We moeten zuiniger en effectiever met de primaire grondstoffen omgaan, daar is een ieder het wel over eens. Radicaal slopen is in deze tijden dan ook eigenlijk geen acceptabele optie meer. Renovatie en duurzame nieuwbouw heeft de toekomst. Maar hoe kan een gebouw voldoen aan een vraag die nog niet bestaat? Een moeilijke maar niet onoplosbare opgave volgens de aan de Technische Universiteit Bouwkunde afgestudeerde Marten Theeuwsen.

Juist op waardevolle locaties aan het water is het wenselijk om gebouwen te ontwerpen die voor lange tijd kunnen functioneren. Deze locaties waren tot enkele jaren terug alleen bestemd voor scheepsbouwers en andere industrie, maar hun potentieel begint nu ook tot ontwikkelaars door te dringen. Amsterdam-Noord is hier een goed voorbeeld van: Wegtrekkende industrie en een goede verbinding met het centrum door zowel autowegen als watertaxi`s. De “Architecture & Dwelling” afstudeerstudio “At home in the city” van de faculteit Bouwkunde in Delft gaf de mogelijkheid een plan te maken voor één van deze waardevolle waterlocaties: Nieuwendammerham.

Pixel
Om deze locatie maximaal te benutten en te kunnen blijven benutten is bouwen voor de toekomst het hoofdthema. Het gebouw moet daarbij ruimte bieden aan functieveranderingen zonder dat daarvoor grote architectonische en constructieve aanpassingen nodig zijn. De maten van één constructieve beuk zijn hierbij de sleutel. Deze beuk, in het afstudeerwerk een “pixel” genoemd, is 10 meter diep; 6 meter breed en 6 meter hoog. De pixel kan worden aangevuld met een tussenverdieping; een gang of scheidingswanden wat leidt tot een grote variëteit in indelingen en functiemogelijkheden.

In het onderzoek is de variatie in het woningontwerp uitvoerig behandeld. Er bestaat immers geen standaard type woning voor elk soort bewoner, waar marktpartijen nu (vanwege de crisis wellicht!) ook achter zijn gekomen. Architecten kunnen en moeten eigenlijk een geheel ontwerpen waaraan elke bewoner zijn eigen identiteit kan geven. De architect maakt het doek, de bewoner kleurt het in. Toch is de indeling niet volledig vrij te laten. De architect dient de mogelijkheden van de woningvarianten in zo`n pixel te onderzoeken en de verschillende indelingen daarvan vast te leggen.

Zeer lange levensduur
Met de juiste integrale afstemming van de pixel tussen constructie, installatievoorzieningen en bouwkundige afwerking is het project economisch haalbaar te krijgen. Zo is in het ontwerp de afwerking van de stalen kolommen en liggers tevens benut als leidingschacht, waardoor wijzigingen in de toekomst mogelijk zijn. Dit maakt de plaatsing van natte cellen in elk gedeelte van het gebouw mogelijk. De bij het flexibele ontwerp te verwachten zeer lange levensduur moet de extra economische investering zeker kunnen verantwoorden.

Door deze visie lijkt de rol van de architect in de toekomst beperkt. Niets is echter minder waar. Het is uiteraard de taak, bijna de plicht, om een gebouw te ontwerpen dat aansluit op de locatie. Maar niet onbelangrijker is de opgave in het ontwerp mogelijkheid te bieden aan al de verschillende functies; identiteiten en meningen en toch de eenheid te behouden. Om terug te komen op de beginvraag: Hoe kan een gebouw voldoen aan een vraag die nog niet bestaat? Ontwerp een kader, geef de mogelijkheden weer, en laat de veelzijdigheid en identiteit van de bewoners het invullen, dan maakt het niet uit in welke tijd het gebouw staat!