We moeten keihard aan de slag, zo beaamt elke spreker tijdens de tweede dag van Building Holland Digital. “Steek je hand op en zeg: dit gaan we oplossen. Het kan vandaag allang”, aldus Onno Dwars tijdens de uitreiking van de ABN AMRO Duurzame Top 50 [bekijk hier de lijst of alfabetische volgorde, red.].

Op de tweede dag van Building Holland Digital trapte Jaap Dijkgraaf, voorzitter van TVVL en lid van de Raad van Toezicht van ISSO, af. Centraal stond de vraag: in welke wereld zijn we terechtgekomen. Het covid-19 vraagstuk is daar een onmisbaar deel van, maar belangrijker nog zijn de al gaande transities naar een verbonden wereld en naar een wereld zonder fossiele brandstoffen. Hoe veranderen we mee?

De maakbare wereld

Volgens Dijkgraaf ligt het antwoord in kennis. Daarbij neemt hij een voorbeeld aan de coronapandemie: “Door kennis te verzamelen, ontwikkelen we bouwsteentjes om de puzzel van corona in elkaar te leggen. We weten alleen niet hoe groot die puzzel is.” Dat brengt zo zijn eigen ongemakken mee, geeft hij toe, zoals het gemis aan fysiek contact. Toch houdt hij hoop. “De crisis laat ons kwetsbaarheid ervaren. Dat leidt tot een serieuze heroriëntatie hoe we met de aarde omgaan.”

Het behoud van levensvormen is nu een serieuze issue. Circulariteit is daarin de crux, zegt Dijkgraaf. “Ecologie, techniek en economie zijn met elkaar in evenwicht als natuurlijke kringlopen niet worden verbroken. Dat is natuurlijk een droombeeld, maar het leert ons wel dat we aan de slag moeten. En dit meen ik serieus: laten we ons gedragen alsof de wereld maakbaar is, alsof wij het tij kunnen keren. Wij kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van een bouwwereld die past in dat evenwicht.”

Dat begint bij een lerende organisatie, zegt hij. “Het is fantastisch als we kennis ervaren, maar we moeten er ook wat mee doen. Lerende organisaties zijn nodig om deze transities te overleven.” Volgens Dijkgraaf heeft een lerende organisatie vijf kenmerken: een gemeenschappelijke visie, samenwerken aan mentale modellen, doen aan teamleren, persoonlijk meesterschap en systeemdenken. Een complex geheel, geeft Dijkgraaf toe, dus: “Sta klaar om gebruik te maken van de stroom aan innovaties.”

Beter, sneller, goedkoper

Marjet Rutten, aanjager van vernieuwing in de bouw-, installatie- en vastgoedsector, nam het stokje over van Dijkhof in haar keynote over de torenhoge ambities in de bouwsector. “Veel mensen realiseren zich niet hoe we ervoor staan”, zei ze. “We zijn roofbouw op onze aarde aan het plegen. Op een gegeven moment zijn de grondstoffen gewoon op. Gezien alle ontwikkelingen is het dan ook niet gek dat we in Nederland hoge ambities hebben.” Daarin klinkt het mantra ‘beter, sneller, goedkoper’. Maar hoe dan?

Bouwen is alleen maar duurder geworden, beaamt Rutten. De energietransitie, circulair en natuurinclusief bouwen, de stroom aan nieuwe materialen, effectief beheer en ook nog een arbeidstekort maken het er niet makkelijker op. “En dit is nog maar het tipje van de ijsberg”, aldus Rutten. “Gelukkig zijn er steeds meer antwoorden omdat we in concepten zijn gaan denken.” Die concepten stellen ons in staat niet telkens van voor af aan te beginnen, maar onze kennis en ervaring te bundelen om te verbeteren en prestaties inzichtelijk te maken.

Een goed voorbeeld van een beter en sneller proces is industrialisatie. “Er komen dit jaar gemiddeld 10.000 woningen uit de fabriek gerold”, legt Rutten uit. Een dure bedoening, vooralsnog, maar: “Als je investeert in de fabriek zodat die grotere volumes aan kan, breng je de kosten per woning drastisch omlaag. Dan is het wel degelijk beter, sneller én goedkoper.” Koudwatervrees belemmert die transitie nog, stipt Rutten aan. “Men vreest standaardisatie, maar dat valt reuze mee. Er zijn vandaag de dag talloze ontwerpen om uit te kiezen.”

Rutten gelooft dus heilig in de eerdergenoemde mantra, maar het gaat niet vanzelf. “Je moet je nek uitsteken. Het gaat niet om jou of jouw bedrijf, maar om de waarde die je toevoegt. Maak gebruik van alle innovaties, ga werken met prestatiegaranties en zorg dat je niet telkens het wiel opnieuw uitvindt.” Dat vraagt om een cultuurverandering en daar moeten we allemaal de schouders onder zetten.

“Er is geen kip en geen ei”, aldus Rutten. “Wat dat betekent, is dat we moeten ophouden met de discussie wat opdrachtgevers eerst ‘moeten’ vragen en wat de markt eerst ‘moet’ aanbieden. Kijk naar jezelf, naar je eigen invloedsfeer, en wacht niet. Dat is niet nodig. Er zijn zat voorbeelden van goede concepten en ander opdrachtgeverschap. Dus, zoals John F. Kennedy ooit zei: ‘Ask not what your country can do for you, but what you can do for your country’.”

