeringsbudgetten. Bij Atria is het niet alleen gelukt om binnen die budgetten te blijven, maar ook om een gebouw te krijgen dat de verwachtingen ruimschoots overtreft. Het heeft een prachtige uitstraling, een fraaie vormgeving en een hoge mate van duurzaamheid (energie, materiaalgebruik, luchtdicht, isolatie, zonnepanelen, wko) met een GPR-score van 10. Daarnaast is er een uitstekende afstemming tussen het ontwerp en het onderwijskundig concept.
Onderwijskundig ei
Bij een integrale aanbesteding is het altijd een uitdaging om het onderwijskundig concept te waarborgen in de uitvraag. In Leusden is ervoor gekozen om een eigen architect te selecteren voor het schetsontwerp. Hierin zijn de uitgangspunten van het onderwijs geborgd. Dat schetsontwerp is in de markt gezet en fungeerde als leidraad tijdens het ontwikkelingsproces. Wichert Eikelenboom, bestuurder van Voila: “De onderwijsteams hebben in het schetsontwerp hun onderwijskundige ei kunnen leggen. Ik ben blij dat die afstemming zo goed gelukt is. Want dat betekent dat mijn hele achterban (MR, ouders) daar met lof over uitspreekt. Daar ben ik wel trots op.”
Het gebouw gaat onderdak bieden aan een openbare, een christelijke en een katholieke basisschool. De christelijke en katholieke school gaan op in 1 interconfessionele school. “De aanwas van 20 kinderen is vanwege krimp net voldoende voor 1 school. Daarom laten we de christelijke en de katholieke school fuseren. Daar hebben we ervaring mee.” In totaal komen er 6 groepen voor openbaar onderwijs, 10 groepen voor interconfessioneel onderwijs en er is ruimte voor buitenschoolse opvang.
Onderwijs is leidend
De financiële onderbouwing voor de hele levensduur van het gebouw is bepalend voor het succes van een bouwproject. Voila heeft specialisten ingeschakeld om deze TCO-berekeningen te maken voor MFC Atria. Het schetsontwerp en de eisen die aan het nieuwe gebouw worden gesteld, zijn gebaseerd op die berekeningen. Zo kan de exploitatie van het gebouw volledig worden betaald uit de vergoeding voor huisvesting die het onderwijs krijgt.
Zo'n aanpak vraagt een andere houding van de opdrachtgever, de schoolbestuurder. De focus moet niet liggen op het realiseren van een nieuw gebouw, maar op de rol van dat gebouw in het onderwijs. “Ik ben echt apetrots op het ontwerp van Atria, maar toch ligt daar niet mijn belang. Ik wil dat er een goed klimaat is, dat er voldoende ruimte is, dat het er over 20 jaar nog acceptabel bij staat en dat we geen grote gaten hebben in de jaarlijkse begroting. Want die dingen gaan ten koste van het onderwijs.”
Stimulans om zuinig te zijn
Het energieverbruik maakt deel uit van het prestatiecontract. Om zowel het consortium als de school te prikkelen zo weinig mogelijk energie te verspillen is er een bonus-malusregeling van kracht. Als er meer energie wordt verbruikt dan ingeschat, betaalt het consortium daarvan 60% en Voila 40%. Als het gebouw zuiniger is, krijgt het consortium 60% van de bonus en de school 40%. “Daarmee stimuleren we onszelf en het consortium om zuinig te zijn en om ons te leren hoe we het gebouw moeten gebruiken. En uiteraard spreken zij ons erop spreken als er rare dingen gebeuren.”
De ontwikkeling van MFC Atria wordt in Nederland met veel belangstelling gevolgd. Vanwege de innovatieve aanbesteding, de kwaliteit van het gebouw en het feit dat de exploitatie bij voorbaat past binnen de rijksvergoedingen. Dat komt door de opstelling van Voila: ‘Elkaar de ruimte geven’. “Dat heeft ons geen windeieren heeft gelegd. We zijn echt transparant geweest over onze middelen en hebben alle consortia de ruimte gegeven om mee te denken. Zij kwamen met oplossingen waar wij nooit aan hadden gedacht. Alleen maar vanuit de wetenschap dat ze het 20 jaar beheren en die oplossingen terug kunnen verdienen.”
Dit artikel is de opvolger van 'Schoolbestuur werkt aan koepel voor maatschappelijk vastgoed' dat afgelopen juli op DuurzaamGebouwd.nl is verschenen. Het uitgebreide artikel staat in de editie van Duurzaam Gebouwd Magazine, dat begin december verschijnt.
Foto bovenaan: Illustratie zuidzijde MFC Atria in Leusden.