Verduurzamen en digitaliseren is niet alleen een kwestie van CO₂-reductie en slimme IT-oplossingen. Er komt veel meer bij kijken, zoals complexe vergunningentrajecten en de juridische aspecten van de digitalisering. Precies het werkterrein van Paul Waszink, advocaat bij het internationale advocatenkantoor Bird & Bird.

Bij de enorme verduurzamingsoperatie van de maatschappij, met grote projecten op het gebied van de energietransitie, wordt de wet- en regelgeving steeds omvangrijker en complexer. Door ontwikkelingen als smart buildings en het internet of energy gaan nieuwe partijen met elkaar samenwerken en komen andere regels om de hoek kijken. Daarnaast speelt ook nog de invoering van de Omgevingswet, waardoor de juridische kaders van wet- en regelgeving fors verschuiven. De nieuwe regels spelen bovendien niet alleen op nationaal, maar ook op Europees terrein.

Duurzaam pand

“De vragen die wij steeds vaker krijgen”, begint Waszink (foto rechts), “hebben betrekking op activiteiten waarvoor verschillende vergunningen, meldingen of registraties nodig zijn. En dat vaak op grond van zowel nationale als lokale regelgeving. Neem bijvoorbeeld een internationaal bedrijf dat in verschillende landen flexibele werkplekken verhuurt en ook naar Nederland wil uitbreiden. Dat willen ze realiseren in gebouwen die voor de gebruiker zo aantrekkelijk mogelijk worden gemaakt. Die gebouwen moeten ook duurzaam en energiezuinig zijn, niet alleen vanwege scherpere milieueisen, maar ook omdat de uiteindelijke huurders dat graag willen.”

“Wij worden dan gevraagd welke vergunningen er allemaal nog nodig zijn en wat de andere regulatoire risico’s zijn. En komen er nog regels die ertoe leiden dat grote investeringen moeten worden gedaan? Denk aan energiebesparende maatregelen of een toekomstig verbod om bepaalde grondstoffen te gebruiken.”

Scenario’s

Waszink wordt dan vaak gevraagd om verschillende scenario’s te bekijken. In welke gemeente gaat de opdrachtgever aan de slag? Wordt er gekocht of gehuurd? Is het gebouw turnkey, moet het nog helemaal worden gebouwd of wordt een bestaand gebouw verduurzaamd? Samen met andere partijen brengt Waszink dan de vereiste vergunningen en overige juridische bijzonderheden in kaart. Waszink: “Dat gaat veel verder dan het enkel moeten aanvragen van een omgevingsvergunning. De opdrachtgevers willen meestal precies weten met welke risico’s ze te maken krijgen. Denk aan de mogelijke bezwaar- en beroepsprocedures van belanghebbenden, zoals omwonenden.”

“Ook politieke onzekerheden zijn voor opdrachtgevers van groot belang. Die zijn aan de orde van de dag. Denk maar aan de discussies omtrent de darkstores van flitsbezorgers en de grote datacenters, de hyperscalers. Vaak zijn de projecten die wij begeleiden internationaal, waarbij wij voor een opdrachtgever in één keer het hele juridische veld van verschillende landen in kaart brengen. Daar zie je echt de meerwaarde van het feit dat we een internationaal kantoor zijn. Een opdrachtgever kan de vragen in één keer uitzetten in de verschillende landen waar Bird & Bird gevestigd is. Door onze jarenlange ervaring met dergelijke internationale projecten kunnen we dit efficiënt en simultaan in goede banen leiden. Dat is bovendien ontzettend leuk en leerzaam.”

Verkrijgen vergunningen

Een ander voorbeeld waarbij Bird & Bird om assistentie wordt gevraagd, betreft de ontwikkeling van distributiecentra. “Het vervoeren van pakketjes naar een bepaalde plek vergt weer heel andere vergunningsaspecten”, vervolgt Waszink, “en helemaal als er ook naar het buitenland wordt gereden. Doe je dat met eigen vrachtwagens of huur je die van een transportbedrijf? De regelgeving op dat gebied komt voor een groot deel uit Brussel en is vaak gedetailleerd.”
“Naast het in kaart brengen van de vergunningen komt het vervolgens ook voor dat we helpen bij het verkrijgen van die vergunningen en het opstellen van de benodigde documenten voor de aanvraag. Als er daarnaast bezwaar- en beroepsprocedures spelen, bijvoorbeeld tegen het verstrekken of juist weigeren van die vergunningen, begeleiden wij dat uiteraard ook.”

Energiebesparende maatregelen

Een ander hot item waar Waszink vaker mee te maken krijgt, betreft de vraag wie verantwoordelijk is voor het doorvoeren van energiebesparende maatregelen en wie daarbij de kosten draagt. “Dat in elke bedrijfstak energiebesparing nodig is, staat uiteraard niet ter discussie. Eigenlijk zijn al onze opdrachtgevers daar continu mee bezig, net als Bird & Bird zelf. De regelgeving en de jurisprudentie leidt voor bedrijven echter weleens tot een moeilijke uitkomst.”

“Het kan voorkomen dat de partij die juridisch de verantwoordelijke is, het feitelijk niet in zijn macht heeft om bepaalde maatregelen door te voeren. Dat kan er dan toe leiden dat partijen, zoals een verhuurder en huurder, in feite zouden worden gedwongen om andere afspraken te maken, terwijl er meestal één partij is die dat niet wil.”

Blockchain

Waszink verdiept zich ook vaker in kwesties rond grote energienetwerken en het internet of energy. Het stroomnetwerk wordt niet optimaal efficiënt gebruikt. Er wordt steeds meer wind- en zonne-energie opgewekt, maar het komt steeds vaker voor dat hiervoor geen capaciteit is op bepaalde plekken van het elektriciteitsnet. Efficiënter gebruik van het net kan daarbij belangrijke winst opleveren, zo blijkt steeds meer uit onderzoek.

De initiatieven die het elektriciteitsnet efficiënter kunnen maken, vragen ten slotte regelmatig om juridische antwoorden. “Er zijn diverse oplossingen om het net efficiënter te maken. Denk aan een initiatief waarbij een platform wordt gecreëerd om schommelingen tussen vraag en aanbod beter te kunnen opvangen en waarbij blockchain-technologie wordt toegepast. Verder kan ook andere regelgeving leiden tot meer efficiëntie. Denk aan de discussie die nu op gang komt over het afbouwen van de salderingsregeling.” Kortom, voor juristen liggen er in ‘energieland’ veel uitdagende klussen te wachten.

Paul Waszink is een van de sprekers tijdens het webinar Internet of Energy, volgende week dinsdag 12 april in Utrecht. Naast hem komen ook Arash Aazami, Heine van Wieren en Richard ter Horst aan het woord.

Tekst: Ysbrand Visser