De term co₂-neutraal  doet het goed, alleen kan niemand uitleggen wat er mee bedoeld wordt.

Opdrachtgevers en overheden die invulling zoeken bij het begrip duurzaamheid of hun maatschappelijke verantwoordelijkheid concreet willen maken, strooien momenteel met one-liners om hun doelstellingen te communiceren.

Co₂-emissies
Je struikelt over begrippen als klimaatneutraal en met name CO₂-neutraliteit doet het erg goed. Het bezwaar is echter dat niemand eenduidig kan uitleggen wat hij ermee bedoelt en hoe men verwacht dat aan deze doelstelling voldaan moet worden. De vorm prevaleert boven de inhoud. Wat bedoelt men nu eigenlijk?

De meest voorkomende uitleg voor CO₂-neutraal is de situatie waarbij men over een jaar gemeten netto geen CO₂-emissies veroorzaakt! Maar is dit reëel, kunnen wij zo bouwen en exploiteren zodat geen netto-emissie optreedt? Ik zal deze vraag proberen te beantwoorden aan de hand van de resultaten van een groot aantal LCA analyses van utiliteitsgebouwen.

Uitleg emissie
De huidige manier van bouwen met de huidige installatietechnische uitrusting, leidt tot gebouwen die maximaal ca. 100 kg.CO₂ emissie/m².jaar veroorzaken. Hierbij wordt uitgegaan van een levensduur voor het gebouw van vijfendertig jaar en voor de installaties van vijftien jaar. Die honderd kilogram CO₂ per m² bestaat voor circa vijftien procent uit de CO₂-emissie van de materialen, circa één procent uit de CO₂-emissie voor water (watergebruik) en maar liefst zo'n 84 procent uit de CO₂-emissie veroorzaakt door het energieverbruik van gebouwgebonden installatie (max. 54 kg.CO₂/m²) en de gebruikersinstallaties (max.30 kg.CO₂/m²) . Hoe krijgen we die 100 kg.CO₂ per m² terug tot 0?

Voorwaarden voor co₂-neutraliteit
Met het verhogen van de energie-efficiëntie van het gebouw (isolatiemaatregelen en efficiëntie-verbetering) kan met de huidige beschikbare technieken een energiebesparing op het gebouwgebonden energiegebruik worden behaald van maximaal ca. 40-45 procent. Dit wil zeggen dat een CO₂-reductie van zo'n. 25 kg CO₂ per m² vloeroppervlak mogelijk is.

Op het energiegebruik voor de gebruikersinstallaties is door de keuze van apparatuur en door beheer een reductie mogelijk van naar verwachting dertig procent, dus een reductie van 10 kg CO₂ per m². Door de materiaalkeuze is volgens ons een reductie mogelijk van eveneens maximaal dertig procent, dus een CO₂ emissie t.g.v. de materialen van minimaal 10 kg.CO₂/m².

Trekken we al deze mogelijke reducties (25+10+5= 40 kg.CO2) af van onze maximale CO₂-emissie, dan leidt tot een minimum van 60 kg.CO₂ emissie/m². Een reductie van maximaal veertig procent ten opzichte van de huidige bouwpraktijk!

Om dan dus in de buurt van CO₂-neutraal te komen moet dus aan twee voorwaarden worden voldaan:
1 Alle energie die tot het gebouw of project wordt toegevoerd moet volledig groen en dus
CO₂-vrij zijn. Dat is alleen reëel als we ervan uitgaan dat alle systemen en installaties all-
electric zijn en dus voor hun werking niet afhankelijk zijn van fossiele bronnen (gas of olie).
2 De door de materiaalkeuze veroorzaakte CO₂-emissie moet door een gebouwgebonden
eigen groene elektriciteitsproductie worden gecompenseerd (CO₂-neutrale elektriciteitsproductie door PV of wind).

Discutabele handelswijze
Aan de eerste voorwaarde kan worden voldaan door het ‘kopen van groene energie’, oftewel het afkopen van de CO₂-emissie van ons energiegebruik. Een discutabele handelswijze maar voorlopig nog vrijwel de enige manier om CO₂-reductie te claimen. Om te voldoen aan de tweede voorwaarde moet het project of gebouw energie gaan terugleveren, in een orde van grote van 12-15 kWh/m2 vloeroppervlak oftewel minimaal 1m² PV per 10 m² vloeroppervlak. Een mooi streven maar nog lang geen praktijk omdat het bedrijfseconomische argument nog altijd maatgevend is.

Opgave voor komende jaren
Gaan we gebouwen echt ontwerpen als elektriciteitsproducenten , dan pas kan aanspraak worden gemaakt op de term CO₂-neutraal, tot dat moment moeten we ons voorlopig vooral richten op het reduceren van de vraag naar energie. Een veertig procent reductie van CO₂-emissies, daar ligt onze opgave voor de komende jaren! Tot dat moment is het claimen van CO₂-neutraliteit een lege huls.

Paul van Bergen