Een van mijn favoriete programma’s is Tegenlicht. Hier worden informatieve duurzaamheidsvraagstukken behandeld, gericht op de toekomst. Tijdens een documentaire ging het over hoe landen hun CO₂-uitstoot kunnen verminderen. In het tweede en laatste deel van dit artikel ga ik in op windmolenenergie versus grondstoffen en de mogelijke inrichting op circulariteit van grondstoffen.

Windmolens waren eerst een logisch gevolg van onze cultuur en polderlandschappen. Het begon met het droogleggen van de polders en het vermalen van onze gewassen. Nu nemen zij een andere plek in, in de Nederlandse maatschappij, namelijk de plek van leverancier van onze duurzame energie. Het doel van de Rijksoverheid is dat alle windmolens op het land in 2020 een gezamenlijk vermogen van ten minste 6 GW hebben. Voor windenergie op zee is dit doel voor 2023 zo’n 4,45 GW. Dit alles heeft een grote invloed op hoe wij tegen de windmolen als cultureel erfgoed aankijken versus de horizonvervuiling die daar mee gepaard gaat. 

Voor mij gaat het om hele andere onderwerpen die van belang zijn bij de toekomstige windmolens van on- & offshore turbines in Nederland. Het hele principe van duurzame energie en de verwachting van windmolens draait bij mij om de grondstoffen. Molens zullen net zoals andere hightech apparaten bepaalde grondstoffen huisvesten die van tijdelijke duur zijn door de steeds ontwikkelende technieken/prestaties. Als deze turbines vervangen worden, kan dit hoge impact met zich meebrengen. Dit vraagt om een overzichtelijke circulaire databank, waarin het levenspad van de grondstof veiliggesteld wordt. 

Vaak is het economisch rendabel een turbine te vervangen door een moderner type, ver voordat die technisch is afgeschreven. Hoe beter deze nieuwe presteert (op efficiëntie, aanschaf of onderhoud), des te sneller de oude turbines vervangen zullen worden. De vraag is wat er dan met de oude windturbines gebeurt, en nog belangrijker, met de grondstoffen. Want windmolens zijn door de eeuwen steeds complexer in ontwerp geworden en vragen steeds schaarser wordende grondstoffen.  

Een van deze kritieke grondstoffen is neodymium, een zogeheten ’zeldzaam aardmetaal’. Dat deze grondstof kritiek is, heeft niet te maken met de winning van de grondstof, maar het intensieve scheidingsproces. Het zit niet, zoals bijvoorbeeld goud, als een ’ader’ geconcentreerd in de grond, maar is vermengd met andere elementen. Deze grondstof komt in grote hoeveelheden uit China, en de impact op het milieu is van ongekende grootte. Door de stijgende vraag verandert hier op korte termijn niets aan en verzevenvoudigt de prijs van neodymium elk jaar. Druk op Neodymium zal hierdoor drastisch toenemen. Daarom moet een turbine zo ontworpen worden, dat grondstoffen eenvoudig hergebruikt kunnen worden.

Wouter Huurman, projectmanager SBRCURnet

Verbranden of anders?

Onze economieën moeten worden ingericht op de circulariteit van grondstoffen. Dit gaat om recycletrajecten waarin grondstoffen veilig worden gesteld bij het ontwerpen van producten. Het gedachtengoed van General Motors past niet meer in het plaatje van een sustainable tijdperk.

Dus: Is CO₂-reductie belangrijk? ‘Ja!’ Mits gekeken is naar het totale levenspad van een grondstof en die gesloten wordt. Want zonder grondstoffen, worden onze duurzame energiebronnen prijzig en moeilijk te vinden. Maak inzichtelijk welke grondstoffen en materialen in producten gaan, wat de werkelijke CO₂-impact is, welke bevolkingsgroepen lijden onder de vervuiling van winning. Hoe blijft de grondstof op een duurzame en circulaire wijze in ‘onze’ maatschappij? Dit zijn toekomstige vraagstukken waar ruimte voor is in een duurzame wereld!

Lees ook het eerste deel van dit artikel, waarin auteur Wouter Huurman onder andere ingaat op de grondstoffen schaarste.

Auteur: Wouter Huurman, projectmanager SBRCURnet