Natuurinclusief ontwerpen én bouwen: de transitieopgave van nu

timer6 min
Natuurinclusief ontwerpen én bouwen: de transitieopgave van nu

Natuurontwikkeling is cruciaal voor een gezonde omgeving, biodiversiteit en ons klimaat. De gebouwde omgeving zet dit eens te meer op scherp. Helaas lijken natuur en gebouw elkaar moeilijk te vinden. Vreemd, want er zijn legio kansen om natuur een onderdeel te maken van de gebouwde omgeving. Hoe gaan bouwers hiermee om? We vroegen ontwerpende bouwer Heembouw wat haar voorwaartse route is en om haar groenontwikkeling te duiden. Conclusie: volgens hen leidt deze urgentie tot verrassende nieuwe gebieden. 

Groen: meer dan ooit nodig

Natuur komt niet uit de lucht vallen, maar is vandaag de dag wel meer dan ooit nodig. Dat betekent veel voor de bouw en het ontwerp. We moeten rekening houden met klimaat, natuur en biodiversiteit. En dat los je niet allemaal ruimtelijk en via een gebouw op. Dat betekent bijvoorbeeld dat ‘groot, groter, grootst’ plaats moet maken voor ‘slimmer, minder en beter’. Zoals scherpere locatie-afwegingen voor herontwikkeling, samenwerking via hubs, tijdelijkheid dubbel ruimtegebruik en slimme inzet van data en groene mobiliteit.  

Hiermee ontstaat een compleet ander ruimtegebruik. Aan de andere kant kan natuurinclusief ontwerpen nog veel meer uitgaan van lokale kracht. Welke lokale rol speelt water, schaduw of bodemkwaliteit? Welke lokale materialen kun je oogsten of hergebruiken? Welke biodiversiteit kun je herstellen of opnieuw inbrengen in een gebied. Die balans moeten we maken.

Natuur inclusief: de route voorwaarts

Voor Heembouw is ‘groen’ bekend terrein. Als ontwerper én als bouwer van onder andere grootschalige distributiecentra, is herstel van de natuur en biodiversiteit een belangrijk en bepalend ingrediënt. Juist vanuit deze grootschaligheid kun je positieve impact maken. Maar dat vergt wel enige creativiteit: hoe ga je om met daken, muren en het terrein zelf? Al deze verschillende facetten bieden potentie voor vergroening: zowel voor flora als voor fauna.

Voor Heembouw is natuurinclusief ontwerpen én bouwen de route voorwaarts, een keuze die tekenend is voor ruimtelijke ontwikkelingen in Nederland. In alle ontwerpen staat deze positieve impact centraal, of het nu herontwikkeling of nieuwbouw betreft. Daar staat Heembouw niet alleen in, want vergroening en gezondheid doorklinkt in veel plannen. Maar wat is eigenlijk de definitie van die begrippen en tot welke scherpe keuzes leidt dit? We belichten een aantal sprekende voorbeelden die de voordelen van natuurinclusief bouwen en ontwikkelen illustreren.

Eén kilometer groen: Ara-Almelo

Mooi voorbeeld van deze filosofie komt op dit moment tot realisatie in Almelo. Het distributiecentrum Ara wordt voorzien van één kilometer groen. Dit horizontale scherm neemt een flinke sprong voorwaarts in het vergroenen van dit gebied en het vergroten van de biodiversiteit. Door het ontwerp is dat ook nog eens goed zichtbaar en markant. Los van deze esthetische kwaliteit is de impuls voor de lokale groenverhouding groot. In tegenstelling tot het braakliggende terrein ontstaat hier nu een geheel andere balans tussen gebouw, flora en fauna. Ara Almelo krijgt het certificaat BREEAM-NL Very Good en voldoet als innovatieve koploper in de industrie aan de Europese richtlijnen voor taxonomie (de EU Taxonomie).

Een zo laag mogelijke CO2-footprint vormde het uitgangspunt voor materiaalgebruik en toegepaste techniek. Ara Almelo presteert hierdoor 66% beter dan de wettelijke MPG-norm (Milieu Prestatie voor Gebouwen). De ecologische maatregelen bij Ara Almelo zijn continu meetbaar, waarmee dit aspect ook zorgvuldig gewaarborgd wordt in de exploitatie. Met de beschikbare groen-data ontstaat concreet inzicht in de CO2-opslag en de verbetering van de luchtkwaliteit. Daarnaast levert de vergelijking van deze data inzicht in neveneffecten als ziekteverzuim, koolstofopslag, rioolzuivering en waterschade.

