In Gorinchem werd onlangs een nieuw kantoor opgeleverd voor de Rabobank. Ben Kraan Architecten kreeg opdracht een duurzaam kantoor te ontwerpen met een GreenCalc+-score van minimaal 234. Dit is geen extreem hoge score, maar evengoed behoorlijk ambitieus.

Alle beschikbare en betaalbare middelen om een duurzaam gebouw te realiseren zijn ingezet. Dit leidde tot een contentieus duurzaam ontwerp. Ben Kraan architecten werd ondersteund door een aantal partijen: DGMR tekende voor de  bouwfysica en duurzaamheid; Rienks Engineering voor het installatieadvies en SmitWesterman voor de constructie. Samen realiseerden zij een duurzaam, energiezuinig en gezond installatieconcept, dat bij het ontwerp en de functie van het gebouw past.

Rabobank bevordert duurzaamheid
De Rabobank leverde zelf ook een belangrijke bijdrage aan het duurzaamheidsstreven: het nieuwe gebouw biedt slechts 120 werkplekken voor 170 medewerkers. Door invoering van ‘Het Nieuwe Werken’ kon de omvang aanzienlijk kleiner zijn. De Rabobank was helder in haar doelstellingen naar het ontwerpteam, als opdrachtgever stuurde ze duidelijk aan op een duurzaam gebouw.

 
Figuur 1

Doordacht ontwerp, vernieuwende toepassing
Ben Kraan Architecten heeft vanaf de eerste ontwerpstreep ingezet op een compact, goed geïsoleerd gebouw, waarin het daglicht diep kan doordringen. In de noordgevel is het glasaandeel beperkt, maar er is wel een strook glas hoog in de ruimte aangebracht, waardoor het licht binnenvalt. Aan de zuidgevel heeft de architect bouwkundige luifels aangebracht, waarmee de zon in de zomer wordt geweerd. In de luifels zijn  PV-panelen geïntegreerd. Hier is een geslaagde toepassing van PV-panelen in de gevel ontworpen, die in Nederland nog niet vaak is toegepast. In totaal is er 400 m² PV  toegepast aan de gevel en op het dak, goed voor 40.000 Wp. Door al deze voorzieningen werd een bijzonder energiezuinig gebouw gerealiseerd.

 
Figuur 02: PV geïntegreerd in de gevel.

Energie-efficiënt door warmte/koudeopslag
Door het goede ontwerp wordt voldaan aan de bouwkundige voorwaarden voor een laag energieverbruik voor verwarmen en koelen. De opwekking voor warmte en koude verloopt zeer efficiënt, met een warmtepomp die is aangesloten op warmte- en koudeopslag in de bodem.
De afgifte vindt plaats door middel van lage temperatuur-verwarming en hoge temperatuurkoeling met een klimaatplafond. Dit is bijzonder comfortabel voor de gebruikers, omdat er doelgericht geventileerd kan worden. De verlichting van een modern gebouw kost doorgaans het  meeste energie. Ook hier is de bouwkundige randvoorwaarde als eerste geoptimaliseerd: een goede daglichttoetreding. Vervolgens is er daglichtregeling en aanwezigheidsdetectie toegepast, die ervoor zorgen dat er weinig elektra wordt gebruikt. Voor sfeerlicht is op veel plaatsen LED-verlichting toegepast.

Meer dan energiebesparing
Bovenstaande aanpak leidde tot een EPC die bijna de helft is van de wettelijke eis. Eigen opwekking van energie door middel van PV is nodig voor het bereiken van de GreenCalc+-score. Deze is hoger uitgekomen dan gevraagd: 237.
Duurzaamheid gaat bij dit project verder dan energiebesparing. De opdrachtgever hecht veel waarde aan een gezond gebouw. Het klimaatconcept, goede daglicht en goede akoestiek levert een gebouw op waar mensen prettig verblijven. Voor de gemeente Gorinchem is een GPR-score opgesteld, waaruit blijkt dat hierop inderdaad goed gescoord wordt. Als dit tot een afname van het ziekteverzuim leidt, betekent dit niet alleen dat de medewerkers in een gezond gebouw werken, maar ook dat de productiviteit per werknemer stijgt. Aangezien loonkosten hoger zijn dan energiekosten is de winst in euro’s vele malen groter.

Figuur 3.

Sedumdak
Een voorbeeld van een zichtbare maatregel is het sedumdak. Dit ontlast het rioolsysteem doordat er minder regenwater naar het riool stroomt en het water bovendien langzamer wordt afgegeven. Een ander voordeel is dat de dakbedekking twee- tot driemaal langer meegaat. Het sedumdak heeft een gevarieerde begroeiing, is zichtbaar vanaf de werkplek en de kantine en ontneemt voor een belangrijk deel het zicht op de parkeergarage.

Figuur 4.

Samengevat
Dit gebouw toont aan dat duurzaamheid hoog op de agenda komt, als de opdrachtgever hier helder in stuurt. Een goed samenwerkend ontwerpteam heeft dit vertaald in een geïntegreerd ontwerp, waarin diverse aspecten zijn uitgewerkt. Sturing vond plaats met GreenCalc+, waardoor het energieverbruik erg laag is geworden. Uit de GPR-score blijkt dat het gebouw ook goede prestaties laat zien op het gebied van gezondheid, gebruikerskwaliteit en toekomstwaarde.