Het is vreselijk om te zien hoeveel ellende er uit oorlog en vele andere soorten ontwrichtingen voorkomt. Dit knaagt aan alles en dreunt door in onze Tweede Kamer-verkiezingen. In de beoogde positieve impact op de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties gaan we als wereld en als land dan ook achteruit in plaats van vooruit. Recentelijk waarschuwde de VN dat we – omdat we tekortschieten – met wellicht 3 graden Celsius opwarming te maken krijgen. Desondanks zie ik allerlei lichtpunten waardoor ik wel optimistisch het nieuwe jaar in fiets.

Uitdaging intern en extern

Wetgeving en transparantie stimuleren inmiddels overheden en bedrijven om verantwoording af te leggen over wat ze wel en soms juist niet doen. En dat blijkt nuttig. De meeste professionals die ik tegenkom, begrijpen dat ze aan de bak moeten om hun organisaties te helpen waarde en brede welvaart te creëren. Dat geldt voor allerlei partijen in de samenleving: bestuurders, beleidsmakers en uitvoerenden. Ze worden uitgedaagd om zich een slag in de rondte te werken voor een circulaire bedrijfsvoering.

Bij sommigen ligt die uitdaging intern. Het meekrijgen van collega’s in de transities en het overtuigen dat moeite doen loont. Bij anderen ligt de sleutel bij co-creatie, in het gesprek met leveranciers en afnemers. Over de as van inkoop en opdrachtgeverschap is er veel te bereiken in het creëren van meervoudige waarde. In dat licht is het nieuwe Sustainable Procurement Manifest een mooi voorbeeld.

Wereldomvattend

Hierin worden bedrijven en overheden uitgedaagd voor samenwerkingen met leveranciers en afnemers, om bij te dragen aan een volhoudbare samenleving. Een betere verbinding tussen vraag en aanbod ligt daarmee voor de hand en dat telkens met meerdere SDG’s als speerpunten. Allerlei meer en minder bekende organisaties hebben dit inmiddels ondertekend. Het manifest is een Nederlands initiatief, maar bedoeld als stimulans om wereldwijd al het inkoopbudget te laten werken als wortel én stok richting verantwoord opdrachtgeverschap. Supply chains stoppen niet bij de grens. En de taal van SDG’s is wereldomvattend.

Wortel en stok

Op nationaal vlak zie je dat impactvol inkopen ook serieus aan interesse wint. Steeds meer uitvragen en aanbestedingen worden gegund op basis van duurzame criteria. We begeleiden al jaren dergelijke inkooptrajecten onder de noemer SPARC (voorheen Rapid Circular Contracting – RCC en RIC). Om op basis van SDG’s innovatiegericht opdrachten te helpen verstrekken. Kippenvel als je ziet wat de mogelijkheden zijn waar inschrijvers mee naar voren komen. Stuk voor stuk bereiken die contracten meer dan de opdrachtgevers voor mogelijk hielden. Het gave is: de budgetten wijken niet af van reguliere begrotingen. Een excuus dat duurzaamheid te duur is, is in veel opzichten achterhaald.

Slechtste jongetje?

Wat zich nu aftekent is dat allerlei regionale samenwerkingsverbanden zich nadrukkelijker aan het richten op duurzaam opdrachtgeverschap. Ze willen leren van ervaringen van anderen en daar hun eigen beleid, actieplannen en uitvoering op stoelen. Dat betekent iets: meer inkoop- en aanbestedingstrajecten worden ingekleurd met maatschappelijke impact. Processen ondersteunen en activeren is niet alleen voor overheden het grote voordeel, maar ook voor bedrijven onderling. Al die bedrijven die zelf aan CSRD-verslaglegging onderhevig raken, of daartoe gedwongen worden door hun afnemers, hebben met verschillende uitdagingen te maken. Vooral zodra ze zich realiseren dat ze moeten innoveren, om in hun uitvoering niet meer het slechtste jongetje van de klas te zijn.

Erick Wuestman: "Meer inkoop- en aanbestedingstrajecten worden ingekleurd met maatschappelijke impact

Wind in de rug

In plaats daarvan is het beter om uit te blinken als koploper. En daarvoor zijn er steuntjes in de rug. Ze krijgen een extra stimulans en hulpmiddelen om op basis van partnerschap (SDG 17 samenwerken voor de doelen) samen met hun ecosysteem (voorheen supply chain) van leveranciers en afnemers, écht verschil te maken. Het aantal intrinsiek gemotiveerde mensen bij dat soort organisaties is enorm. En die krijgen allemaal nu de wind in de rug, om te helpen vooruitgang te boeken.

Dat zie je terug in nieuwe instrumenten die worden ontwikkeld. Neem de tooling vanuit de CIRCO Design Tracks: een compact trainingstraject waarin bedrijven hun eigen producten en businessmodellen ombuigen naar circulariteit. De nieuwe hulpmiddelen uit die koker van hun dochter CirConnect zijn speciaal ontwikkeld om productontwerpers duurzame keuzes te helpen maken. En die te kunnen verdedigen richting hun interne en externe afnemers. Instrumentarium om het peloton te laten meeliften op ervaringen uit de kopgroep. Zodat niet de hele organisatie eindigt in de bezemwagen.

Het verschil maken

Mijn belangrijkste focus de afgelopen jaren was op circulariteit. Ik probeer dit te verbinden aan de energietransitie. En wat ik heb geleerd aan inzichten en ervaringen in te bedden in projecten, programma’s en manifesten, die het komend jaar tractie krijgen. Het verbinden van geldstromen en de goede wil van getalenteerde mensen gaat met steeds minder moeite. Zo ervaar ik dat tenminste.

De afgelopen 8 jaar voelde ik mij met enige regelmaat een roepende in de woestijn, wanneer ik rondom dit soort thematieken handelingsperspectief over de bühne probeerde te brengen. Die fase is voorbij. Talloze experts kloppen overal op de deur. Vrijwel elke hogeschool en universiteit heeft opleidingen, minors en/of masters die studenten aanhaken op een betere en volhoudbare toekomst. Er ontstaan nieuwe beroepen. Nieuwe samenwerkingsverbanden, aanjaagteams, hulpmotoren en investeringsmiddelen grijpen we aan om verschil te maken.

NECK uitsteken

En dat allemaal omdat het vrijblijvende er nu vanaf is. We willen en moeten voor elke taak die we vervullen de meest verantwoorde variant leren omarmen. Of zoals ik dat specifiek voor de bouw vaak verwoord: De NECK uitsteken voor volgende generaties. Waarbij NECK staat voor Natuurinclusief, Energie positief, Circulair verantwoord en Klimaatadaptief. Dit wil zeggen dat we wijkbrede verduurzamingsopdrachten gunnen aan aannemers en installateurs op basis van de mate waarin zij in staat zijn hun NECK uit te steken bij elke isolatieopgave, verduurzaming van warmtebronnen of vergroening waar ze aan werken.

Wie dat als professional niet doet, staat straks achteraan. En dan zien ze binnenkort niet eens meer hoe de rest van de wereld impactvol aan hen voorbij trekt. Nu al de krenten uit de pap snoept en straks alleen nog de restjes overlaat.

De expertvisie van Erick Wuestman is onderdeel van het digimagazine 'Expertvisies 2024', nu te lezen in onze kennisbank.