Natuurinclusief ontwerpen én bouwen: de transitieopgave van nu

Impressie van de bestemming Ara Almelo, op dit moment in aanbouw. Dit is een ontwikkeling i.s.m. Stellar Development.

Een nieuw groen dakpark: Virgo-Aalsmeer

Virgo is een XL-distributiecentrum in Aalsmeer. Het braakliggende terrein met oude kassen en weilanden had een minimale biodiversiteitswaarde. Door in het ontwerp rekening te houden met zowel nestelmogelijkheden én voldoende voedsel kon een groene biotoop ontstaan in het verder industriële gebied. Deze gedachte vormt de basis voor het ontwerp. Door de ontwerpfase te starten vanuit een landschapsontwerp, met als uitgangspunt meer biodiversiteit en natuur, ontstaat een nieuwe kijk op een verder vaak functionele ontwerpopgave.

Natuurinclusief ontwerpen én bouwen: de transitieopgave van nu

Impressie van Virgo Aalsmeer, ontwikkeld i.s.m. Stellar Development. Een functioneel bedrijfspand als middel ingezet om de natuur én biodiversiteit te vergroten.

Het uitgekiende gebouwgrid sluit aan bij de voorgaande productielandschappen; hoogstam boomgaarden en kassen. Zo vormt het de drager van het ontwerp. Een ontwerp dat ondanks zijn volume, maar doordachte groene keuzes bijdraagt aan de lokale omgevingswaarde. Biodiversiteit en werkplezier worden gestimuleerd. Van grote daktuin, natuurlijk daglicht, materiaalkeuzes tot vele plantsoorten.

Drie lessen in groenontwikkeling

1. Groen creëer je samen

Natuurinclusief ontwerpen én bouwen staat volop in de schijnwerpers. Scherpe tegenstellingen ontvouwen zich. Waar we voorheen binnen elk vak naar individuele oplossingen zochten, kenmerkt een transitie zich door systeemverandering. Dat vraagt dus ook om andere manieren van samenwerken. Groot en klein samen, integraal en adaptief.

Om klimaat en natuur die rol te geven in planvorming is een sterke onderlinge samenwerking met partners, zoals ecologen, landschapsarchitecten van grote waarde. Daardoor is het belangrijk om vroegtijdig en integraal naar opgaves te kijken en de systeemverandering te omarmen. Vooral nu natuur en ruimte zo tegenstrijdig lijken.

Heembouw werkt al in de realisatiefase met Ara in Almelo aan een datasysteem waarmee het toekomstige groen ook groen blijft. Er kwam een kilometerlang groenscherm dankzij de inzet van parametrisch ontwerpen, een geautomatiseerd proces waarbij op basis van data en relaties tussen onderdelen (deel)ontwerpen worden gegenereerd. Daarmee scheppen we ruimte voor de juiste plant op de juiste plek.

2. Groen doet goed

Vergroening van de omgeving stimuleert niet alleen de biodiversiteit, het kan ook hittestress tegengaan en verkoeling bevorderen. Ook belangrijk: groen stimuleert gezondheid. Als actieve plek om te bewegen, als uitzicht om rust uit te halen en niet in de laatste plaats vanwege de luchtkwaliteit. Het dakoppervlak van grootschalige gebouwen kan hierbij van grote betekenis zijn: dit kan ook een sportveld zijn, een park of zelfs een waterpartij herbergen. Datzelfde geldt voor de wanden en randen. Met een uitgekiende keuze van verticaal groen, nestkasten, insectenhotels, pluktuinen, grasklinkers, inzet van bomen en het creëren van wandelpaden, ontstaat een heel andere omgeving. Vaak zorgen deze maatregelen voor een positieve impuls ten opzichte van de status quo.

3. Groen vraagt een lange adem

Het toevoegen van groen vraagt om een zorgvuldige analyse van een gebied en de mogelijkheden. Een boom groeit niet vanzelf op het dak, een verticale groenwand blijft niet zomaar permanent groen. Het is van belang om vroegtijdig, al in de ontwerpfase, een doordacht plan en analyse te make. Vertaal ook de voordelen van groen tot op exploitatieniveau.

Dat creëert meerwaarde voor mens en natuur en op die manier een hogere beleggingswaarde. Echter: nog steeds moeten plannen stilstaan bij wat een ingreep betekent voor de natuur. Ook kan het oprekken van grenzen leiden tot andere keuzes. Denk aan herontwikkeling in plaats van nieuwbouw, een gebiedsontwikkeling die niet alleen water maar ook groen compenseert binnen lokale grenzen. Waarmee lokale systemen worden hersteld of zelfs verbeterd. De druk op ruimte in Nederland is zo groot dat we creatief moeten zijn.

