De Duurzaam Gebouwd Expeditie ’t Veen – Gemeente Hattem is op volle kracht onderweg. In een vierde bijeenkomst vol kennisdeling werd het thema ‘Slimme & Gezonde Stad’ belicht, waarin onderwerpen als deelmobiliteit, natuurinclusief bouwen en Energy As A Service voorbijkwamen.

Expeditieleider Jody Andernach van Duurzaam Gebouwd trapte het digitale event af: “We gaan dromen over ’t Veen: kan Hattem straks bij z’n citymarketing de slogan ‘De slimste en gezondste stad van Nederland’ inzetten? Andernach stelde vervolgens met trots de eerste expert voor: Marieke van Amstel bracht vanuit Enpuls haar blik in op de actuele en toekomstige ontwikkelingen in duurzame mobiliteit. “Autonoom vervoer is een onderdeel van de toekomstige ontwikkelingen. We zien de eerste stappen in deze beweging, maar het is er nog niet. Deelmobiliteit ligt ook al lang voor ons, maar daar zien we nog geen grote opschaling.”

Ze gaf een treffend voorbeeld van hoe de mobiliteit en de interactie tussen vervoerselementen onderling er in de toekomst uitzien. De visie komt van het Amerikaans automobielconcern Ford, die omschreef hoe verbindingen lopen in de toekomst. “Alle auto’s praten met elkaar, maar ook de stoplichten en de mobiele telefoons van mensen. Deze communiceren onderling en spreken dezelfde taal.” De uitdaging schuilt dus in het ‘weten’ van de auto ‘waar hij is’, waar data en communicatie voor nodig is.

Opschalen van slim laden

Dichterbij ziet Van Amstel dat in 2025 iedere Nederlander elektrisch wil rijden en 100% van verkochte auto’s elektrisch is. “Ook laden is dan eenvoudig en voldoende beschikbaar, maar nu nog een uitdaging. Een trend is dat er voor het eerst meer elektrische auto’s zijn verkocht dan diesels in Europa. Ook Duitsland en Frankrijk willen zich groen uit de coronacrisis investeren: zij willen graag dat hun auto’s weer verkocht worden.” Binnen Nederland zijn er een aantal ontwikkelingen te zien, waaronder het plaatsen van laadpalen om aan de vraag te voldoen. “Het slim laden moet worden opgeschaald [het afstemmen van vraag en aanbod van energie, red.] en een vrije keuze voor de energieleverancier is belangrijk. Bij een publieke laadpaal is dat op dit moment niet zo en daar moet meer transparantie in komen.”

Daarnaast zijn er nog enkele ontwikkelingen in het energiesysteem: er is een hogere prijsvariatie, want het is moeilijker om te voorspellen of elektriciteit voldoende voorhanden is op het moment dat het gebruik wordt. “Daarnaast worden fossiele generatoren uitgefaseerd, want we willen hier niet meer afhankelijk van zijn. Daarom zijn slim laden, duurzame energievoorziening en een goede afstemming tussen vraag en aanbod essentieel om deze generatoren vaarwel te zeggen.” Dan is er nog de fiscale uitdaging. “Vanuit wetgeving is er één centrale plek waar elektriciteit grootschalig wordt opgewekt. Als je dan een auto krijgt die wellicht elektriciteit kan terugleveren, zijn we daar nog niet op voorbereid.”

Integraal verduurzamen

Expert Adriaan Harthoorn van Stafier en Plusleven pakte het stokje over en liet zien waarom je mobiliteit en natuurinclusiviteit in een vroeg stadium in je woonplannen wilt opnemen. “Mijn droom is direct gerelateerd aan de urgentie van verduurzaming. We smeden diverse akkoorden terwijl de wereld in brand staat. We praten en praten, en discussiëren nog wat verder. Maar we moeten vooral gaan doen. Hoewel het nog niet vaak gebeurt in onze sector, zijn wij ervan overtuigd dat elementen als deelmobiliteit en energiepositiviteit de standaard moet zijn.”

Ook natuurinclusief kan een standaard onderdeel worden bij verduurzaming, volgens hem. “Het hoeft helemaal niet duur te zijn en het kan een grote impact hebben. Zo is een geveltuin relatief goedkoop en heeft het een flinke impact als het gaat om meer biodiversiteit.” In Hattem is het betrekken van de natuur bij het bouwen een kleine brug om te nemen, volgens hem. “Het moet geen vraag zijn om de mooie natuur in de omgeving te gebruiken in de planvorming. Hij geeft wel advies: “Betrek de bewoner actief en mobiliseer je gemeenschap in je plannen om de wijken natuurinclusief te maken. Zet alle stakeholders vroegtijdig aan tafel om dit voor elkaar te krijgen.”  

