Tot de renovatie werd de vroegere discotheek Lunatic gezien als een puist op het monumentale gezicht van de Oude Markt in Enschede, getuige bijnamen als ‘de zwarte doos’ en ‘steen des aanstoots’. Een nieuwe, energetisch verantwoorde gevel in vier verschillende uitvoeringen zorgde voor een transformatie.

Auteur: Wilma Schreiber

Huub Punte is partner in Maatschap Oude Markt, die zich bezighoudt met het herontwikkelen van bestaand onroerend goed. “We richten ons met name op Enschede, omdat we de stad goed kennen en kansen en behoeften redelijk kunnen inschatten. Het zogeheten Lunatic-pand is het slechtste gebouw op de beste plek: de Oude Markt, een gewilde locatie voor horeca.”

Ombouwen

Het pand Oude Markt 9 dateert uit de jaren 70, destijds “budgettair schraal” gebouwd voor de NMB. De maatschap ging voor een complete renovatie, waarbij alleen het betonskelet - vloeren en de draagstructuur van kolommen - gehandhaafd bleef. “Als je een kantoorpand wilt ombouwen tot horecalocatie, heb je te maken met een andere vloerbelasting. Waar kantoren uitgaan van 250 kilo per vierkante meter, geldt voor de horeca een norm van 500 kilo”, verklaart Punte.

Er was dus een oplossing nodig die de bestaande structuur in staat stelde meer kilo’s op te nemen. Punte: “Dat heeft invloed tot aan het fundament. Allereerst hebben we de randen van de vloeren ondersteund met dragend KZ-steen 150 millimeter binnenwanden. We hebben tijdens de puzzel ook gedacht aan de HSB-methodiek, maar de repetitie was niet groot genoeg en er moest dan erg veel brandwerkend behandeld staal ingebracht worden. Vandaar de uiteindelijke keuze voor lijmwerk. Verder zijn de fundaties verzwaard op de bestaande vorstribben. Daar was gelukkig ruimte voor.”

Geweldige sprong

Wederom met het oog op de belasting moest het buitenblad zo licht mogelijk zijn, maar wel optimaal geïsoleerd. Die combinatie trof Punte aan bij Sto Isoned. “Isolatieplaten van polystyreen die op de nieuwe ondergrond te verlijmen zijn en waar met stuukwerk als eindafwerking de klassieke vormen terug te brengen waren. Met het gewenste geringe aantal kilo’s.” Met klassieke vormen duidt hij op wat er op de Oude Markt karakteristiek is: panden van 8 tot 12 meter breed, gebouwd rond 1900. Het te renoveren pand had een front van 34 meter, te grootschalig naar de smaak van Punte. “We wilden ongeveer dezelfde maatvoering aanhouden en hebben daarom gekozen voor vier blokken van maximaal 10 meter. Nu lijkt het of er vier oude panden staan. Twee zijn uitgevoerd in stuukwerk, in twee tinten; één klassiek, één iets minder klassiek. De twee overige panden zijn in metselwerkuitstraling uitgevoerd met horizontale en verticale oplossingen.”

Op energetisch vlak betekende dit een geweldige sprong. “De oude, bestaande gevel was nauwelijks geïsoleerd en er was geen sprake van een goede kierdichting. Hierdoor vloog de warmte het pand uit”, vertelt Norbert Duijvelshoff, Senior Projectmanager en passiefhuisspecialist bij Sto Isoned. “Vanwege de wens van vier afzonderlijke gevels heb ik geadviseerd om voor het hele gebouw één gevelsluitende constructie te maken. Een besparing, want dan hoef je maar één soort gevelsluiting te maken voor vier panden.” Vervolgens zijn de skeletwanden aan de buitenkant voorzien van het StoTherm Classic gevelisolatiesysteem. “Door te spelen met diverse isolatiedikten - in dit geval EPS van 60 tot 190 millimeter - kun je eenvoudig een gelaagdheid van de totale gevellijn realiseren.” In combinatie met de uitstekende kierdichting zijn de gevels op een energetisch nieuwbouwniveau gebracht.

Kostentechnisch aantrekkelijk

De oplossing was ook kostentechnisch aantrekkelijk. Punte: “Dankzij de dunne schil hoefde het buitenblad niet verder naar buiten en was ook extra verbreding van het fundament niet noodzakelijk. Voor gevelrenovatie is dit een heel wenselijke oplossing. Alles is denkbaar in de platen, van diverse korrelgrootten van het stuuk tot wisselend lijnenspel.” Zo is het pand op de hoek met de Marktstraat in historische stijl uitgevoerd. Hierbij zijn V-groeven in de isolatie gesneden en is er veel StoDeco lijstwerk toegepast, ook de ronding. Het pand ernaast heeft een geringere belijning gekregen en oogt daardoor een stukje moderner. Een vuilwerende coating garandeert de duurzaamheid van de uitstraling van de gestuukte panden. De overige twee panden zijn voorzien van eenzelfde isolatiesysteem en afgewerkt met Sto Minerale gevelstenen, die zo gemaakt zijn dat ze aansluiten bij het geheel van de Oude Markt.

Bij deze keuze van gevelafwerking speelde duurzaamheid een grote rol. “De toegepaste gevelstenen bestaan, net als een normale keramische gevelsteen, grotendeels uit zand en andere minerale componenten. Keramische producten worden echter op zeer hoge temperatuur in ovens gebakken, terwijl de minerale Sto-Steenstrips op 60 graden worden gedroogd. Hierdoor is de benodigde energie en gerelateerde CO₂-uitstoot substantieel lager”, aldus Duijvelshoff. “Door de eigenschappen van het complete systeem houdt een dergelijke gevel zich even goed in de tijd als een traditioneel gemetselde gevel, maar mét de voordelen van een lager gewicht, geen metselwerkondersteuningen of extra fundering. Het is isoleren en bouwen in één.”

Naar verwachting opent de horecazaak op de onderste twee bouwlagen in november zijn deuren. Punte: “De exploitant heeft nog tijd nodig voor de inbouw en aan de achterkant is nog een dienstengebouw in uitvoering. Op de bovenste twee verdiepingen zit internetbedrijf GoalGorilla en een Seats2meet, een leuke koppeling tussen werkplekken en lunch.” Hij is tevreden over het resultaat. “Het pand is opgenomen in de bestaande omgeving. Als het goed is, zeggen mensen over een paar jaar: ‘Dat pand? Dat stond er altijd toch al?”