Natuurinclusief ontwerpen én bouwen: de transitieopgave van nu

Deze whitepaper is beschikbaar gesteld dankzij Heembouw. Op deze pagina lees je meer over Heembouw architecten.

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c225 c237
Op weg naar CO2-neutraal tijdens event

Op weg naar CO2-neutraal tijdens event

Op dinsdag 18 en woensdag 19 maart vindt het tweejaarlijkse ABB Update Event plaats in het NBC Congrescentrum in Nieuwegein. Thema dit jaar is: Samen elektrificeren. ...

Lees verder

c21 c225
Certificering voor productie brandwerende kozijnen en deuren

Certificering voor productie brandwerende kozijnen ...

“Een mijlpaal die een nieuwe standaard zet op het gebied van brandveiligheid in de bouwsector. Het biedt aannemers, ontwikkelaars en architecten de mogelijkheid ...

Lees verder

c21 c40 c225 c243
Met nieuw fonds Adrif oude huurwoningen verduurzamen

Met nieuw fonds Adrif oude huurwoningen verduurzamen

In Nederland staan zo’n 850.000 huurwoningen met energielabel D of lager, die een flinke verduurzamingsslag nodig hebben. Met het nieuwe impactfonds ‘Achmea ...

Lees verder

c21 c40 c140 c225 c244
Provincie Noord-Holland innoveert met circulair beheer- en onderhoudscontract

Provincie Noord-Holland innoveert met circulair ...

In provincie Noord-Holland worden duurzaamheidsdoelstellingen zoals het transformeren naar een circulaire economie ingevuld met innovatieve beheer- en onderhoudscontracten. ...

Lees verder

c21 c41 c185 c225
Duurzaam Gebouwd Werkbezoek bij woningcorporatie Wonion

Duurzaam Gebouwd Werkbezoek bij woningcorporatie ...

Op woensdag 21 mei staat het allereerste Duurzaam Gebouwd Werkbezoek op de rol, bij niemand minder dan woningcorporatie Wonion. Een selecte groep van bestuurders ...

Lees verder

c21 c225
Actie voor toekomstbestendige zorgsector

Actie voor toekomstbestendige zorgsector

De zorgsector speelt een cruciale rol in het verbeteren van de gezondheid, maar draagt tegelijkertijd aanzienlijk bij aan CO2‚-uitstoot, afvalproductie en ...

Lees verder

c21 c41 c225
Whitepaper: de kracht van een WKO-installatie

Whitepaper: de kracht van een WKO-installatie

Een Warmte Koude Opslag-installatie (WKO) maakt slim gebruik van warmte en koude in de bodem, om gebouwen op een milieuvriendelijke manier te verwarmen én ...

Lees verder

c21 c120 c225
De Renovatieverkenner: één tool voor duurzame bouwkeuzes

De Renovatieverkenner: één tool ...

De gebouwde omgeving in Nederland moet duurzamer. Dat is geen nieuws. Gemeenten willen de CO2-uitstoot terugdringen en zorgen voor energiezuinige wijken. Woningcorporaties ...

Lees verder

c21 c41 c225 c237
'Niet ingewikkeld om voor CO2-reductie in beton te zorgen'

'Niet ingewikkeld om voor CO2-reductie in beton ...

Een coalitie van vastgoedontwikkelaars, beleggers en bouwbedrijven ondertekenden in juni 2024 een intentieverklaring, waarin ze aangeven nog uitsluitend met CO2-arm ...

Lees verder

c21 c225 c243
“Deze aanscherping brengt ons dichterbij installateursbehoeften”

“Deze aanscherping brengt ons dichterbij ...

“Elk project een koud kunstje”. Dat is de pay-off van de opgefriste merkidentiteit van een groothandel op het gebied van koude- en klimaattechniek en ...

Lees verder

c21 c225 c243
Zo versnellen installatiebedrijven in de energietransitie

Zo versnellen installatiebedrijven in de energietransitie

“De energietransitie is niet te stoppen, zelfs al zijn de omstandigheden uitdagend”, laat Martha van den Hengel, Mensen Maken de Transitie, weten. “Ondanks ...

Lees verder

c21 c41 c225 c302
Ambitie omzetten in actie

Ambitie omzetten in actie

Als je duurzaamheidsprestaties overtreft, dan ben je daar trots op. Schneider Electric meldt dat de Sustainability Impact-score (SSI) van het bedrijf 7,55 op 10 ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up