Witteveen+Bos is sinds kort aangesloten bij het kennisplatform Duurzaam Gebouwd. Dat heeft alles met de grote duurzaamheidsambities van het bedrijf te maken, weet Jaap de Koning. “Het is nog te makkelijk om op de traditionele manier te bouwen.”

De vestigingsmanager Amsterdam vertelt enthousiast en helder over de transitie die zijn bedrijf doormaakte. Van oudsher was Witteveen+Bos een ingenieursbureau dat groot werd door zich op de inhoud en harde techniek te storten. Die takken van sport zijn er nog steeds goed geborgd, maar daarnaast zijn er tal van specialismen bij gekomen.

Zo doet Witteveen+Bos veel aan plan- en procesbegeleiding en de laatste jaren worden er ook steeds meer digitale werkzaamheden verricht. “In de brede zin van het woord en in huis”, benadrukt De Koning (foto onder). “Wij nemen nu ook programmeurs aan. Dat was tien jaar geleden ondenkbaar. Met werkzaamheden als het bouwen van websites voor omgevingsmanagement, virtual reality, het automatiseren van ontwerp- en bouwprocessen en BIM. Door websites is er een veel betere bewonersparticipatie mogelijk en hebben omwonenden direct invloed op een project. Hun opmerkingen komen zo direct in de klant-eisenspecificatie terecht.”

Witteveen+Bos doet ook steeds meer aan vormgeving en heeft een grote groep landschapsarchitecten in huis. Het pakket wordt dus veel breder, aldus De Koning. “Wij krijgen ook door de ontwikkelingen in de markt steeds grotere opdrachten. De vragen van opdrachtgevers worden steeds integraler en worden niet meer in stukjes geknipt. Daarbij moet er vooraf meer onderzocht worden en dat op een integrale manier, waarbij de consequenties en gevolgen van een project beter in beeld moeten komen. Wij groeien verder zelf ook naar grotere projecten toe, en die vragen om steeds meer disciplines, inclusief constructeurs en geothermici.”

Duurzaamheid in genen

Ook duurzaamheid is een aspect dat steeds vaker in projecten wordt uitgevraagd en daarbij is men bij Witteveen+Bos aan het goede adres. Het is mede de reden van de aansluiting bij Duurzaam Gebouwd. De Koning: ”Duurzaamheid vinden wij ontzettend belangrijk. Dat zit in onze genen en dat blijkt wel uit wat we in ons kantoor in Deventer hebben gedaan. We hebben laten zien dat je ook een oud gebouw kunt verduurzamen en dat de besparing die het oplevert, echt heel groot is. En helemaal wat betreft de besparing van grondstoffen voor een nieuw gebouw.”

A+++

Het pand in Deventer dateert uit 1975 en zorgde bij Witteveen+Bos voor de eerste slag van nadenken. Vooral de installatietechniek was erg verouderd, met bijvoorbeeld liften uit 1975. De Koning: “Die waren hard aan vernieuwing toe. Ook functioneel voldeed de inrichting niet meer. Vanuit de duurzaamheidsgedachte wilden we het pand echter niet verkopen, maar gaven we dit pand een tweede leven. Als voorbeeldproject en om er ook zelf van te leren.”

In Deventer is de hoofdvestiging van Witteveen+Bos (550 m/v) helemaal van het gas afgegaan, wat per jaar 50.000 m³ gas scheelt. Met lucht-warmtepompen en 350 zonnepanelen op het dak is het energieverbruik nu gehalveerd. Het in maart 2018 opgeleverde gebouw ging van energielabel E naar A+++. Ook wat betreft de uitstraling kreeg het pand een heel nieuwe look. Dat had bovendien zijn weerslag op de manier van werken.

De Koning: “Vanaf 2013 hanteren wij een kantoorconcept over hoe we met elkaar werken. Dat is eerst toegepast in Amsterdam en daarna heeft ons Programmateam Huisvesting alle kantoren opnieuw ingericht of verhuisd. Je beïnvloedt de manier van werken door de inrichting. Dan ben je bezig met social engineering. Het concept van traditionele kantoortjes kan echt niet meer. Het moet opener, zodat je elkaar meer ontmoet. Vroeger was een tekenaar bovendien altijd op kantoor, maar onze mensen zijn steeds meer ‘uithuiziger’. Dat is een trend van de afgelopen jaren.”

