Hoe creëer je een plek waar mensen willen zijn? Bij nieuwbouw of renovatie van een kantoor moet je dan in ieder geval aan drie, met elkaar verweven, voorwaarden voldoen. “Duurzaamheid, circulariteit en gezondheid voegen waarde toe en zorgen dat vastgoed decennialang toekomstbestendig is.”

Afbeelding bovenaan: Het nieuwe kantoorgebouw van Heembouw tilt het welzijn naar een hoger niveau en inspireert eindgebruikers.

We praten bij met commercieel directeur Durk van Loon van Heembouw, om een beter beeld te krijgen bij wat een integrale aanpak voor kantoren inhoudt. “We richten ons op de ontwikkeling van toekomstbestendige gebouwen en omgevingen voor eindgebruikers. Dat betekent dat de gebouwen die we ontwikkelen, duurzaam zijn. Ze hebben een positieve
milieu-impact en leveren een actieve bijdrage aan het welzijn en de gezondheid van medewerkers en bezoekers. Hoewel de focus vanuit de markt nog steeds op duurzaamheid en energiezuinigheid ligt, zien we duidelijk dat maatschappelijke opgaves de focus op circulariteit en vooral gezondheid versterken.”

Menselijk kapitaal

Een goed gebouw, waarin medewerkers zich optimaal kunnen ontplooien en zich prettig voelen, kan de doorslag geven om knappe koppen aan de organisatie te binden.
“Onze gedachte is ‘Plekken creëren waar mensen willen zijn’. Daarin zit de gezondheidscomponent eigenlijk al verweven. Waar duurzaamheid vroeger vooral over energiezuinigheid en materiaalgebruik ging, scharen we het thema welzijn vaker onder deze noemer. In iedere samenwerking geven we dit onderwerp de aandacht die het verdient.” Het is niet eenvoudig om tot de kern te komen van wat een eindgebruiker wenst en nodig heeft. Eerst moet duidelijk worden wat de ambities zijn en om die te achterhalen is het noodzakelijk om in een vroeg stadium aan te schuiven. “Dat gaat veel verder dan een advies- en bouwtraject. Met ons eigen architectenbureau Heembouw Architecten
hebben we meer invloed op keuzes en helpen we niet alleen om de plek te kiezen voor het toekomstige pand, maar ook om het ontwerp te maken. Hoe eerder we aansluiten, hoe meer impact we kunnen genereren en komen we gezamenlijk tot het beste eindresultaat.” 

Businesscase voor gezondheid onderbouwen

Om eindgebruikers te activeren zelf aan de slag te gaan met dit onderwerp, ontwikkelde Heembouw een visie op duurzame en gezonde kantoren. “Je kunt deze visie inzetten om het proces voor jou als eindgebruiker inzichtelijk te maken en je businesscase te onderbouwen. Bij renovatie van bestaande kantoren doen we eerst een QuickScan voor het energielabel, zodat we het huidige energielabel kennen en onderzoeken we de mogelijke besparingsmaatregelen. Een gezondheidscheck wijst vervolgens uit hoe gezond het kantoor is, met een nulmeting op locatie en een score op het gebied van WELL [zie kader WELL-AP, red.]. Vervolgens stellen we samen met de klant een ambitiedocument op, dat zowel gezondheid, comfort, uitstraling, energie en circulariteit omvat.” Als deze elementen zijn ingevuld, komt de uitvoering dichterbij. “We stellen een verbeterplan op, met
een virtueel prototype en een uitvoering- en faseringsplan. Dat maakt de duurzaamheidsmaatregelen tastbaar.

Commercieel directeur Durk van Loon van Heembouw

Daarnaast stellen we samen een communicatieplan op, waarna het project in uitvoering gaat. Uiteindelijk wordt het vernieuwde kantoor opgeleverd met een WELL-score, energielabel en een Groen Bezig! Certificaat.” Deze procedure zorgt ervoor dat eindgebruikers een goed beeld krijgen van het verduurzamingsproces en de meerwaarde van gezondheid in het gebouw. Diezelfde groep opdrachtgevers is actief op zoek naar inspiratie, om een naderende renovatie of nieuwbouw in te vullen. “Vanzelfsprekend hebben we genoeg projecten waar we trots op zijn, die wat ons betreft duurzaamheid en gezondheid ademen. Denk aan het Metropolitan [zie kader, red], waar we met onze architecten een plan schreven dat een gezond binnenklimaat en een upgrade naar label A als uitgangspunt heeft. We kregen de aanvraag door De Maatschap Metropolitan naar aanleiding van de QuickScan die we ontwikkelden. De oplevering is in december 2019.” Naast de advisering en uitvoering van deze projecten is Heembouw zelf aan de slag met de nieuwe huisvesting voor Heembouw Kantoren. De huidige kantoorvoorziening wordt wat klein. “We groeien uit onze jas. Het staat vast dat deze ontwikkeling een showcase wordt op het gebied van duurzaamheid, circulariteit en gezondheid. Daarom bouwen we nu dicht in de buurt van ons huidige kantoor in Berkel en Rodenrijs een voorziening die niet alleen ons gedachtegoed omtrent duurzaamheid uitdraagt, maar ook als inspirerende showcase geldt voor bezoekers en partners. Het gebouw moet uitnodigen om er meer over te weten te komen en we verwachten dat opdrachtgevers die hier een kijkje komen nemen, geïnspireerd raken voor de ontwikkeling van het eigen pand.”

