Externe financiering en onafhankelijke intermediairs blijven noodzakelijk voor scholen met verduurzamingsambities. Daarnaast is het zaak om grote stappen te zetten in de exploitatiefase. “We moeten alles op alles zetten om deze fase aan te pakken, want we laten enorme kansen liggen.”

“De tender ‘Naar Energiezuinige Scholen en Kantoren’ leidde tot de ontwikkeling en bouw van negen Frisse Scholen”, vertelt zelfstandig adviseur Albert Hulshoff van AHB Consultancy. Hij refereert hiermee naar een opzienbarende monitoring van verschillende scholen. “Er zijn dan wel grote stappen gezet naar energieneutraal, maar met name de onderdelen beheer en monitoring scoren een zware onvoldoende. Ook lijkt zon- en lichtwering niet te passen bij de eisen van het hedendaagse onderwijs.”

Het klinkt als een duidelijke oproep aan de markt om de schoolbesturen te helpen om de beheerfase aan te pakken. Directeur Nick Liebrand van Grünbeck Waterbehandeling Nederland koppelt dit aan de financieringsproblematiek. “In de media lezen we dat schoolgebouwen in slechte staat zijn en aan verbetering toe zijn, maar geld om het goed aan te pakken is er gewoonweg niet. Dat maakt prestatie- en onderhoudscontracten kansrijker dan ooit.”

Quick wins en toekomstbestendigheid

Daarnaast zijn er volgens hem in de fase vóór het beheer nog quick wins te behalen, zoals op het gebied van waterbehandeling. “We kunnen 10 tot 25% energiebesparing behalen door water te ontharden of te ontzouten. Helaas is het onbekende onbemind, dus ik hoop dat ze scholen die het goede voorbeeld geven en zich hiervoor inzetten, dit ook uitdragen.”

Ook manager marketing & innovatie Olivier Hamers van VBI vindt dat niet alleen een externe financiering noodzakelijk is voor de meeste schoolbesturen, maar dat ook de exploitatiefase goed wordt gemonitord. “Verder is het belangrijk dat besturen een gebouw neerzetten met een goede structuur, die flexibel in te delen is. Dit zijn wat mij betreft belangrijke randvoorwaarden om toekomstbestendigheid te bereiken en te blijven garanderen.”

Bekijk de afbeelding op volledige grootte

Geen externe partners

Op de stelling ‘Het wordt voor beheerders interessanter om schoolgebouwen te verduurzamen door toevoeging van externe partners’ is de reactie sceptisch. “Een schoolbestuur moet studenten opleiden en zich vooral richten op het primaire proces”, vindt Hamers. Ook Hulshoff ziet geen heil in het aantrekken van dergelijke partners. “Externe verhuur aan bijvoorbeeld een sportschool heeft maatschappelijke waarde. Dit kan gecombineerd worden met het primaire proces, maar dan moet eerst de dagelijkse gang van zaken staan als een huis.”

Intrinsieke motivatie

Positiever reageren ze op het standpunt ‘Schoolbestuurders moeten als ambassadeurs actief kennis uitdragen en communiceren’. “Dat heeft de sector nodig: koplopers die helder communiceren over wat duurzaamheid hen heeft opgeleverd.”, zegt Liebrand. Hamers stemt in, met een kanttekening. “Het werkt alleen als er een intrinsieke drive aanwezig is om dit ook daadwerkelijk op te pakken. Het helpt bijvoorbeeld niet als je het een verplichting maakt of het doet om het ‘moeten’. Je moet het willen uitdragen en bijvoorbeeld andere scholen durven helpen.”

Hogere standaard stellen

Wat volgens Hulshoff nog in de markt ontbreekt, is een overheid die meer verantwoordelijkheid neemt. “Onder andere om de financieringsproblematiek op te lossen waarmee besturen nog steeds geconfronteerd worden. Daarbij moet de overheid stimuleren en meer standaarden stellen, onder andere over een goede uitvraag.” Ook Liebrand ziet ingrijpen van overheden bij de ambities van schoolbesturen als een zeer belangrijk middel. “Pas financieren en subsidiëren bij een goede uitvraag kan zeker helpen. Wanneer je in die uitvraag als standaard een goed prestatiecontract stelt, pak je ook de exploitatiefase aan. Als we de resultaten van het onderzoek dat Albert noemt in ogenschouw nemen, is dat wel zo wenselijk.”

Lees ook de expertblog van Albert Hulshoff en Hans Korbee ‘Superleerzame scholenbouw’ en bekijk de resultaten.