De gemeente Eindhoven wil duurzaam bouwen nadrukkelijk stimuleren door een goede uitvraag in aanbestedingen. Dat betekent: niet kwantitatief, maar kwalitatief uitvragen. “Als je ruimte geeft, krijg je meer dan je vooraf kunt bedenken”, aldus Joop Ketelaers.

In een interview op de website van De circulaire bouweconomie begint Ketelaers zijn verhaal met de Vinexlocatie Meerhoven in Eindhoven (1.800 woningen). Dit project kwam in een impasse terecht, toen de bouwcrisis losbarstte. “Alles lag stil. De projectontwikkelaars verkochten niets meer. Alleen in een paar bouwplannen zat nog beweging. Dat waren de projecten die we anders hadden aangepakt.”

In de betreffende projecten was niet de grondprijs leidend, maar duurzaamheid en een goede samenwerkingsrelatie tussen gemeente en bouwer. In een eerder interview adviseerde hij daarom om op die andere aanpak een fulltimer te zetten. Deze functie kreeg Ketelaers zelf in 2010. Sindsdien coördineert hij als adviseur duurzame stedelijke ontwikkeling de verduurzaming in Eindhoven, onder meer via duurzame tenders. In die ruim tien jaar is er veel veranderd. “We zijn van ‘hoezo moeten we dingen doen’ naar ‘hoe moeten we dingen doen’ gegaan.”

The Natural Step

“In het programma duurzaamheid dat nu ruim tien jaar loopt”, vervolgt Ketelaers, “werken we volgens de methodiek van The Natural Step, een raamwerk voor duurzame strategische ontwikkeling. Na een ontmoeting tussen onze wethouder en de oprichter van die methode kregen we groen licht om daarmee aan de slag te gaan. We gingen in gesprek en deden workshops met stakeholders. Daaruit rolden acht duurzaamheidsambities.”

“In tenders laten we zien welke richting we op willen, wat onze ambities zijn en dagen we partijen uit daarop zoveel mogelijk waarde te bieden. We werken daarbij met drie categorieën:

• een minimale grondprijs;
• ambities voor ruimtelijke kwaliteit;
• duurzaamheidsdoelen.

Alle drie tellen bij de tender even zwaar mee. We willen dat de partijen het halen van die doelen meetbaar maken.”

Holitisch

Interviewer Joost Bijlsma vroeg Ketelaers ook of de gemeente Eindhoven in tenders vooraf al vraagt om een MPG-score van bijvoorbeeld 0,5? Ketelaers: “Nee, die score kun je beïnvloeden op veel manieren die mogelijk minder relevant zijn in al onze ambities. We willen een holistische, duurzame aanpak. In plaats van kwantitatief vragen we daarom meer kwalitatief uit. Om circulariteit te stimuleren zeggen we bijvoorbeeld dat we geen materialen willen zien die schadelijk zijn voor mens en milieu. Of we zeggen dat we streven naar zo weinig mogelijk primaire grondstoffen en zoveel mogelijk biobased materialen. Zo geven we richting.”

“Kwalitatief uitvragen prikkelt ook om de duurzame grenzen te verleggen. Wij willen aftasten hoe ver ontwikkelaars en bouwers al willen en kunnen gaan. Vaak blijkt dan dat zes van de tien inschrijvingen ver onder de eisen van het Bouwbesluit gaan.”

“Jaren geleden vroegen wij al naar aardgasloos. In de markt hoorde je dan: dat kan niet. Maar als je het in een tender vroeg, bleken best veel bouwers het wel te kunnen. Ook in groene daken, slimme en schone mobiliteit, in combinatie met minder parkeerplaatsen, en circulariteit zijn we in de uitvraag veel verder gegaan.”

Lees verder hoe er in Eindhoven is doorgepakt in het complete interview op de website van van De circulaire bouweconomie.

Tekst: Joost Bijlsma
Beeld (Shutterstock): Duurzame woningen van biobased materialen tijdens de Dutch Design Week (2021, Strijp S, Eindhoven).