Het recente besluit van het kabinet om de gaskraan in Groningen binnen 12 jaar helemaal dicht te draaien is een waterscheiding in de verduurzaming van de gebouwde omgeving: tussen het beleid dat tot nu toe gevoerd werd om CO₂ te reduceren in de gebouwde omgeving - dat volgens ons met name bij het realiseren van energiebesparing in de bestaande voorraad weinig effect heeft gesorteerd - en toekomstig beleid. En dient aanzienlijk effectiever te zijn, willen wij onze klimaatdoelstellingen halen en op termijn niet al te veel gas hoeven in te kopen bij de Noren (en de Russen). Als gevolg van het kabinetsbesluit voorzien wij een aantal ingrijpende wijzigingen.

-        De gasprijs gaat fors stijgen, met name voor huishoudens. Dit is goed nieuws voor de terugverdientijd van investeringen in energiebesparende maatregelen.

-        Er ontstaat een groot tekort aan goed geschoolde installateurs om op grote schaal de verduurzaming van woningen en utiliteitsgebouwen te realiseren. Dit probleem is nu al zeer nijpend bij de installatie van warmtepompen in woningen.

-        De tarieven voor installateurs gaan fors stijgen. Dit is geen goed nieuws voor de terugverdientijd van investeringen in energiebesparende maatregelen. Uiteraard wel voor het aantal installateurs én hun portemonnees.

-        De eerste stap van de Trias Energetica zal nu echt met grote voortvarendheid en effectiviteit worden opgepakt. Het rijk gaat hiervoor aanvullende gelden beschikbaar stellen (gefinancierd vanuit de Opslag Duurzame Energie?). Voor het huidige kabinet echter is de zeer kosteneffectieve verduurzamingsmaatregel om op grote schaal huizen gratis te isoleren vooralsnog een brug te ver.

-        Het verbranden van 4 miljard euro aan biomassa (gefinancierd vanuit de Opslag Duurzame Energie!) wordt niet voortijdig beëindigd, ondanks alle kritische berichtgeving over deze uiterst discutabele verduurzamingsmaatregel. Zo stoot een kolencentrale met biomassabijstook meer CO₂ uit dan zonder biomassabijstook en bedraagt de verbrandingstijd van een boom een fractie van de groeitijd ervan.

-        De voorgenomen energielabel C-verplichting voor kantoren wordt nog voor het zomerreces bekrachtigd door de Tweede Kamer. De voorgenomen datum van 2030 voor een verplicht energielabel A voor kantoren wordt vervroegd. Een dergelijke verplichting wordt op afzienbare tijd ook voor andere sectoren ingevoerd, waaronder scholen.

-        De VNG-normvergoeding voor renovatie van schoolgebouwen (al jaren nul euro per vierkante meter) gaat op korte termijn naar een niveau dat Frisse Scholen klasse C gerealiseerd kan worden. Het rijk gaat het financiële gat dichten, dat bij gemeenten zal ontstaan als gevolg van de grootschalige renovatie van schoolgebouwen.

-        Rendementen van zonneopwekking nemen snel toe. Aandeel van particuliere daken blijft achter, mede als gevolg van het afschaffen van de salderingsregeling.

-        Onze elektriciteitsbehoefte is sinds 1950 verzestienvoudigd; dit zet door vanwege de voortgaande elektrificering. Hiervoor zijn grote en kostbare aanpassingen aan het elektriciteitsnet nodig. Ook voor het op grote schaal terugleveren van elektriciteit.

-        Een stikstoffabriek à 500 miljoen euro is nodig om het Noorse en Russische gas en LNG te verdunnen om het geschikt te maken voor onze laagcalorische gaskwaliteitsbehoefte (overigens alleen geschikt voor laagwaardige toepassingen zoals elektriciteitsopwekking en verwarming). Met voortschrijdende elektrificering lijkt ook dit slechts een temporele oplossing.

-        Eind jaren ‘60 is de gasinfrastructuur in ongeveer 8 jaar uitgerold in stedelijk en ruraal Nederland en is kolen- en gasoliestook geheel verdwenen. Over transities gesproken. Wat waren de succesfactoren die deze enorme snelheid verklaren en wie heeft de kosten gedragen?

-        Grootschalige opslag van duurzaam opgewekte elektriciteit gaat veel geld kosten. CO₂-opslag - volgens het regeerakkoord hét ei van Columbus voor grootschalige CO₂-reductie - gaat nog meer geld kosten.

-        Voor het produceren van elektriciteit op de momenten dat het onvoldoende waait en de zon niet schijnt gaat kernenergie (thorium ?) als back-up een revival doormaken.

-        Duurzame opwekking lijkt niet de maatschappelijk geaccepteerde aanjager van de energietransitie, maar de ontevreden Groningers die naar het blijkt net te lang door Gasunie en de Staat aan het lijntje zijn gehouden.

Zou het werkelijk zo zijn dat we met een handvol, heel goed gekozen kosteneffectieve maatregelen binnen 12 jaar de Groningse bodem gaan laten stoppen met beven en grote stappen zetten naar een fossielvrije energievoorziening? We hebben vanaf de industriële revolutie in 6 generaties de helft van de fossiele brandstoffen opgemaakt. Schat zelf maar in hoeveel tijd er nog rest voor de fossielvrije energierevolutie.

Auteurs: Albert Hulshoff en Hans Cox