Data in handen

Om een goed beeld te krijgen van de impact van de gezonde werkomgeving, worden nu al diverse gezondheidselementen gemeten: lucht, licht, temperatuur, CO₂ en akoestiek. “We hebben een jaar lang gemeten hoe dit gebouw op deze vlakken scoort. Die harde data hebben we dus in handen en die kunnen we koppelen aan gegevens die je als zacht kunt beschouwen. Hiervoor zijn we een samenwerking aangegaan met Healthy Workers. Een van de uitkomsten daarvan is een app, die gebouwgebruikers op hun telefoon installeren en waarmee ze aangeven wat ze van het binnenklimaat vinden in specifieke ruimtes. Is er een klacht, dan kunnen ze dat eenvoudig melden in de app. Dit zorgt ervoor dat wij relevante zachte data kunnen koppelen aan de informatie die we uit de sensoren krijgen.” Ook in het kantoor van Bedrijfsruimten West in Roelofarendsveen wordt een test uitgevoerd. Hier onderzoekt Heembouw samen met Wageningen Universiteit wat de invloed is van de groenvoorziening op de beleving en het welzijn van mensen. “We willen overtuigen dat meer groen een impact heeft op hoe mensen een omgeving ervaren.” 

Het Metropolitan ligt aan de rand van de Amsterdamse Zuidas en heeft een
gezond binnenklimaat en een upgrade naar label A als uitgangspunt.

Wanneer de verhuizing naar het nieuwe kantoor achter de rug is, worden resultaten uit het ‘oude’ kantoor vergeleken met het nieuwe. “We gaan dus kruisverbanden leggen. Daar zijn we enthousiast over, want het kan ons nieuwe inzichten geven in hoe onze gebruikers de verschillende gebouwen en ruimtes beleven. Daar kunnen we vervolgens op optimaliseren.” Ditzelfde proces is vervolgens toe te passen bij bijvoorbeeld een renovatie door een opdrachtgever. “We willen onze klanten hiermee een extra dienst leveren. De Healthy Workers-app willen we het eerste jaar na oplevering laten gebruiken, zodat duidelijk wordt hoe de medewerkers en bezoekers het gebouw ervaren. Vanzelfsprekend kunnen we met deze informatie ervoor zorgen dat het pand nóg beter kan presteren.”

Circulaire ontwerpmatrix

De extra aandacht voor het gezonde binnenklimaat en de optimalisatie aan de hand van data monden uit in een WELL Gold-ambitie. Daarnaast valt op dat er ook op het vlak van circulariteit innovaties op het programma staan om een koploperspositie te pakken. “Je hoort veel verschillende definities van circulariteit, dus ik denk dat het goed is om stil te gaan bij wat dit begrip voor ons betekent. Wij willen alleen bouwmaterialen gebruiken als we het echt nodig hebben en zoveel mogelijk één op één hergebruiken. Door onze samenwerking met New Horizon kunnen we herbruikbare materialen inzetten als grondstof voor nieuwe materialen.” Aan de hand van een circulaire ontwerpmatrix worden
de sporen hergebruik, remontabel en biobased ingepast in onder andere schil en installaties. De structuur en schil van het gebouw hebben een andere levensduur dan de installaties en eisen wellicht een andere circulaire aanpak. “Daarnaast passen we diverse innovaties toe, waaronder Freement, circulair cement. Dit wordt verkregen door bestaand beton uit elkaar te halen tot grind, zand en cement. Verder passen we een houten trap van100% gerecycled hout toe en hergebruiken we glazen binnenwanden van WTC Schiphol. Dankzij de verschillende maatregelen duiken we 45% onder de MPG-norm [hoe lager het cijfer MPG, hoe beter, red].” Het kantoorgebouw heeft dus een verhaal. Het moet niet
alleen het welzijn van eigen medewerkers en bezoekers naar een hoger niveau tillen, maar ook eindgebruikers inspireren. “We willen hiermee laten zien wat mogelijk is en wat we kunnen betekenen voor onze klant. Duurzaamheid betekent niet automatisch dat je het over een circulaire of gezonde ontwikkeling hebt. Dat willen we onder andere met deze ontwikkeling nuanceren en laten zien dat een gezond kantoor meerwaarde heeft. Zonder twijfel.”

Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: Heembouw