Hoe nobel ook het doel, maar nu moeten er keuzes worden gemaakt die passen bij de financiële situatie van huurders en kopers. Nieuwbouw all-electric zou mooi zijn omdat het moment goed is en dan nog betaalbaar. Bij bestaande bouw moet men keuzes maken, een klein deel naar Nom of een 4 keer zo groot deel van de huurders hun woonlasten terugbrengen. Dan hangt het echt af van de corporatie rijkheid welke keuze er gemaakt kan worden. Zelfs dan is de keuze naar label B begrijpelijk. Ook daar is men mee gebaat. Daar komt nog bij dat men meer woningen aanpast als men voor de laatste variant kiest. Daarnaast is nu richting EPV de huurder behalve comfort er financieel weinig mee opschiet. De woonlasten blijven hetzelfde. Daarnaast het risico bij teveel gebruik bij Nom dat men bij moet betalen. Ook wordt er teveel rendement gemaakt door investeerders. Zo betaalt de huurder eigenlijk teveel voor deze investering. Wachten op betaalbare toepassingen zou het gat investeringen kleiner maken dus dan meer kans.

Ik begrijp het wel Rene, mijn passie ligt ook bij passief bouwen en een integrale benadering. Ik blijf het jammer vinden dat je bij het benoemen van andere betere strategieen je de nadruk legt op de NOM aanpak van de SV. Wat nou als die andere strategie "wellicht" wel zou werken voor woningen met een hoge energetische kwaliteit (van label A++ > B)? Ik zeg bewust "wellicht" omdat niemand tot nog toe het antwoord weet. Hoewel het wel een groot deel van het probleem van de corporaties is. Voor de volledigheid nog even in samengevatte vorm die andere strategie: "aanpak NOM Urgenda: In het scenario van Urgenda wordt uitgegaan dat woningen met een beperkte aanpak van de schil naar label B worden verbeterd en daarna vanuit de installatietechniek aanvullend tot NOM worden gebracht. Er is dus sprake van een gefaseerde uitvoering waarbij de nadruk in de 2e fase op het toepassen van geavanceerde innovatieve installaties ligt. De gedachte is dat technieken zoals zonnepanelen, centrale duurzame warmtevoorziening (warmtepompen) en warmteafgiftesystemen (lage temperatuur radiatoren) door technologische ontwikkeling zullen verbeteren en door volumegroei sterk in prijs zullen dalen. Bovendien zal de gehele bouw- en installatiebranche veel meer ervaring hebben met de realisatie van energie neutrale renovaties. Wanneer nu, samen met de gewenste kwaliteitsverbetering, een deel van de energierenovatie wordt uitgevoerd (beperkte schilverbetering -NB: geen schilvervanging! - en vervanging CV ketel) kunnen na circa 15 jaar tegen lagere kosten een duurzame warmte warmtevoorziening en zonnepanelen worden gerealiseerd." Ik zei "wellicht" omdat sommige sprookjes soms uitkomen(!). We spreken elkaar.

Rene, ik sta even stil bij all-electric en duurzame warmte. Als overigens tevreden gebruiker van Stadsverwarming moet het mij van het hart dat Nul op de meter voor dit soort woningen duidelijk nog een (zeer verre) stip op de horizon is. Het liefst zou je een dergelijk woning (net als bij gas) ook van de stadsverwarming willen. halen. Een onmogelijke opgave. NOM is dus voor stadsverwarmingsgebruikers een illusie immers zij zitten gevangen in een (lijkt het) innige omstrengeling van grote stadsverwarmingsproducenten en Economische zaken (tarieven !) De stadsverwarmingsgebieden zullen dus zo snel mogelijk naar nul-electric moeten. Daarnaast zullen de tarieven omlaag moeten en daar kan de overheid een handje bij helpen. Subsidies voor zonnepanelen en andere all electric oplossingen zijn in dergelijke gebieden dan ook noodzakelijker dan elders. De overheid zou die consumenten (met te hoge SV tarieven) dan ook een handje moeten helpen door hoge(re) subsidies op zonnepanelen dan elders ; ook door afschaffing van het gebonden gebruikers principe zodat warmtepompen ook in die gebieden tot de mogelijkheden kunnen gaan behoren. Als de overheid flinke subsidies verstrekt (SDE+) voor bijv. windmolens en zonnepanelenparken waarom dan niet (extra) aan consumenten en producenten bij Stadsverwarming ? Nu houden Stadsverwarmingsbedrijven (vaak ook de overheid zie Amsterdam) dit soort ontwikkelingen tegen omdat dat ten koste gaat van hun eigen (of stads) business case. Het wordt tijd dat de overheid met meer aandacht naar dit soort gebruikers (en producenten) kijkt en ook daar de NOM (door extra subsidies) binnen bereik brengt. Mocht dat niet gebeuren dan raken de gebruikers van de 600.000 Stadsverwarmingsgebrukers: steeds verder achterop en wordt de NUL op de Meter woning (door de steeds snellere ontwikkelingen op dit terrein) voor hen steeds meer een fata morgana i.p.v. een stip !

De sociale huurwoning fasegewijs aanpassen lijkt mij zeer verstandig. De eerste fase begint naar mijn mening wel met de bouwkundige schil. Breng die minimaal tot label A. In de fases daarna kan dan dmv installatie technische aanpassingen het energieverbruik nog meer omlaag worden gebracht. Fase 1 is om meerdere redenen belangrijk en niet alleen om energetische redenen maar zeker ook om architectonische redenen en leefbaarheid.

Is All electric duurzaam? Voorlopig niet lijkt mij. De stroom die je in de winter nodig hebt voor je warmtepomp of weerstandsverwarming in het in Urgenda concept, komt niet van je zonne-panelen, maar uit een pieklastcentrale met een slecht rendement. Als je geluk hebt uit een stadsverwarmingscentrale. Geef mij dan maar (bio) gas.

Interessant artikel, en verrijkend.

Er is zelden één oplossing goed in alle situaties. We zullen dus innovatief moeten zijn en oplossingen bedenken die flexibel en praktisch goed toepasbaar zijn zodat ze betaalbaar blijven. Te dure maatregelen met subsidie in kwalitatief te slechte woningen is ook fout. Dan beter lichtere maatregelen en slopen op termijn. In algemene zin is er natuurlijk nog veel werk aan de winkel om elektriciteit energieneutraal op te wekken, anders kun je beter je gasketel houden. Overigens zijn er in andere sectoren ook nog hele grote stappen te maken. Denk aan utiliteitsbouw en vervoer

Vergeet de industrie niet. Energieverbruik daarvan is in dezelfde orde als volledige gebouwde omgeving. In de industrie gebeurt erg weinig op besparingsgebied. Onder andere door onzekerheid over voorbestaan en extreme eisen aan terugverdientijd. Eén à twee jaar is niet ongebruikelijk!

Met voorgaande sprekers eens: Roelf Mik, Mvantol; we zijn het er allemaal over eens dat er wat moet gebeuren maar waar adresseer je dat ? Voorlopig maar doen wat we kunnen doen. Begin bij jezelf .... Samenwerken met de gemeente de stadsverwarming, de ondernemers LTO en scholen en ook woningbouwcooperaties in een soort Duurzame denktank (gemeente Purmerend) Samen is verdubbelen nietwaar ? Dus DOEN !