Auteur: Gerrit Tenkink
Steeds meer architecten zien bij een opdracht hetzelfde begeleid schrijven op hun beeldscherm verschijnen: ‘We willen een herinrichting van ons gebouw, waarbij het van belang is dat we de sfeer van het gebouw behouden of terugkrijgen. Verduurzaming en energiebesparende maatregelen zijn belangrijke aandachtspunten. We beschikken over een beperkt budget.’
Zo verging het ook architectenbureau Fokkema & Partners. Dit bureau verzorgde de herinrichting van het openbaar publieke deel en van de kantoorverdiepingen van het stadhuis Almere. Net als andere gemeenten is ook Almere de afgelopen jaren terechtgekomen in een ietwat ongemakkelijke spagaat. Enerzijds wordt het geacht meer publiekstaken van het Rijk over te nemen en uit te voeren. Anderzijds is de gemeente flink getroffen door bezuinigingsmaatregelen.
Oorspronkelijke kwaliteit van gebouw naar voren
Bij de renovatie van het stadhuis Almere koos dit bureau er niet voor om veel sloop en breekwerk uit te voren, maar juist om de oorspronkelijke kwaliteit van het gebouw naar voren te halen, zo bleef de verbouwing netjes binnen de beschikbare budgetten.
“Vanwege uitbreiding van de publieke taken was in het stadhuis de herinrichting van Burgerzaken, Sociaal Domein en de Centrale Hal van absoluut belang”, vertelt architect Twan Steeghs. “Voorheen zaten al deze publieksfuncties achter in het gebouw. Door deze naar voren te halen en voorin bij de entree te plaatsen hebben we ingespeeld op de toekomst, met een dienstverleningsconcept waarin sprake is van meer zelfredzaamheid van de burger. Hierbij staat onestopshopping centraal:zo kan de burger zijn rijbewijs verlengen, navraag doen over zijn uitkering of een paspoort aanvragen. In het nieuwe concept is geen plaats meer voor de traditionele, statische receptiebalie. Afhankelijk van het type en de duur van het klantcontact viel de keuze op selfservicecounters of sta- of zitbalies. Wil men een ambtenaar spreken, dan kan dat in een beperkt aantal aanwezige spreekkamers.”
Optisch ruimere publiekszone
Architect Cees Dam ontwierp het gebouw in 1986 en Steeghs zag het als zijn taak om een groot deel van het oorspronkelijk ontwerp weer in beeld te brengen. “Er was veel weggewerkt achter een wildgroei van systeemplafonds en aftimmeringen. Door de systeemplafonds te verwijderen hebben we de nodige hoogte gewonnen en dat zorgt voor een optisch veel ruimere publiekszone. Nu zie je weer meer van de hoogwaardige materialen van het oorspronkelijk ontwerp: veel beton, stalen puien, glazen bouwstenen en mozaïektegels.”
Voor het sociaal domein is rekening gehouden met de verschillende typen van overleg aan de publieksbalies, met verschillende mate van privacy en ingericht op langere of kortere gesprekken.
Om akoestische redenen zijn in de servicezones plafondeilanden onder het betondek gehangen. In de centrale hal is het bestaande plafond gehandhaafd en gerenoveerd. Ventilatiekanalen en kabelgoten zijn deels in het zicht gelaten. Dat zorgt voor een stoere, eigentijdse uitstraling die past bij het gebouw.”In de publiekszones is gekozen voor ledverlichting. Deze verlichting is weliswaar duurder in de aanschaf, maar verdient zich op termijn terug.”
Levensduur aanwezige materialen opgerekt
Niet alleen de pubieksruimtes werden onder handen genomen, ook de kantoorverdiepingen werden flink gerenoveerd. Organisatorisch werd bezuinigd door een aantal externe locaties te sluiten en de ambtenaren zo veel mogelijk terug te halen naar het stadhuis. Om deze ambtenaren onder te brengen, heeft Fokkema & Partners meerdere flexibel te gebruiken werkplekken ontworpen in een meer open kantooromgeving.
Voor wat betreft het materiaalgebruik is, daar waar mogelijk, ook verduurzaamd al is er volgens Steeghs niet specifiek geprobeerd om uitsluitend Cradle to Cradle-materialen te gebruiken. “Wel hebben we door hergebruik de levensduur van de reeds aanwezige materialen en meubilair opgerekt. Ook dat is natuurlijk een vorm van verduurzaming.”
Vaker lean renoveren van bestaande gebouwen
Het stadhuis van Almere heeft qua interieur een beeldbepalende facelift ondergaan, waarop Steeghs tevreden terugkijkt. “Gemeente Almere heeft als ambitie een van de duurzaamste en groenste gemeentes van het land te zijn. Het is erg motiverend om een opdrachtgever te hebben met deze specifieke ambitie. Ik denk ook dat we als architecten steeds vaker met dit soort opdrachten te maken krijgen: het lean renoveren en upgraden van bestaande gebouwen. Misschien is het gerenoveerde stadhuis van Almere niet het hipste gebouw van Nederland, maar we hebben wel een flinke upgrade kunnen realiseren. Het is een dankbaar gebouw gebleken, omdat er van oorsprong veel kwaliteit in zit. Ik vind dat we er in geslaagd zijn om de architectonische waarde van het gebouw weer naar voren te halen en een interieur te ontwerpen dat als gegoten past en waarin de publieke dienstverlening centraal staat.“
Foto bovenaan: De selfservicereceptie is de eerste in een reeks witte balies, die de openheid in de ruimte mogelijk maken. Zwarte kozijnen, deels bestaand en deels nieuw, zijn samen met de bijzondere balies bepalend voor de nieuwe heldere uitstraling van het stadhuis. (Foto's: Horizon Photoworks)