Het derde webinar over verduurzaming van bedrijventerreinen op 16 februari 2023 gaf nieuwe inzichten over energiesystemen. In de schijnwerpers stonden onder andere de Handreiking Slimme Energiesystemen en succesvolle praktijkvoorbeelden, waaronder de toepassing van energiehubs op bedrijventerreinen.

Webinar-voorzitter Richard Kleefman van PVB Nederland trapte af en heette Maarten de Vries van TKI Urban Energy welkom. “Energiecoöperaties, bedrijventerreinen en lokale overheden vragen zich af hoe ze met slimme energiesystemen met het onderwerp aan de slag te gaan. Daar willen we met deze handreiking, gemaakt door Rebel in opdracht van TKI Urban Energy en RVO, op inspelen. Het zorgt ervoor dat je de juiste vragen stelt, zoals ‘Wanneer is het logisch om collectief stappen te zetten?’, maar ook ‘Wat zijn de afwegingen en de businesscases?’ Ook vertelt de handreiking hoe je deze verduurzaming organiseert.”

Kijken we naar het huidige vertrekpunt, dan zien we dat het huidige systeem fossiel, hiërarchisch en centraal georganiseerd is. Terwijl het systeem dat we in de toekomst gebruiken duurzaam, divers en meer bottom-up en meer decentraal wordt georganiseerd. “In die systeemverandering zit een grote rol voor elektrificatie. Woningen gaan van het aardgas af en krijgen toekomstbestendige installatietechniek. En bij kantoren krijgt elektrisch rijden een groter aandeel met 2 miljoen elektrische voertuigen in 2030. Ook stijgt richting dit jaartal het aandeel hernieuwbare elektriciteit naar 70 procent en zijn er 32 gemeenten met zero-emissiezones voor stadslogistiek.”

Klaar voor kanteling?

Dat het huidige elektriciteitsnet niet klaar is voor deze kanteling, blijkt uit diverse berichten. Zo luidde Alliander de noodklok over het volle netwerk en is er in Noord-Brabant en Limburg sprake van onvoldoende ruimte voor nieuwe gebruikers. Dit betekent onder andere dat bedrijven bijvoorbeeld niet kunnen uitbreiden, geen elektrische laadpalen kunnen aanleggen of niet kunnen verduurzamen. Dat brengt de bedrijfscontinuïteit en toekomstbestendigheid van een organisatie in gevaar. Slimme energiesystemen kunnen een oplossing bieden om op de juiste manier om te gaan met vraag en aanbod van energie. “Want moet je bijvoorbeeld een elektrische auto bij thuiskomst in de middag meteen op vol vermogen laden? Dat hoeft niet en kun je misschien over een dag uitsmeren. Het managen van energie zorgt voor flexibiliteit en je kunt zowel kiezen voor individuele als collectieve oplossingen.”

Het toepassen van deze systemen zorgt ervoor dat er niet alleen een spoedig antwoord komt op netcongestie. “Je kunt inspelen op de duurzame energie die je opwekt én op dynamische energieprijzen op de markten. Daarin zit ook een verdienpotentieel”, oordeelde De Vries. Wie aan de slag wil met slimme energiesystemen, doet er goed aan te beseffen dat er geen one size fits all-aanpak is. “Zo is door wet- en regelgeving niet alles wat technisch mogelijk is, ook toegestaan in de praktijk”, gaat De Vries verder. “Zoek daarom uit wat er bij je situatie en bij je kosten en baten past. Zo zijn batterijen vaak nog niet rendabel. En als je elektra wilt omzetten naar waterstof, om dat vervolgens weer naar elektriciteit om te zetten, haal je 25% rendement. Optimaliseer en zoek dus lokaal.” De bereidheid om met die flexibiliteit aan de slag te gaan is nog een discussiepunt: “Dit wordt nog gezien als moeite en gedoe. Daarnaast is er onzekerheid en zijn er specifieke risico’s. Dit vraagt om samenwerking en bewustwording van wat slimme energiesystemen zijn.”

Onbalans wegnemen met flexibiliteit

Praktijkvoorbeelden kunnen een antwoord geven op die kennisbehoefte. Dat werd duidelijk na onder andere een pitch van Ed.mij, dat zich richt op het voorspellen en optimaliseren van energieverbruik en -opwek voor minimaal stroomoverschot. Jeffrey Bartels van Ed.mij vertelde in een vooraf opgenomen video: “Er komen steeds meer bedrijven die duurzame energie opwekken en coöperaties die wind- en zonne-energie produceren.” Die toename van opwekkers van duurzame energie zorgt ervoor dat er lokale onbalans op het net kan ontstaan. Innovators zorgen ervoor dat er flexibiliteit komt om weer balans te creëren. In de praktijk ziet dit er zo uit: Ed.mij voorspelt hoeveel duurzame stroom een organisatie opwekt en stemt de elektriciteitsvraag daarop af, bijvoorbeeld door machines tijdelijk uit te schakelen of op andere momenten te laten draaien. Het stroomtekort wordt verkocht op de energiemarkt, zodat er zo goed mogelijk verdiend wordt op de overcapaciteit.

Grotere verbruikers met duurzame opwekking kunnen van die voorspellingen en optimalisatie profiteren. Zoals Plosplan, dat een aantal grotere apparaten heeft die aan- en uitgezet kunnen worden. Deze organisatie kan meer of minder stroom verbruiken op bepaalde tijdstippen, bijvoorbeeld als er voldoende productie is. “We handelen sinds een aantal maanden met Plosplan op een elektriciteitsmarkt voor congestiemanagement”, ging Bartels verder. Daarnaast is er een samenwerking met Waternet, waar de sturing op energie ervoor zorgt dat polders met gemalen worden leeggepompt voor een lage prijs. Ben Staring van Waternet noemde een financieel en maatschappelijk voordeel: “Je haalt een besparing van enkele tienduizenden euro’s per jaar en de onbalans wordt verkleind.”

De deelnemers maakten vervolgens een sprong van de gebouwde omgeving naar de logistieke sector en deden dat samen met Robert van den Hoed, voorzitter NAL Werkgroep Logistiek. Hij gaf aan dat als je de logistieke sector elektrificeert, er de komende twee decennia zo’n 15 tot 20 procent elektriciteitsvraag bijkomt. “80 procent van die vraag zien we ontstaan bij bedrijventerreinen, dus dat levert enorme pieken op in die omgevingen.” Die kunnen ervoor zorgen dat e-logistiek belemmerd wordt: een rem op bijvoorbeeld elektrische vrachtwagens. De werkgroep heeft dan ook als doel gesteld dat de laadinfrastructuur geen belemmering vormt voor e-logistiek en om dat te bereiken zijn een aantal zaken onontbeerlijk. Waaronder kennis over mogelijke oplossingsrichtingen en de groei van elektrische logistiek en de daarbij behorende netimpact.

Je leest het volledige artikel 'Slimme energiesystemen op bedrijventerrein: 'Nu al mee starten!' in het digitale magazine Energietransitie, dat binnenkort in onze kennisbank verschijnt. 

Tekst: Marvin van Kempen
Beeld: TKI Urban Energy