De PROVADA in juni 2018 liet goed zien dat vastgoedwereld vol inzet op de transitie die Nederland moet verduurzamen. Goede informatie over de te nemen maatregelen en te maken keuzes is cruciaal en dat hebben alle marktpartijen goed begrepen.

Met als thema educatie, innoveren en integreren bracht de PROVADA in 2018 weer veel partijen bijeen die bepalend zijn voor de ontwikkeling en financiering van de gebouwde omgeving in Nederland. Nu is de route naar de toekomst niet zonder moeilijkheden volgens filosoof en bijzonder hoogleraar Ruud Veltenaar met op de eerste beursdag een wake-up call. Hij stelde dat de aarde door haar reserves heen is en we van welvaart naar welzijn moeten en van ego naar eco. Op die weg komen we meerdere crises tegen die dwingen tot ‘omdenken’ en leiderschap is onmisbaar daarbij volgens hem.

Mindset is geen illusie

Is het zoals illusionist Victor Mids op uitnodiging van ING zijn gehoor voorhield in een van de zalen in het RAI congrescentrum dat ‘iedereen gevangen zit in zijn of haar eigen mindset’? Welke link zijn optreden had met de aldaar gelanceerde ING Energierobot werd niet helemaal helder, maar entertaining was het zeker. De door CFP Green Buildings ontwikkelde Energierobot is namelijk helemaal geen illusie maar een werkelijkheid gebaseerd op meetgegevens van de energieleverancier. Door koppeling aan een al bestaande ING app die het energielabel voor een gebouw bepaalt, ontstaat op basis van big data inzicht over kansen voor verdere verduurzaming. Peter Göbel, algemeen directeur Peter Göbel van ING Real Estate Finance Nederland: “Het is prachtig om een pand met energielabel-A te hebben, maar als je nog steeds verbruikt alsof het een G-label betreft, dan bespaar je niet. Met de Energierobot zetten we de volgende stap door niet alleen onze vastgoedklanten te helpen te verduurzamen, maar nu ook hun klanten (lees: huurders) te helpen met besparen.”

Zicht op verspilling belooft de Energierobot die CFP Green Buildings ontwikkelde voor ING (Bron: CFP)

Meten, scannen en sommen maken

Meer bancaire partijen werken samen met CFP Green Buildings om middels online tools voor hun vastgoedrelaties aan de verduurzamingsweg te timmeren. Zo zet de Rabobank een E-learningtool in om taxateurs kennis te bij te brengen over de waarde van verduurzaming van vastgoed en ABN AMRO omarmt de methodiek van BREEAM door een online quick scan te bieden. En, er zijn meer partijen die met data-analyse de business proberen aan te jagen. Technische dienstverlener Croonwolter&dros zet met een online scan in op het behalen van energielabel C van de relaties die al een onderhoudscontract hebben voor door hen geleverde gebouwinstallaties en dat levert zeker nieuwe opdrachten op. Datagedreven is ook de business van Stadkwadraat uit De Bilt legt Edwin Quartel van dit adviesbureau voor gebiedsontwikkeling uit: “Grote binnenstedelijke opgaves vragen goede spelregels omdat verdichting complex is. Zo begeleiden we samen met een stedenbouwkundige de gemeente Delft in een traject om een nieuw woon-werkklimaat vast te stellen, waarbij we zoeken naar nieuwe vormen van werken en wonen. Op basis van eigen projectdata en gegevens van de gemeente maken we berekeningen die laten zien hoe een gebied is te ontwikkelen en intensiveren. Wat ik merk aan de vragen die we krijgen op de stand is dat duurzaamheid niet meer iets voor erbij is, maar de nulsituatie aangeeft. Iets dat we ook terugzien in de opdrachten die we krijgen en dat vind ik een heel goede ‘shift’.” Bij makelaar ANS de Wijn Bedrijfshuisvesting bv, volgens Vastgoedmarkt de grootste landelijke makelaar in verhuurtransacties onder de 500 m² v.v.o., legt vastgoedadviseur Maurits van Leeuwen uit dat een gros van de gebouwen in dat segment nog niet voldoet aan energielabel C. “Daarin is nog een slag te maken en dat zal ook gebeuren omdat huurders steeds vaker vragen naar een gebouw dat duurzaam is. Vroeger keek men vooral naar prijs, maar nu geven huurders de voorkeur aan kwaliteit, uitstraling en faciliteiten de omgeving van een pand. Een eigenaar die niet investeert in zijn vastgoed zal steeds vaker langere leegstand hebben.”

Datacenterwarmte als transformatietool

Tamara Smit staat als projectmanager bij de Gemeente Amsterdam dicht bij de praktijk van transformatie. “Voor de Gemeente Amsterdam gelden bij transformatie van vastgoed dezelfde energetische ambities als bij nieuwbouw. Zo transformeren we nu het kantorengebied Amstel III naar een meer gemengd ‘milieu’. Verdichting en dus meer woningen realiseren is de opdracht, maar er moet ook gewerkt kunnen worden en dus is de insteek wel dat het aantal m² voor werken wel terugkomt. Bestaande kantoren worden woningen of kantoren worden gesloopt en daarvoor komen woningen terug. Voor die woningen is aansluiten op het gasnet niet meer aan de orde. De meeste investeerders kiezen voor oplossingen als WKO in combinatie met stadswarmte of aansluiten op een duurzame warmtebron. In dit specifieke gebied zijn veel datacenters gevestigd. We onderzoek de mogelijkheden om hun restwarmte bij nieuwbouw in te zetten voor woningverwarming middels een laagtemperatuurnet.”

Locatie blijft een factor

Mensen willen werken en wonen op plekken waar ze waarde aan toekennen. Dus locatie blijft een factor weet ook Senior Accountmanager Marijn Wegman van de Gemeente Dordrecht: “Het nieuwe college heeft de ambitie 4 duizend nieuwe woningen te willen in de komende 4 jaar, plus nog eens 6 duizend woningen in de periode erna. En daarbij ook de taak om 4 duizend banen te creëren. Dordrecht is daarbij een aantrekkelijke uitvalsbasis voor mensen die werken in Rotterdam. We hebben een mooie en gezellige binnenstad en woningen hebben een aantrekkelijker prijskaartje dan in de havenstad. Daarbij zetten we ons goed in de markt. Recent mochten we bijvoorbeeld de Nationale Citymarketing Trofee 2018 in ontvangst nemen.” Aantrekkelijk vastgoed naar de markt brengen is ook de missie van het Rijksvastgoedbedrijf. Communicatieadviseur Sanne Liefrink: “We staan al een paar jaar op deze beurs om Rijksvastgoed dat te koop staat te presenteren en gaan daar zeker nog 3 jaar mee door. Vandaag alleen al tekenden we 3 verkoopovereenkomsten. Daarnaast laten we zien hoe Rijksvastgoed is in te zetten voor maatschappelijke doeleinden. Kijk naar de verkoop van de ‘Bijlmerbajes’. Ook daar is gekeken in het voortraject hoe dat maatschappelijk verantwoord is te verkopen. Dat gaat niet over de hoogste prijs krijgen, maar wel over hoe de herontwikkeling straks past in de maatschappij. Er is uitgevraagd op duurzaamheid en dat betekent bijvoorbeeld dat de tralies hergebruikt worden in de vorm van balkonhekjes. Voormalig paleis Soestdijk is ook een voorbeeld van verantwoorde herbestemming. Een van de voorwaarden bij de verkoop was dat het een voor publiek toegankelijk gebouw moet blijven op die schitterende locatie.”

Tekst en beeld: Tom de Hoog