Markt stimuleren

Projecten waar Witteveen+Bos trots op is variëren van het ontwerpen van een dijk rond Jakarta om de stad tegen water te beschermen tot de advisering bij de aanleg van nieuwe mangrovebossen als oeverbescherming (en verbetering van de waterkwaliteit) in Indonesië. “Maar ook in Nederland doen we steeds meer op het gebied van duurzaamheid. Zoals bij de Waterfabriek in Wilp, de Innovatieroute N737 van de provincie Overijssel of de Cruquiusbrug voor de provincie Noord-Holland, waar expliciet werd gestuurd op energieneutraliteit en circulariteit. Daarbij proberen wij de markt te stimuleren om met innovaties te komen, ook op het gebied van duurzaamheid.”

“Je merkt op een gegeven moment dat de bal gaat rollen als je referenties en ervaring krijgt. Er mag echter nog wel een tandje bij. Nederland is de duurzame schildpad van Europa. In dit geval werkt het polderen misschien tegen ons. Als het gaat om duurzaamheid moeten we het zeker niet alleen van de overheid hebben, maar dat is mijn persoonlijke mening."

"Wij kijken nadrukkelijk ook naar het grote bedrijfsleven en de financiële wereld. Neem bijvoorbeeld de pensioenfondsen. Grote beleggers sturen steeds meer op duurzaamheid, dat bleek laatst ook uit de uitspraken van Laurence D. Fink, de CEO van Blackrock. Die beleggers zien in hun businesscases dat wind en zon tegenwoordig goedkoper zijn dan fossiele energie. Dat sorteert een enorm effect.”

Kantoor naast station

Ook de bouwsector mag wat De Koning betreft wel wat sneller lopen. “De bouwsector is volgend en gaat niet zomaar anders bouwen. Het is nog te makkelijk om op de traditionele manier te bouwen. Aan de andere kant heeft de bouw te maken met veel regelgeving en heel strakke financiële marges, maar via die regels kun je wel direct effect sorteren. Dat zie je bijvoorbeeld bij de isolatie-eisen van woningen. Dat betreft uiteindelijk keuzes van politici en dat gaat dus allemaal niet zo snel.”

Bij Witteveen+Bos gaat het allemaal wat rapper. Zo is vijf jaar geleden besloten om alle kantoren van het concern naast een NS-intercitystation te vestigen. De Koning: “Dat werkt heel prettig en trekt ook een bepaald type nieuwe medewerkers aan. Jongeren vinden dit fijn, die zijn niet meer zo van de auto. Wat we nu nog hebben aan auto’s wordt elektrisch. En verder hebben we in onze kantines sinds vorig jaar Meatless Monday, zonder vlees of vis. Dat is ook een kwestie van bewustwording, waarbij we met banners duidelijk maken hoeveel liters water het kost om een kilo vlees te produceren. Als je zo het hele palet ziet, zijn we ook met duurzaamheid integraal bezig.”

Bouwteam

Tot slot is aanbesteden en contracteren een belangrijk aspect waar De Koning zich, als groepshoofd binnen Witteveen+Bos, ook nadrukkelijk mee bezighoudt. Mede daarom is hij erg geïnteresseerd in de ontwikkeling van een nieuwe Bouwteamovereenkomst onder de paraplu van Duurzaam Gebouwd. Daar wordt nu de laatste hand aan gelegd en De Koning heeft er de nodige stenen aan bijgedragen. De finale versie verschijnt medio april 2020 op deze website en in het volgende Duurzaam Gebouwd-magazine (verschijnt 27 maart) gaat De Koning dieper op dit onderwerp in.

Tekst: Ysbrand Visser

Foto bovenaan: Oeverbescherming op Java (Indonesië).
Foto onder: Niels van Ommen (Manager Duurzaam Gebouwd) verwelkomt Jaap de Koning van Witteveen+Bos bij het kennisplatform Duurzaam Gebouwd.