Andy van den Dobbelsteen doet dagelijks verslag van het World Sustainable Building Conference in Melbourne.

Melbourne, maandag 22 september, 23:19 PT

Soms maken een paar pareltjes een dag helemaal goed. Vandaag was zo'n dag.

Vanochtend begon in Melbourne het World Sustainable Building Conference SB08 dan echt. En ik werd meteen getrakteerd op een oude held: voormalig zanger Peter Garrett van de band Midnight Oil, in zijn nieuwe leven Australisch minister van milieu, erfgoed en kunsten. De imposante kale kerel, die in eigen land vanwege een aantal concessies aan vervuilende industrie niet onomstreden is, hield een geëngageerd betoog over de nieuwe aanpak van duurzaam bouwen door de Australische regering.

Zijn beeld van black balloons bleef goed hangen. Deze denkbeeldige ballonnen van een bepaalde hoeveelheid CO₂-uitstoot zie je om de zoveel tijd een ten hemel stijgen. Bij sommige gebouwen gaat dat doorlopend, bij andere minder frequent. Wat zou het mooi zijn, zei Garrett, als we die uitvaart van zwarte ballonnen kunnen stoppen. Of zelfs dat we het proces kunnen omkeren: ballonnen die worden opgezogen door gebouwen. CO₂-positief, in plaats van alleen neutraal. Dat dit hard nodig is maakte Bill Rees later onbarmhartig duidelijk.

Eindeloos lulverhaal
Helaas was de tweede lezing gereserveerd voor Gavin Jennings, de minister van klimaat en energie van de staat Victoria, die vooral uitblonk door een eindeloos lulverhaal, waarop de dagvoorzitter uiteindelijk zelfs ingreep. Genant. Wat me bijbleef was dat Victoria 100.000 woningen met een 5-sterren Green Star Rating heeft. Dat kwam ook omdat Jennings dit wapenfeit twee keer herhaalde. Voor de leek: Green Star is het Australische, op LEED gebaseerde, beoordelingssysteem van gebouwen.

Luxe levenswijze
Maar toen nam Bill Rees het woord en schudde iedereen wakker. De Canadese prof, bekend van de Ecological Footprint, maakt het publiek in keiharde wetenschappelijke bevindingen duidelijk dat we om duurzaamheid te bereiken eigenlijk al te ver doorgeschoten zijn. Interessant was dat hij dit kon verbinden aan de menselijke psyche, die hecht aan zijn comfort en ongemakkelijke waarheden ontkent, afwijst of vergeet.

We proberen onze luxe levenswijze op alle manieren te verlengen en ontnemen daarmee arme mensen voedselgewassen, om onze auto's van brandstof te voorzien als de olie opraakt. SUV-bakbeesten van die auto's worden uitgeroepen tot groen product van het jaar omdat ze hybride zijn.

Ondertussen is sinds de Industriële Revolutie de bevolking gegroeid met een factor 4, maar zijn alle andere factoren die de planeet schade toegenomen met meer dan een factor 5. Het vloergebruik per persoon is sinds 1960 toegenomen met meer dan 300%. De ecologische voetafdruk van de mens is nu 1,25 maal het aardoppervlak. Deze congresweek zelfs vindt de 'doorschietdag' plaats: de dag waarop alle natuurlijke capaciteit van dit jaar is verbruikt. Vanaf nu leidt alle gebruik tot aantasting van de planeet. Bent u er nog?

Bakje troost
In navolging van Jevons - al in 1865 - stelt Rees dat duurzaamheid bereiken door efficiency contraproductief is. Het beste dat we nu doen is quasi-duurzaam: echt duurzaam bouwen is onmogelijk als de context van dit bouwen, de randvoorwaarden waarbinnen dit gebeurt, niet duurzaam is. Rees sluit af met een klein sprankje hoop: als er één gebied is met het grootste hefboomeffect, dan is het de bouw. Dus: succes aan het publiek!

Na deze heftige keynote snakte het publiek naar een bakje troost en een optimistisch vervolg na de pauze, maar in dat laatste had de organisatie niet voorzien. Wel verhalen door mensen die bij de totstandkoming van het congres betrokken waren geweest. De nerderige Duitser Thomas Lützkendorf verraste daarbij vriend en vijand met clowneske sprongen nadat hij de Nederlandse energieopwekkende dansvloer had getoond en losging op een veel te soft dansmuziekje.

Nils Larsson van iiSBE, een internationale organisatie voor duurzaam bouwen, bepleitte belasting van producten, niet van CO₂-neutrale diensten of renovatieprojecten. Larsson's statement van de dag: "er zal geen verandering optreden zonder verandering van het paradigma dat politici leidt, en voordat dit gebeurt zijn natuurlijke rampen nodig die vooral de elite treffen". Au, die zit…

The Three Degrees
Maar dan? Ik had zoals velen gehoopt op ten minste één verhaal van een proactieve optimist, maar we werden vanaf nu verwezen naar de academische parallelsessies. Bij SB08 zijn dat maar liefst tien programma's, zodat je gedwongen wordt een onmogelijke keuze te maken uit de lezingtitels, eventueel geholpen door het boek met abstracts.

Ik bleef in de hoofdzaal en zag vooral een waardevol verhaal van Sue Roaf, auteur van het relatief bekende boek The Sustainable House. Sue presenteerde haar theorie van de 3 graden (Three Degrees - in de zaal reden tot gegrinnik…): bij 1 graad temperatuurstijging (die al is bereikt sinds 1950) doet de mens aan ontkenning; bij 2 graden denkt men het nog met technisch vernuft te kunnen oplossen, maar bij 3 graden is urgente, ingrijpende actie nodig. Sue gebruikte daarbij de term planning for survival en illustreerde dat met het voorbeeld dat in dat geval het Engelse parlement zou moeten verhuizen van Londen naar Birmingham.

Magician's formulas
Daarna had ik genoeg van alle doom en wierp me na de lunch op de voorbereiding van mijn eigen verhalen, morgen te presenteren. Wel wilde ik één sessie niet missen: die van New Concepts, met in de lezingtitels miraculeuze termen als Swarm planning, Buddhist economics en the Archilife Symbiosphere 1 Center. En een psychedelische ervaring werd het.

Rob Roggema kon zijn principe van planning, die gebaseerd is op strategische ingrepen die de boel verder zelf zijn duurzame gang laten gaan, nog wel verhelderen, maar de relatie tussen een autonoom huis en boeddhistische economie maakte Yuefeng Huo ondanks een keur aan internetplaatjes niet duidelijk. Het kon liggen aan zijn onverstaanbare Engels.

Bijna hilarisch was daarom de entree van Yeong Day, een Taiwanees die nog belabberder Engels sprak en een volstrekt onbegrijpelijk betoog hield over symbiose tussen mens, plant en dier in zijn eigen onderzoekscentrum. Gestaafd, of beter: niet gestaafd, met wiskundige formules (magician's formulas, zoals hij zelf opperde - hij zal wel mathematician's bedoeld hebben…). Er zijn natuurlijk dingen die je een keer moet hebben meegemaakt.

Tot onze verrassing werd deze geestelijk zware middag afgesloten met weer een borrel en hapjes, alwaar de sfeer met alle voorgaande ervaringen al snel op niveau was. Maar morgen moet ik zelf aan de bak, dus ik heb het bescheiden gehouden…

Seeyah, mates,
Andy

Afbeeldingen
- Het congres biedt CO2-neutraal water, in een afbreekbare fles, met Australische droge humor.
- Een foto van het erepodium. Links Bill Rees, midden Gavin Jennings en rechts minister Peter Garrett, ooit van Midnight Oil.