Woningbouwcorporatie RWS Partner in Wonen verduurzaamt een aantal oudere huurwoningen in Wemeldinge (zie foto) en Biezelinge. Er worden verschillende energiebesparende ingrepen beproefd, om na te gaan welke investering de grootste winst oplevert qua energieverbruik, comfort en milieudoelstellingen.  

Een groot aantal partijen, waaronder de provincie Zeeland, de Zeeuwse gemeenten, Bouwend Zeeland en de Zeeuwse Milieufederatie, heeft het Zeeuws Energieakkoord getekend. Doelstelling hiervan is dat alle particuliere woningen in de provincie in 2050 energieneutraal zijn.

Welke investering is beste mix

"Wij hanteren Nul-op-de-Meter bij nieuwbouw als standaard", geeft directeur-bestuurder Maarten Sas van RWS Goes aan. "Tegelijkertijd zijn er in Zeeland veel verouderde woningen, waarbij een forse sprong mogelijk is qua energielabel. Vraag is welke investering de beste mix van duurzaamheid, energiebesparing, kostenbesparing en comfort oplevert." RWS en projectmanagementbureau Marsaki daagden 4 aannemers uit om met energiezuinige concepten te komen, variërend van een labelsprong en een zogeheten ‘warme najaarsjas’ tot NoM.

Dezelfde type woningen

“Er kwamen veel leuke ideeën uit”, vertelt Walter Koens, projectmanager en mede-eigenaar bij Marsaki. “We nodigden aannemingsbedrijf Fraanje en Nederlandse Bouwunie (NBU) uit om hun voorstellen verder uit te werken. Grote vraag is welke euro de beste investering is voor RWS als verhuurder, welke voor de huurder qua besparingen en comfort en welke voor het milieu.” Interessant voor deze proef is dat het gaat om woningen van hetzelfde type en uit dezelfde periode. In Biezelinge experimenteert NBU met 2 energiebesparende renovaties: dubbel glas en een betere dakisolatie en een warme najaarsjas, zoals Koens het uitdrukt. Die jas bestaat uit een extra warmtevasthoudende ‘schil’ en het goed kierdicht maken om zo bepaalde isolatiewaarden te bereiken.

Drempel naar NoM lager

Fraanje paste bij 4 woningen in Wemeldinge een zogeheten schilrenovatie toe. Dak en gevels hebben een ‘warme winterjas’ gekregen. De installaties die nodig zijn voor NoM, zijn nog niet aangelegd. Voor een woning die volledig NoM wordt, moeten dak en gevel worden geïsoleerd, wordt de eventuele kruipruimte met schelpen gevuld en worden zonnepanelen en andere energieopwekkende installaties aangelegd, legt mededirecteur Martijn van Sabben van Fraanje uit. “Met deze renovatie is al een flinke sprong qua energielabel mogelijk. Als RWS naar volledig NoM wil, is de drempel lager.”

Andere benaderingen

Daarnaast pasten de bedrijven 2 verbouwingsbenaderingen toe. Fraanje voerde alle veranderingen in 1 keer uit, terwijl de woning voor de schilrenovatie open lag. NBU kwam later terug voor de nieuwe badkamer, wat voor minder overlast voor de bewoners bleek te zorgen. “Daarvan hebben we veel geleerd”, zegt Koens. “Alle verbeteringen tegelijk doorvoeren bleek te veel voor sommige bewoners.” De renovaties vonden eind vorig jaar plaats. “We gaan de woningen en hun bewoners volgen, om te zien of onze verwachtingen uit komen”, zegt Koens. “Interessant was dat het elektriciteitsverbruik gedurende de koudere periodes op 25 kiloWatt per dag uit kwam. Dat is behoorlijk laag en geeft aan dat de woningen goed geïsoleerd zijn.”

Wennen aan ventilatie

In de NoM-woningen is een luchtwarmtepomp gecombineerd met balansventilatie, zegt Koens. De vraag is nu hoe dat op de langere termijn bevalt. “De meesten vinden het comfortabel, al hebben sommige bewoners moeite met het gebruik van de systemen in huis. Je moet een half uur per dag spuien en zorgen voor een goede nachtventilatie. Bij een gezin met meerdere kinderen en huisdieren was de ventilatie nog een probleem; een bekend verschijnsel bij zeer goed geïsoleerde woningen. Ook de wtw-filters moeten 2 keer per jaar worden vervangen.”

Kennis delen

Na de oplevering van de renovatie in Wemeldinge nodigde Fraanje Bouwend Zeeland en Uneto-VNI uit, om kennis te nemen van dit concept. “Sommige mensen vonden het raar dat we de concurrentie erbij haalden’, zegt Van Sabben. “Maar wij denken dat we verder komen door kennis van duurzaam renoveren te delen. Zo kan het snel goedkoper worden.” De duurzame doelstellingen kunnen voor werkgelegenheid zorgen in Zeeland, stelt hij. “De Zeeuwse woningcorporaties trekken er flink aan, wat betreft duurzaam bouwen. Zo hebben wij in Arnemuiden 6 en in Breskens 8 NoM-huurwoningen gebouwd.” Fraanje ontwikkelt ook duurzame technologieën in eigen beheer, of in samenwerking met Zeeuwse partijen die eveneens affiniteit hebben met duurzaam bouwen, zoals installatiebedrijf van de Velde uit Yerseke en ITN uit Nieuwdorp.