Auteur: Tim van Dorsten
Zo’n 10 jaar geleden ontstond bij Paul Hendriksen het idee om een ecologische wijk te realiseren van zelfvoorzienende huizen. Komende zomer zijn ze klaar: 23 zogeheten aardehuizen in Olst.
In mei 2012 ging de eerste paal van de aardehuizen de grond in. Sinds die tijd hebben veel media hieraan aandacht besteed, wat weer voor veel belangstelling in het Overijsselse Olst zorgde. Estella Franssen, bestuurslid van de Vereniging Aardehuis Oost-Nederland, is hier alleen maar blij mee. “We willen mensen inspireren om duurzamer te leven. Met deze wijk bewijzen we dat het mogelijk is om te bouwen, werken, wonen en leven in harmonie met de natuur. Als mensen zijn en blijven wij namelijk onderdeel van de natuur.”
Samenwerken stond centraal
Deze ecologische wijk vlak boven Deventer bestaat uit 23 aardehuizen, 20 koop- en 3 huurhuizen, die zijn gebaseerd op de zogeheten earthships van de Amerikaanse architect Michael Reynolds. Hierover heeft TU/e-student Roel Lafleur eerder op DuurzaamGebouwd.nl geschreven. Wat dit project nog extra bijzonder maakt, is dat de 20 eigenaren en 3 huurders zelf de huizen hebben gebouwd. “Vanuit Reynolds' inspiratie is een groep ontstaan van 23 huishoudens. De groep is in de loop van de tijd gevormd en gaandeweg bleek behoefte aan een vorm van ballotage. Hierbij gaven niet hun bouwtechnische kwaliteiten de doorslag, maar hun talent op het gebied van samenwerken. Vanaf het begin aan is ons doel geweest om gezamenlijk deze wijk te bouwen. Daarbij gold ook de eigen en gezamenlijke verantwoordelijkheid van de bewoners als belangrijke factor.”
Samen met externe vrijwilligers werkten de bewoners van de aardehuizen aan de groene daken.
Bij het bouwen kregen de bewoners de hulp van 3 bouwprofessionals. “Zij zorgden voor de technische invulling en stuurden de inwoners aan op de uitvoerig van de bouw. Later hebben we er samen voor gekozen dat ieder voor zich in zijn werkzaamheden op de bouw specialiseert om de efficiëntie te verhogen.” Ook externe vrijwilligers staken regelmatig hun handen uit de mouwen. "De eerste 2 jaar hebben we dagelijks vrijwilligers op de bouwplaats gehad. Toen het werk te technisch werd voor onervaren vrijwilligers, hebben we speciale vrijwilligersweken ingevoerd. Zo hebben ze begin deze maand meegeholpen om van de daken groendaken te maken.”
Optimaal benutten thermische massa
Deze aardehuizen hebben een laag energieverbruik, omdat het ontwerp is gericht op het optimaal benutten van de thermische massa. Zonder bij te verwarmen schommelt de binnentemperatuur in de koudste periode rond 15 graden. “Dit kan onder meer doordat de volledige zuidzijde van de huizen een glazen gevel heeft”, legt Franssen uit. “De achterwand van het huis bestaat uit met aarde gevulde autobanden. Onder de afwerkvloer zit een massief zandpakket van 30 cm dik. Dit kan veel warmte van de zon opslaan en weer afgeven.”
De wijk bestaat uit 9 blokken, waarvan de huizen in de eerste 5 blokken buitenwanden hebben van (gebruikte) autobanden, die met aarde gevuld zijn. “Vanwege het lage tempo hebben we daarna voor de overige 4 ervoor gekozen om de muren van stro te maken.” En in mei zijn dus alle daken, die over zonnepanelen beschikken, getransformeerd tot groendaken.
Discussies over duurzaamheid
Franssen vertelt dat duurzaamheid een belangrijke rol speelde tijdens de bouw. Zo hebben ze veel gebruikte materialen toegepast. “We gebruiken gerecycled piepschuim en hennep als isolatiemateriaal en de niet-dragende muren bestaan uit flessen en andere niet-biologisch afbreekbare afvalmaterialen. We hebben overigens ook discussies gehad over duurzaamheid: is het beter om bijvoorbeeld een kozijn van duurzaam accoya uit Nieuw-Zeeland te importeren of kun je je beter richten op kozijnen van inlands hout?”
Als komende zomer de laatste huizen zijn afgerond, komt er een verhard pad van puin met daarbij een hemelwaterafvoer. Daarnaast richten de bewoners zich dan op de groenvoorziening. “We gaan openbare groenvoorziening ontwerpen vanuit de permacultuur”, legt Franssen uit. “Dit betekent het ontwerpen van productieve ecosystemen, waarin je werkt met de natuur mee in plaats van ertegenin. Onze gemeenschappelijke buitenruimte is zo ontworpen en aangelegd dat het een groot aantal functies kan vervullen, in een vitaal en veerkrachtig ecosysteem. Ik verwacht dat dit volgend voorjaar echt goed tot uiting gaat komen.”
Geïnteresseerde bouwbedrijven en woningcorporaties
Als de huizen klaar zijn, blijft de vereniging rondleidingen aan geïnteresseerden geven. “Dat doen we wekelijks: aan toeristen, maar ook aan zakelijk geïnteresseerden. Zo komen hier regelmatig bouwbedrijven en woningbouwcorporaties een kijkje nemen.” Daarnaast staat Franssen open om anderen advies te geven. “Dat doen we al een tijdje, bijvoorbeeld aan de initiatiefnemers van Ecodorp Boekel en van de ecologische strowijk Iewan in Nijmegen.”