Vlaggetjes planten

Ze werd ooit het ‘groentje in de bouw’ genoemd, maar intussen is ze niet meer weg te denken uit de sector. Suze Gehem is oprichter van de Groene Grachten en Rooftop Revolution en recent is zij gestart om het Red Light Districht om te toveren tot Green Light District. Oftewel: verduurzamen. Gehem liet tijdens haar presentatie zien welke vijf ingrediënten ‘onmisbaar zijn om vernieuwende duurzame initiatieven van de grond te krijgen’.

Maar eerst een feitje om je op scherp te zetten. “Qua duurzame energieopwekking staan wij met Nederland op de één na laagste plaats”, trapt Gehem af. “We denken best innovatief en duurzaam te zijn, maar we moeten heel snel in beweging komen voor een duurzaam herstel.” Dat brengt haar op haar eerste ingrediënt: lef hebben. “Begin met een brutaal idee dat niet meer wordt vergeten.” Het Green Light District is daarin een lichtend voorbeeld.

Ingrediënt twee is daadkracht. Want: “Zien is geloven”, aldus Gehem. Dat houdt ook in dat één voor één panden verduurzamen niet voldoende is. Een gebiedsgerichte aanpak is nu noodzakelijk. “De ambities lopen uiteen, van gezondheid tot circulariteit, maar termen zijn maar termen. Het gaat erom dat je in de context met elkaar kijkt wat er moet gebeuren en hoe je daar stappen in kunt zetten.” Volgens haar is de stoute broek aantrekken en zoveel mogelijk in één keer aanpakken de toekomst.

Dat brengt haar op ingrediënt drie: vooruitgang. “Zorg dat je leert en kennis deelt”, vervolgt ze. Zo noemt ze het verloop van Rooftop Revolution als voorbeeld, een projectidee dat ‘volledig uit de hand liep’ en intussen talloze daken heeft verduurzaamd. Dat doet Gehem uiteraard niet alleen, benadrukt ze, want het gaat om verbinding. Dat is ingrediënt vier, want ‘samen bereik je meer’. Zo wordt het Green Light District gedragen door talloze partijen. “Daarmee hopen we een paar vlaggetjes te planten, zodat veel meer mensen mee gaan doen.”

Gehem sluit af met een ingrediënt dat zij zelf ademt: energie. “Lach om blunders, heb plezier op weg naar je brutale ideaal en vier successen”, aldus Gehem. “We zijn een nuchter volk maar we moeten groter gaan denken. De urgentie is echt heel groot.”

‘Kneiterhard beweging nodig’

De tweede dag van Building Holland werd traditiegetrouw afgesloten met de ABN AMRO Duurzame Top 50 [hier bekijk je de uitslag of alfabetische volgorde, red], ditmaal mede gepresenteerd door Onno Dwars, winnaar van de 2019-editie. De directeur van Ballast Nedam Development staat dubbel en dwars achter de uitreiking, die ditmaal aan een collectief werd uitgereikt, allen vanuit hun (thuis)werkplek op beeld gebracht. Een mooi zicht waar Dwars nog een ambitie aan vastplakte: “Uiteindelijk hebben we 17 miljoen gezichten nodig op dit scherm."

Dwars eindigde dag met een fel betoog. “Ik ga mij niet inhouden, want er is kneiterhard beweging nodig”, aldus Dwars. “We staan op een punt waarop je je kunt afvragen: heeft het nog wel zin? We gaan maar door alsof er niets aan de hand is, maar er is heel veel aan de hand.” Hij grijpt de waterkering als prangend voorbeeld aan: “We hebben het niet meer over dijken en dammen bouwen, maar over muren bouwen om te zorgen dat we het water kunnen keren. Want alleen Nederland kan de opgave niet aan als we de klimaatdoelen niet behalen. Het vraagt om een drastische verandering. Het kan niet zo zijn dat duurzaamheid een reflectie is van ‘minder slecht’. Duurzaamheid gaat om leven geven.”

Dwars schreef voor zijn presentatie op Building Holland een emotionele column die meer dan ooit toont hoe waardevol het leven is waar wij allen voor strijden. Zijn oproep is duidelijk: stop met twijfelen en toon daadkracht. Je leest de column hier.

Nog een dag te gaan

Ook dag twee van de digitale Building Holland stond boordevol kennis. De beurs kent drie dagen lang een mix van vele live optredens op het hoofdpodium in Gorinchem, discussies aan tafel bij de gastheer/vrouw met erbij een tafelheer of -dame, en break-outsessies die ook vanaf computers elders worden gestreamd. Parallel heeft Cirkelstad, partner van Building Holland, eveneens een uitgebreid, driedaags programma tijdens haar Nationale Werkconferentie Cirkelstad.

Publiek kan en mag niet aanwezig zijn in de congreszalen in Gorinchem; covid-19 is de baas. Toch slaagde de organisatie erin om een programma te plannen, waarvoor bijna 1500 mensen zich inschreven. Het programma met 'voor elk wat wils' laat zich prima combineren met een digitale setting en via de gebruikte videotool (knop Networking, matcht op profiel) blijft ook het zo belangrijke netwerken goed mogelijk. Ook kun je continu de online expo bezoeken, waar veel standhouders hun producten en ideeën aanprijzen.

Programma en deelnemen

Wil je de komende dagen Building Holland Digital ook volgen? Bekijk het programma op www.buildingholland.nl of ga meteen naar het live Building Holland Digital-platform. Donderdag kunt u nog om 13.00 uur de verkiezing van de Constructeur van het Jaar en het Constructieve Talent van het Jaar.