Het aloude samenwerkingsmodel in de bouw en installatie moet op de schop. Om telkens nieuwe duurzame concepten te kunnen bedenken en toepassen, is het nodig dat onderaannemers een gelijkwaardige, initiatiefrijke rol krijgen. Niet de hoofdaannemer, maar het hele team is verantwoordelijk voor het eindproduct. Maar aan welke voorwaarden moet deze nieuwe ketensamenwerking voldoen?

De regie ligt bij één partij en de andere zijn volgend. Dat is het traditionele werkmodel in de bouw en installatiebranche. De hoofdaannemer bedenkt het totaalconcept, maakt het ontwerp, zet de (ontwerp)lijnen uit, combineert eigen diensten met ingekochte vooraf gedefinieerde diensten en materialen en bepaalt de eindprijs. Onderaannemers leveren maar een klein deel van de totale waarde en worden alleen ingeschakeld als ze nodig zijn.

Innovatiekracht

Dit hiërarchische model is niet meer houdbaar. Voor een duurzame bouw of renovatie is meer maatwerk nodig. Meer dan om één ideale oplossing gaat het om een passende combinatie van producten en technologieën. Geleverd door allerlei bedrijven, waaronder startups. Technische expertise en innovatiekracht ligt voor een groeiend deel bij die leveranciers. Hun kennisbijdrage wordt dus steeds belangrijker. Een product dat een kleine financiële projectwaarde vertegenwoordigt, kan wel bepalend zijn voor de kwalitatieve waarde. Bovendien zijn ontwikkelde concepten door de hoge innovatiesnelheid niet per definitie herhaalbaar. Dus is er bij nieuwe opdracht opnieuw gespecialiseerde knowhow nodig om tot de juiste oplossing te komen. 

Gelijkwaardig meedenken

Dit alles betekent dat er een nieuwe vorm van samenwerken nodig is. Waarbij de onderaannemers binnen opdrachten steeds meer het podium moeten krijgen. De projectleider vanuit de hoofdaannemer heeft onvoldoende kennis om de totale complexe materie van alle deelgebieden over te dragen aan de klant. Er zijn gespecialiseerde partners aan tafel nodig om bijvoorbeeld uit te leggen waarom iets kost wat het kost, hoe betrouwbaar de nog onbekende innovaties zijn en wat ze gaan opleveren. Ook moeten die partners de ruimte krijgen om zelf ideeën aan te dragen en mee te denken over oplossingen. De hoofdaannemer blijft de regisseur van project en concept, maar leunt sterker dan voorheen op gespecialiseerde partners – zowel voor hun innovatiekracht als voor hun gevoel van verantwoordelijkheid voor het eindproduct.

Vijf voorwaarden

Wat is er nodig voor een succesvolle ketensamenwerking? Hieronder staan vijf voorwaarden voor een goede ketensamenwerking:

1. De juiste match 
   De aanbiedende partijen gaan voor een specifieke vraag een strategische samenwerking aan en nemen samen de verantwoordelijkheid voor een succesvol eindproduct. Samen moeten ze vooraf een totaaloplossing bedenken, en dat vraagt om veel van pro-activiteit en innovatie. Zoek daarom naar partners die niet alleen de juiste expertise, maar ook de juiste houding hebben. Het kan nodig zijn om andere partners te vinden voor een nieuwe opdracht. De markt is volop in beweging, en de tijd is voorbij dat je oude aanpakken kan blijven kopiëren.
   
   
2. Afgestemde eisen en verwachtingen
   Het risico ligt op de loer om samen heel enthousiast aan de opdracht te beginnen, om vervolgens tijdens de uitvoering aan te lopen tegen onduidelijke verwachtingen en onrealistische eisen. Een kleine partij die een financieel onbelangrijke maar technisch cruciale bijdrage levert, kan bijvoorbeeld niet ook voor een groot deel risicodragend zijn.
   
   
3. Ruimte om mee te denken voor elke partner 
   Traditioneel zet de projectleider van de hoofdaannemer alle lijnen uit en wachten de anderen daarop. Maar een unieke oplossing zit nu soms verderop in de keten, en kan voor de hoofdaannemer onbekend zijn. Moedig elkaar dus aan om vanuit gelijkheid het podium te pakken en zelf met ideeën te komen of kritische vragen te stellen. Je kunt niet altijd op elkaar wachten.
   
   
4. Projectmanager als facilitator
   De nieuwe manier van samenwerken vraagt een andere houding en meer actie van de partners. Maar voor de hoofdaannemer is het de grootste verandering. De projectmanager die voorheen de lakens uitdeelde, is nu meer een facilitator die iedereen in de keten in zijn kracht zet en alle gedeelde belangen in de gaten houdt.
   
   
5. Samen successen vieren en jezelf als team presenteren
   Ieder in de keten is uniek op basis van zijn expertise. De som der delen bepaalt het succes. Partijen zijn samen eindverantwoordelijk voor het product. Vier als team samen de successen. Benoem ook de unieke bijdrage van partners in de communicatie naar buiten toe. Spreek in de wij-vorm en presenteer jezelf als team.