“De tijd is rijp voor het overdragen van het programma. De directeuren ademen Marktvisie en ik zie genoeg projectmanagers binnen Rijkswaterstaat die er heel enthousiast over zijn.”

Tot begin december was Aline Arends manager Marktvisie bij Rijkswaterstaat, maar haar projectteam bestaat inmiddels niet meer. Daarmee verlegt Rijkswaterstaat de koers echter niet. De Marktvisie is goed ingebed binnen alle inkopende organisatieonderdelen (GWW, Kennis, Bedrijfsvoering en Informatievoorziening) van Rijkswaterstaat en de organisatie neemt op dit gebied geen gas terug.

De Marktvisie is bovendien niet exclusief het speeltje van Rijkswaterstaat, maar berust op een gezamenlijke inzet van een groot aantal opdrachtgevers en opdrachtnemers die zijn vertegenwoordigd in het kernteam Marktvisie. De intrinsieke motivatie om samen te werken, is volgens Arends bij alle belanghebbende partijen te vinden. Daarom is ze tevreden en ook trots over wat er in gang is gezet sinds haar start in 2016.

Houding en gedrag

Er zijn tal van voorbeelden, groot en klein, waar gewerkt wordt volgens de Marktvisie. “Zoals,” aldus Arends, “de renovatie van de Nijkerkerbrug in het Project Doen en de krib- en oeververlaging langs het Pannerdensch Kanaal. Ik merk ook in alle gesprekken dat er heel veel energie is, op heel veel plekken, om het samenwerken te verbeteren. Het gedrag van een hele sector verander je echter niet zomaar, dus er zijn zeker ook voorbeelden waar de samenwerking nog niet goed gaat.”

Een andere geslaagde actie betreft de maandelijkse Marktvisie leerdagen, die heel erg sterk gericht zijn op houding en gedrag. Dit leertraject binnen Rijkswaterstaat werd dit jaar bovendien opengesteld, zodat projectmedewerkers van Rijkswaterstaat hun partner uit de markt konden meenemen.

“Twee, drie jaar geleden was het nog ondenkbaar,” gaat Arends verder, “dat opdrachtgevers en opdrachtnemers samen in een leersessie zaten. Nu zijn er verschillende opleidingen waar samen geleerd wordt, zoals in het leertraject De Verbinders. Hiermee bereik je veel mensen. Ik heb daarbij gemerkt dat er in de projecten ook heel veel enthousiasme zit. Zij willen trots zijn op het werk dat ze realiseren en zoeken ook naar manieren om anders met elkaar samen te werken.”

Arends is bovendien blij dat bedrijven als BAM, Dura Vermeer en Witteveen+Bos intern zelf programma’s op dit gebied hebben uitgerold, om ook zo op medewerkersniveau over de Marktvisie in gesprek te gaan.

Meer mogelijk

Bij aanbestedingen en de start van projecten wordt nu, volgens Arends, vaker specifiek gevraagd naar het borgen van een goede samenwerking. Ze raadt wel aan om samen met de markt veel vroeger te kijken naar de beste manier van aanbesteden en het vormgeven van de samenwerking.

“Als je dat eerder in het proces doet, is er juridisch ook meer mogelijk, zoals bij het Project DOEN. We zijn dat werk zonder regels gestart en bekeken samen met brancheverenigingen en de markt hoe we deze aanbesteding konden vormgeven. Daarna hebben we ook samen de procedure opgesteld, en op basis van kwaliteit de aannemer geselecteerd. Na de voorlopige gunning zijn samen de technische specificaties opgesteld, is de prijs bepaald en is samen het contract opgesteld. Ook het verspreiden van leerervaringen was onderdeel van de opdracht.”

Het project Draaideuren Kanaal Gent-Terneuzen is ook een mooi voorbeeld. Na een moeizaam voortraject werd besloten tot een herstart. Op basis van wat er was geleerd van het project DOEN, is ook hier samen gekeken naar de technische eisen, is er samen een contract opgesteld en een projectteam gevormd. “Waarbij de projectmanager van ENGIE”, vertelt Arends enthousiast, “bij Rijkswaterstaat zijn capaciteits- en voortgangsgesprekken voert.”

Achteroverleunen

In 2016 ging een ploeg van twaalf full- en parttimers binnen Rijkswaterstaat met de Marktvisie aan de slag. Arends is niet bang dat de Marktvisie nu aan kracht gaat inboeten. “We hebben veel zaken opgezet, zoals leerlijnen en communicatiemiddelen, en vaak domein overstijgend. Als je echter ziet dat een programma sterker wordt, wordt het voor anderen makkelijker om achterover te leunen.”

“Daarom is nu de tijd rijp voor het overdragen van het programma naar de lijnorganisatie en de projectorganisatie. De directeuren ademen Marktvisie en ik zie genoeg projectmanagers binnen Rijkswaterstaat die er heel enthousiast over zijn. Verder hebben we ook een netwerk opgebouwd, dus daardoor blijf je elkaar zien.”

Hoopvol

Over de toekomst van de andere partijen binnen het kernteam Marktvisie is Arends optimistisch. Iedereen is op zijn eigen manier, passend bij de cultuur van de organisatie aan het werk gegaan om de Marktvisie te implementeren. Dat betekende dat met name Rijkswaterstaat het heel structureel en grondig aanpakte, zoals die organisatie dat van oudsher gewend is.

Verder zijn daar de brancheorganisaties (en hun bedrijven), waarover Arends een wisselend beeld schetst. Hier en daar zijn er extra prikkels nodig. “We staan voor zulke enorme opgaven in de bouw. Doe dat samen, dat kunnen wij of de markt niet alleen. Bovendien gaat dat nieuwe vormen van samenwerking opleveren, dus in die zin ben ik heel hoopvol.”

Arends, inmiddels interim directeur Inkoop en Contractmanagement, besluit haar verhaal met een dikke pluim voor de ruim 1600 online ondertekenaars van de Marktvisie: “Het mooie is dat zij er zich persoonlijk aan committeren. Het is een morele overeenkomst dat ze op die manier willen werken en dat is ook van belang voor een gezond, duurzaam bedrijfsleven. Waarbij je in de bouw met trots en vakmanschap samenwerkt op een zakelijke en respectvolle manier. Die gedachte kun je toepassen op elk niveau en op elk gesprek dat een beetje stroef loopt. Begin dan niet meer over contractregels, maar over waarom je dit project deelt en graag samendoet.”

Dit interview verscheen onlangs in het Bouwgenoten - Trendboek van het Bouwgenootschap.

Tekst: Ysbrand Visser