“Een circulaire economie zonder verspilling van grondstoffen is onmisbaar. MVI is echter nog geen 100% gemeengoed en hangt te veel van individuen af”, aldus Stientje van Velthoven, demissionair staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat tijdens het driedaagse MVI Congres. Ontdek nu wat jij kunt doen en bedenk: ‘starten is belangrijker dan perfectie’.

Als we Maatschappelijk Verantwoord Inkopen vanzelfsprekend willen maken, moet er nog heel wat gebeuren. Daar vertelden Reinier Guijt en Brenda Vervoorn, beiden van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, op de eerste dag van het MVI Congres veel meer over.
Eerst blikten ze terug op wat er goed gaat: “We zien wel een groeiende groep koplopers die mooie projecten neerzetten en er is kennis en kunde opgedaan in diverse pilots en projecten”, liet Vervoorn weten. “MVI-gunningscriteria worden steeds vaker toegepast en er zijn meer marktconsultaties.”

Toch moeten de overheden aan de bak: “Maatschappelijk Verantwoord Inkopen wordt lang niet overal toegepast en we zien dat er potentieel veel meer impact gemaakt kan worden dan nu gebeurt. De reden dat het nog niet altijd gebeurt, is dat MVI geborgd moet worden door de hele organisatie en afspraken als te vrijblijvend worden ervaren. Bovendien is het een thema dat veel verschillende onderwerpen beslaat en veel ketenpartners behelst.”

Lees ook de Kamerbrief over Nationaal Plan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen 2021-2025

Wat moeten we de komende vijf jaar doen om te versnellen naar 100% MVI? Daar wist Guijt meer over te vertellen: “We zetten vanuit het ministerie een aantal nieuwe hoofdlijnen in actie: inzet op goed opdrachtgeverschap, minder vrijblijvendheid, extra inzet op impact in kansrijke sectoren en een integrale aanpak van nationaal MVI-beleid.”

Manifest

Het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen is een van de pijlers die bijvoorbeeld de vrijblijvendheid moet wegnemen. Op de website van PIANOo lees je alle actieplannen van andere publieke organisaties terug. “We willen het Manifest doorzetten, zodat het een langere adem krijgt.”

Verder benoemde Guijt de effectiviteit van zogenoemde Buyer Groups. “Partijen die betrokken zijn in deze groepen gaan zelf aan de slag met duurzaam inkopen en zetten als groep grote stappen. Ze overleggen met elkaar en delen ervaringen, leren van elkaar en zetten de markt in beweging.”
Een tip voor organisaties die willen starten met MVI: “De angst is er dat het extra geld kost. Maar dat is vaak niet waar. Ga eerder met de opdracht aan de slag en overleg met de markt, zodat het even duur of goedkoper wordt.” Vervoorn besloot: “Leg de link naar wat een duurzame inkoop bijdraagt aan de doelstelling van de organisatie en maak impact zichtbaar met monitoring.”

Haaren

Een mooi voorbeeld van het onderwerp kwam naar voren in de bijdrage van wethouder Martien Vromans (voorheen directeur inkoop bureau Midden-Nederland). Hij liet zien hoe zijn kleine gemeente Haaren in Noord-Brabant een launching customer is. “In 2018 stelden we een actieplan op en dachten we na over wat wij als relatief kleine gemeente kunnen doen met MVI. We bogen ons over projecten van verschillende omvang en voerden integraal overleg, met projectleiders van verschillende afdelingen bij elkaar.”

Dat is volgens hem geen vanzelfsprekendheid, terwijl het gezamenlijke gesprek juist voordelen biedt. “Daardoor vindt informatie-uitwisseling plaats en wordt iedereen enthousiast van wat er speelt.” Enkele van de uitgangspunten voor de gemeente Haaren waren het creëren van een nieuwe standaard en het niet alleen intern discussiëren over duurzaamheid. “Het werd normaal om interviews te houden met marktpartijen en consultaties te houden.”

Omgevingswet

Hij adviseert om te denken vanuit ‘de bedoeling’. “De omgevingsdialoog nemen we daarin mee. Praat met de buurt en de omgeving en laat die over het project meebeslissen.” Dit is volgens hem een essentieel element in de verduurzaming en Haaren loopt hiermee vooruit op de Omgevingswet die in 2022 van kracht wordt. “Die schrijft dit streven namelijk voor, dus begin er nu al mee.”

Verder adviseert hij om je goed te verdiepen in de verschillende rollen en wensen van mensen aan tafel. “Neem de aannemer mee in deze overleggen en benut ieders kennis. In bijvoorbeeld de samenstelling van een bouwteam gebruik je elkaars kracht en creëer je betrokkenheid.” Een van de projecten waarin deze uitgangspunten werden verwerkt, is een toekomstbestendige oeverbrug. “Partijen moesten inzicht geven in de samenstelling van de brug. Daarnaast werd er aan de voorkant een omgevingsdialoog uitgevoerd. Als gunningscriterium werd niet op prijs geselecteerd, maar op CO₂-reductie en de duurzaamste invulling van materialen.”

Vromans adviseert ten slotte om de handschoen op te pakken en geen angst te tonen. “Leer ervan, starten is belangrijker dan perfectie.”

Ontdek nu het uitgebreide digitale magazine over het MVI Congres met twaalf pagina’s lang verslagen en veel video’s van de presentaties.

Tekst: Marvin van Kempen