Energy As A Service mét deelauto’s

Hij kijkt naar de praktijk: “De wijk is verbonden aan de energiehandelsmarkt. We kunnen de batterijen in de woning gebruiken en de bewoner helpen en ondersteunen in een zo goed mogelijke propositie in de energiehandelsmarkt. Dát is Energy As A Service. Inclusief een deelautoconcept. Dat faciliteren we met Nissan, die is af fabriek vehicle to grid. Vanaf volgend jaar werken we samen met Mercedez-Benz en Nissan aan een gemêleerd autodeelplatform met oog voor de mobiliteit van morgen. Delen is daarbij een belangrijke sleutel en gaat niet alleen om energie. Het draait ook mobiliteit, energie, communities, en het oog hebben en zorgen voor de leefomgeving.” De gemeente Hattem werd zo uitgedaagd om na te denken over de voordelen die integrale verduurzaming met zich meebrengt en om zich af te vragen of ze de slimste en gezondste stad van Nederland wil zijn.

Het was aan Sybold Herder van de gemeente Hattem om die uitdaging mee te nemen en uitgangspunten uit de presentaties te koppelen aan ambities van ’t Veen. Een interactieve discussie, gevoed met expertise van de expeditiedeelnemers. “Hoe zie jij de verbrandingsmotor verdwijnen uit ’t Veen?”, gaf Herder als startschot. De antwoorden waren divers: “Watertaxi, laadpleinen, deelmobiliteit, gelijkwaardig alternatief”, volgden als notities vanuit expeditieleden. Een tweede onderwerp was ‘Prettige plekken’. “Welke investering vinden jullie het belangrijkst voor een gezonde wijk?”, vroeg Herder. ‘Bomen’ en ‘Sociale ontmoeting’ waren favorieten, evenals ‘speelvoorzieningen’ met een lager aantal stemmen en ‘Fietsinfrastructuur’ en ‘Stilteplekken’.

De expeditieleden discussieerden over essentiële elementen voor een slim en gezond 't Veen

Slimme woningen en collectieve energiesystemen

Het derde en laatste onderwerp was ‘Monitoring en certificering’: “Hoe gaat datavoorziening bijdragen aan de slimme en gezonde stad? Welke combinaties kun je bijvoorbeeld tussen slimme woningen en collectieve energiesystemen maken? En is er animo voor onderling automatisch regelen van optimale verwarming?”, vroeg Herder. Er bleek absoluut interesse voor laatstgenoemde idee: twaalf expeditieleden stemmen vóór het automatisch onderling en optimaal verwarmen van woningen. Slechts twee leden denken dat niemand dat wil en vijf willen meedoen als ze aandelen hebben in de coöperatie die in de warmte voorziet.”

Gebiedsontwikkeling ’t Veen

‘t Veen is onderdeel van een stedelijke transformatie die Hattem groen, vitaal en klimaatadaptief maakt. Het voormalige bedrijventerrein trekt de omliggende natuur naar de stad toe en wordt getransformeerd tot een duurzame en gezonde woon-, werk- en recreatiebestemming. Voor deze ambitieuze en complexe opgave zocht gemeente Hattem naar toepasbare kennis over duurzame toepassingen, zodat de transformatie van het gebied naar een hoger niveau kan worden getild.

Duurzaam Gebouwd Expeditie

De Duurzaam Gebouwd Expeditie is gestoeld op verbinding. Duurzaam Gebouwd creëerde de Expeditie om complexe opgaves in te vullen met ambitieuze opdrachtgevers, zoals gemeente Hattem. Samen zochten we naar een selecte groep van deskundige partijen op het vlak van energie, klimaatadaptatie, circulariteit, slimme stad en innovatieve woonvormen om samen op ontdekkingsreis te gaan binnen ontwikkelingsgebied ’t Veen. De kracht schuilt in het betrekken van een grote diversiteit aan partners: bouwers, innovators, installateurs en ontwikkelaars zijn onder andere vertegenwoordigd als expeditiepartner. Duurzaam Gebouwd blijft een centrale begeleidende rol houden binnen deze reis, met als doel de gemeente een stap verder te brengen in de ontwikkeling, alsook om de expeditieleden exposure en kennis te bieden.

Uit deze vierde kennis bleek de betrokkenheid van de verschillende bloedgroepen die aan de expeditie meedoen. In de vijfde expeditie praten de expeditieleden verder over onder andere betaalbare woonconcepten. Ondertussen lees je op DuurzaamGebouwd.nl de verschillende verslagen in onze kennisbank.