Voor ons onderzoek ter voorbereiding van de publicatie en website "Groenblauwe stedenbouw" heb ik me verdiept in de stedelijke biodiversiteit. Tot mijn verbazing is in ons zeer intensief gebruikte Nederland de biodiversiteit in de stad groter dan op het platteland, zeker vergeleken met het agrarisch gebruikte platteland.

Met de biodiversiteit in het algemeen is het in Nederland slecht gesteld. Terwijl op wereldschaal nog 70% van de oorspronkelijke soorten aanwezig zijn en in Europa gemiddeld nog 50% is dat in Nederland volgens het Planbureau voor de Leefomgeving nog maar 15%. In 1900 was dat nog 40%.  

De terugloop van de biodiversiteit is in veel duingebieden en in bossen inmiddels gestopt. Daarentegen gaat het verlies van soorten in heidegebieden, halfnatuurlijke graslanden en in het agrarisch gebied nog steeds achteruit.

Ecosystemen in buitengebied
Oorzaak van het biodiversiteitverlies is het veranderde landgebruik: monoculturen, gebruik van bestrijdingsmiddelen en kunstmest en versnippering van ecosystemen.

Hieruit blijkt dat de voorgenomen bezuinigingen op natuur en de verdere aanleg van de ecologische hoofdstructuur zeker geen verstandig besluit is.

Ofwel de aanwezigheid van betrekkelijk veel soorten in de stad uitermate hoopvol is moeten de bijzondere ecosystemen in het buitengebied beschermt worden.

Eilandeneffect
De grotere biodiversiteit in de stad, als de meesten zullen verwachten, is terug te voeren op het verbonden eilandeneffect. In de stad zijn veel tuinen, stadsparken, bomen, vijvers en verwaarloosde halfverwilderde gebieden die met minder kunstmest en bestrijdingsmiddelen onderhouden worden en waar de dieren meer rust hebben en voedsel vinden dan op het agrarisch gebruikte platte land. 

De grootste soortendiversiteit vindt men in randen van groengebieden en in overgangszones en die vindt men veel in de stad.

Dit is een verrassend idee voor mensen die denken dat natuur alleen buiten de stad waardevol is. Inmiddels leeft meer dan de helft van de mensen in steden maar hetzelfde lijkt te gelden voor flora en fauna.

Uitbouwen
Naast het beschermen van onze waardevolle natuurgebieden buiten de stad is het dus even belangrijk de waarden in de stad te beschermen en uit te bouwen. Dit gaat ook uitstekend samen met de initiatieven voor meer sponswerking in de stad met betrekking tot de wateropgave, het voorkomen van hittestress waarbij groen een belangrijke rol speelt en ook met ecologische stadslandbouw.

Hiltrud Pötz
Directeur opMAAT