Mensen ontmoeten elkaar in de foyer van het theater, ontwikkelen zich op school, beoefenen een hobby in het buurthuis of bezoeken een familielid in het ziekenhuis. Maatschappelijk vastgoed vormt de ruggengraat van een levende stad. Maar hoe ga je om met dat vastgoed als je maatschappelijk verantwoord onderneemt?  

In een levende stad is maatschappelijk verantwoord ondernemen vanzelfsprekend. Een gebouw is maatschappelijk verantwoord te realiseren en te exploiteren, door flexibel en duurzaam te bouwen en een verantwoorde bedrijfsvoering van de ondernemingen. Maar bij maatschappelijk vastgoed gaat dit idee verder. De visie verandert van: ‘De samenleving heeft behoefte aan een school en die school heeft behoefte aan een pand’, naar: ‘Een levende stad biedt voldoende ruimte voor ontwikkeling van de inwoners’. Deze verbreding van het perspectief opent de deur naar samenwerking tussen verschillende partijen en het huisvesten van uiteenlopende functies op een plek. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij een brede school.

Verantwoord beheer

Dat de functie van een pand ontmoeting van mensen en dus de ontwikkeling van een levende stad stimuleert, betekent niet automatisch dat beheer van het vastgoed ook maatschappelijk verantwoord gebeurt.

Daarvoor zijn drie aspecten van belang:

• De definitie van maatschappelijk verantwoord ondernemen, want People-Planet-Profit is een P te weinig;
• Het anticiperen op veranderingen, want een Levende Stad is voordurend in beweging.
• Leegstand vraagt om actief beheer.

P van Place

Culturele waarden, vertegenwoordigd door de ‘p’ van place, staan voor de identiteit van een plek. Juist vastgoed met een maatschappelijke functie heeft hierin een essentiële dubbelrol. Scholen, zorgcomplexen en ontmoetingscentra spelen door hun functie een hoofdrol als het gaat om herkenbaarheid, het ‘wij-gevoel’ in de buurt. Door hun vaak karakteristieke architectuur dragen ze bij aan de plaatselijke identiteit.

Leven is veranderen

Daarnaast is voortdurend aanpassen een belangrijk kenmerk van een levende stad, want de maatschappij ontwikkelt zich voortdurend. Dit geldt ook voor het vastgoed. Bij het inspelen op veranderingen zijn multifunctionele accomodaties in het voordeel. Zulke complexen richten zich op hun omgeving en nodigen mensen uit om hun bijdrage te leveren. De theorie van de levende stad biedt de voor het vastgoedbeheer verantwoordelijke partijen de mogelijkheid om deze veranderingen op een samenhangende en onderbouwde manier duurzaam aan te pakken.

Structurele leegstand

Dat aanpakken is nodig bij de vele bezuinigingen op bibliotheken, buurtcentra en andere wijkvoorzieningen, waardoor deze functies uit de buurt verdwijnen. Een leeg pand blijft achter en dat heeft extra negatieve gevolgen voor de omgeving. Het gemis van de ontmoetingsfunctie komt bij de bekende nadelen van langdurige leegstand, zoals sociale onveiligheid, dreigende verloedering en dalende vastgoedwaarden. Daarom past het laten leegstaan van zo’n gebouw niet bij maatschappelijk verantwoord ondernemen. De eigenaar en de vertrekkende gebruiker dragen hierin beiden verantwoordelijkheid.

De oplossing hoeft niet ver weg te zijn; omwonenden zijn eraan gewend de locatie als ontmoetingsplek te beschouwen en de buitenruimte is hiervoor al ingericht. Dat betekent een vliegende start voor een horecagelegenheid, kinderopvang of medisch collectief. Zo kan een pand met een maatschappelijke functie vernieuwen en als ontmoetingsplek een blijvende spil vormen voor een levende stad.

Auteur: Elma van Beek – Vlaanderen Oldenzeel, directeur van Stichting de Levende Stad www.delevendestad.nl en bestuurslid van de BNSP www.bnsp.nl

Dit blog is een samenvatting van het artikel in de Barometer Maatschappelijk Vastgoed 2014. https://www.managementboek.nl/boek/9789081977456/barometer-maatschappelijk-vastgoed-jan-veuger

Foto bovenaan: Wil groenhuijsen