Met het stijgen van de coronabesmettingen staan veel scholen voor een fikse uitdaging. Volgens prof. dr. ir. Bert Blocken, hoogleraar bouwfysica aan de TU Eindhoven en KU Leuven, is die uitdaging te tackelen met luchtreiniging.

Blocken hoopt dat naast ventilatie ook luchtreiniging een belangrijk onderwerp wordt in de strijd tegen fijnstof en corona. Daarom werkt hij aan een onderzoek, waaraan meer dan duizend klaslokalen in Nederland en België meewerken en waarbij de scholen voorzien worden van luchtreinigers en meetapparatuur. Ook de Johan Cruijff Arena is in het afgelopen anderhalf jaar meegenomen in zo’n project. “Omdat de omikronvariant flink heeft huisgehouden in 2021, zijn nu scholen aan de beurt. We hopen dit bottom-up te realiseren.”

Dramatisch

Denk je aan scholen en corona, dan denk je waarschijnlijk aan ventilatie. Blocken betreurt dat. “Luchtreiniging is echt een gemiste kans, zeker als je ziet wat er in het buitenland gebeurt”, zegt hij. “In Amerika wordt hiervoor 122 miljard dollar vrijgemaakt en ook Finland, Duitsland en Engeland zijn ermee bezig. België en Nederland lopen achterop, omdat de overheden talmen.” Omdat veel scholen financieel al in een spagaat zitten, komt het onderwerp daar niet van de grond.

Daarom maakt de hoogleraar zich grote zorgen over het najaar van 2022. “Laten we hopen dat de situatie rond het virus goed verloopt”, zegt hij, “maar de kans bestaat dat de overheid zegt: ‘Doe de ramen en deuren maar open om veel sterker te ventileren’. Dat wordt dramatisch in verband met de energiekosten. Voor sommige scholen was het vorige winter al moeilijk om de stookkosten onder controle te houden. We proberen onze kinderen bij te brengen dat je energiezuinig moet zijn, maar langs de andere kant stoken we flink met de ramen en deuren wagenwijd open.”

Luchtreiniging is bovendien niet alleen een middel tegen corona. “Wij onderzoeken ook scholen in de buurt van zware industrie of drukke verkeerswegen”, zegt Blocken. “Elf van de scholen die zich hebben aangesloten, liggen nabij een vestiging van een staalproducent. Daar maken ze zich net zoveel zorgen om fijnstof als om virussen.”

Een luchtreiniger in de school De Kiezel in Best (foto's Bert Blocken, TU Eindhoven & KU Leuven).

Onderzoek afronden

Op dit moment worden de resultaten van het onderzoek met elkaar vergeleken om te zien of de luchtreiniging effect heeft op het ziekteverzuim. “We gaan nu door een coronagolf, dus we hopen gauw verschil te zien”, zegt Blocken. Dat zijn geen gemakkelijke vergelijkingen, omdat besmettingen met corona niet alleen in een klaslokaal gebeuren. “Daarom hopen we die ruis te onderdrukken door een groot aantal klassen te meten en zo een trend waar te nemen.”

Binnen het onderzoek wordt ook een economische analyse uitgevoerd, zodat wordt aangetoond dat een luchtreiniger zich snel kan terugbetalen. “En dat gaat razendsnel, kan ik je zeggen”, aldus Blocken. “Bovendien: het alternatief is stoken met open ramen en deuren.”

Reduceren met een factor 20

Blocken gaat dieper in op deze materie tijdens het Duurzame & Gezonde Scholen Congres 2022 op 9 november in Zwolle. Hij toont dan de voorlopige resultaten van het onderzoek. Met aandacht voor de capaciteit die nodig is voor het reduceren van fijnstofconcentraties met een factor 20 en van het omlaag brengen van het besmettingsrisico via aerosolen met een factor 12. “Het bereiken van voldoende capaciteit is helemaal niet onmogelijk”, zegt de professor. “Dat past zelfs volledig in het ventilatiebudget dat de overheid heeft vrijgemaakt [voor scholen, red.].”

Volgens Blocken gaat het dan om luchtreinigers die zeer snel geleverd kunnen worden en simpelweg in het stopcontact gestoken hoeven te worden. “Die technologie bestaat al decennia, maar zit verstopt in vliegtuigen en operatiekamers. Daarom kennen de meesten mensen dit niet.”

Ook wil Blocken tijdens zijn sessie een blik op de toekomst werpen: hoe gaan installaties in gebouwen in de toekomst eruitzien? “Ik denk dat men toe moet naar een integratie van de ventilatie en reiniging”, zegt hij. “Zo haal je fijnstof van het verkeer en de industrie en ook respiratoire virussen uit de lucht en ben je dus meteen voorbereid op toekomstige pandemieën. Daar kunnen we nu werk van maken.” Dat zal iets meer kosten, geeft Blocken toe, “maar luchtreiniging toevoegen is geen al te grote hap uit een bouw- of renovatiebudget”.

Besef

Blocken hoopt met het onderzoek en zijn sessie tijdens het Duurzame & Gezonde Scholen Congres 2022 de noodzaak van luchtreiniging aan te stippen in Nederland. “Luchtreiniging is het meest onderschatte wapen tegen het coronavirus”, zegt hij. “Bij de pandemie is de bewustwording hiervoor aangewakkerd, maar het besef is er in veel lagen van de maatschappij nog altijd niet. Onbekend maakt onbemind.”

Toch wordt er terecht veel geklaagd over het gevaar van fijnstof, dus de aandacht is er wel. Blocken: “Men denkt vaak: oplossen komt later wel. Maar aanpakken bij de bron - de industrie - lukt niet, dus dan gaan we voor de tweede beste optie: oplossen voordat je het inademt. En dat in ruimtes als klaslokalen.” 

Op 9 november toont Blocken de eerste resultaten van het onderzoek naar luchtreiniging in het onderwijsvastgoed. Zijn sessie is vooral interessant en nuttig voor schoolbesturen, omdat nieuw onderzoek gebruikt kan worden om de investering voor een fris binnenklimaat te verantwoorden.

Mis deze sessie niet en meld je nu aan voor het Duurzame & Gezonde Scholen Congres 2022.
Goed nieuws voor het onderwijs: ben je werkzaam bij een school, dan krijg je een korting van € 125!

Bron: Stedebouw & Architectuur