Vier woningen in het Limburgse Melick hebben een radicale verbouwing ondergaan. Een zeer goede isolatie is hierbij gecombineerd met de toepassing van een luchtwarmtepomp, een warmteterugwininstallatie en zonnepanelen. Hierdoor komt de energiemeter op nul uit, zonder dat de bewoners hun leefgedrag hoeven te veranderen. Het project is genomineerd voor de VKG Architectuurprijs. 

In juni 2013 ondertekenden 4 bouwondernemingen en 6 woningcorporaties een overeenkomst onder de naam ‘Stroomversnelling’ om 111.000 huurwoningen uit de jaren 60, 70 en 80 zo te renoveren dat ze evenveel energie opwekken als ze verbruiken. Bij dergelijke 0-op-de-energiemeterwoningen zijn de in- en uitgaande energiestromen voor verwarming, koeling, warm-tapwatergebruik en het gebruik van huishoudelijke apparatuur inclusief verlichting op jaarbasis per saldo 0.

Totale woonlasten veranderen niet

Een plan met een hoog ambitieniveau, vooral omdat de huurders in principe niet meer voor hun woonkosten hoeven te betalen. Een van de eerste deelnemers aan Stroomversnelling is het woningproject van woningbouwvereniging Wonen Limburg in de plaats Melick. “Het idee is dat door de renovatie de totale woonlasten niet veranderen. Daarvoor is een slimme truc bedacht. Doordat de energierekening op 0 uit komt, hoeven de bewoners natuurlijk geen energielasten te betalen. Hierdoor was het mogelijk om de huurprijs met een aanvulling iets omhoog te doen. Met dat stuk extra geld financieren we het project.”, vertelt Eric Schellevis, directeur van het betrokken architectenbureau 2.0 Architecten te Venlo. 

Het project is een logisch vervolg op de bouw van een eerste testwoning van woningbouwvereniging Wonen Limburg aan de Melickse Servaaslaan, waarvan de oplevering afgelopen januari plaatsvond: het eerste energieneutrale huurhuis van Stroomversnelling.

Slimme combinatie van bestaande technieken

“Als eerst hebben we de woningen aan de buitenkant voorzien van een goede isolatie met een R_C-waarde van 8.0”, vertelt Eric van de Wetering, conceptontwikkelaar bij VolkerWessels. “Daarnaast zijn alle daken bedekt met polykristallijn silicium zonnepanelen. We hebben een luchtwaterwarmtepomp van 5 kW toegepast, die uit de buitenlucht genoeg warmte onttrekt voor tapwater- en ruimteverwarming. Verder passen we een Brink Renovent Sky 300 warmteterugwininstallatie toe.” Volgens hem gaat het in principe om een slimme combinatie van bestaande technieken. Overigens was VolkerWessels ook nauw betrokken bij de genoemde eerste testwoning.

De beoogde doelstelling '0-op-de-energiemeter' halen ze ruimschoots, vertelt Van de Wetering. “We hebben onder meer de daken van de 4 woningen met 220 m² zonnepanelen volgelegd, het totale vermogen komt op 34 KwP. De bewoners hoeven overigens niet extra zuinig te gaan leven. De berekeningen zijn gebaseerd op het woongedrag van de afgelopen 3 jaar. Dus als de bewoners blijven leven zoals ze deden, is er niets aan de hand. Het is natuurlijk wel zo dat het geld oplevert als ze zuiniger gaan leven. Het is nog geen sluitende businesscase, maar dat valt ook niet zo snel te verwachten van een tweede prototype.”

Hoogwaardige kierafdichting en isolatie

Het Deventerse Aarnink Kunststof Ramenfabriek leverde voor de 4 woningen kunststofkozijnen met een hoge isolatiewaarde, die voorzien zijn van triple glas. VolkerWessels ontwikkelde samen met Rc Panels toegepaste sandwichgevels en -daken. “Zo hebben we als het ware een theemuts over het bestaande huis geplaatst”, legt Jos Blom van Aarnink uit. “Daardoor is er sprake van een hoogwaardige kierafdichting en isolatie.” Binnen de sandwichgevel zijn alle leidingen en kanalen aangebracht, in het oorspronkelijke huis is niets veranderd.

Het esthetische ontwerp van de woningen komt van 2.0 Architecten. Omdat enkele woningen binnen de blokken in de loop der jaren zijn verkocht, is ervoor gekozen om de woningen een individueel uiterlijk te geven. Dit zonder afbreuk te doen aan de saamhorigheid van het blok. “In een blok van de 4 woningen kan het zijn dat 1 van de bewoners niet mee wil doen. Dat betekent dat bij dat ene huis geen isolerende schil aan de buitenkant komt”, verduidelijkt Schellevis. “Door die afwijkende woning krijg je al gauw dat het woningblok eruitziet als een mooi gebit met een rotte tand. Daarom hebbeb we ervoor gekozen om de woningen een divers uiterlijk te geven. Als dan iemand niet meedoet, valt het niet zo op. Met andere woorden: homogeniteit door diversiteit.”

Dat neemt niet weg dat de huizen tot op zekere hoogte wel degelijk een uniform uiterlijk hebben. Zo hebben alle woningen witte kozijnen en luiken en de hekwerken zijn op eenzelfde manier vormgegeven. Verder is er gekeken naar de mogelijkheden, die steenstrips en spuitkurk bieden. “Doordat je alleen een toplaag aan de schil toevoegt, gelden alle traditionele wetten van de bouw niet meer”, zegt Schellevis. “Feitelijk kun je de steenstrips ook diagonaal op de gevel plakken. Zo exotisch hebben we nu niet gedaan, maar in principe biedt een dergelijke aanpak wel mogelijkheden voor toekomstige projecten.”

Bij de Melick-woningen vindt een uitgebreid onderzoek plaats naar het energieverbruik, net zoals dat overigens ook gebeurt is bij de eerste proefwoning in deze Limburgse plaats. In beide gevallen verzorgt VolkerWessels Homij/DEC (Duurzame Energie Concepten) de monitoring.

Genomineerd voor VKG Architectuurprijs

Dankzij dit project is 2.0 Architecten genomineerd voor de VKG Architectuurprijs, een initiatief van de Vereniging Kunststof Gevelelementenindustrie in samenwerking met De Architect. De 2 andere genomineerden zijn Magis Architecten en Kuin & Kuin Architecten. In het totaal zijn er 37 inzendingen geweest. Het doel van deze prijs is om kunststof gevelelementen te promoten als integraal onderdeel van het ontwerp. Dit jaar vindt de 10e editie plaats.

Foto's van Jos Blom, directeur Aarnink Kunststof Ramenfabriek