Per 1 januari 2021 wordt het bouwtoezicht in Nederland geprivatiseerd. Wat gaat er allemaal veranderen?

Deze week nam de Eerste Kamer met ruime meerderheid de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen aan. Deze bouwwet gaat zorgen voor een privatisering van het bouwtoezicht. Daarnaast worden de aansprakelijkheid en waarschuwingsplicht van de aannemer verhoogd. Het is een historische bouwwet, zo betoogt Peter de Haan, advocaat bij Asselbergs & Klinkhamer Advocaten en gepromoveerd op de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. In een uitgebreid bericht licht hij toe wat er allemaal in de bouw gaat veranderen.

“Het gaat erom dat het gerealiseerde bouwwerk veilig is en niet het papieren bouwplan”, begint De Haan (foto). “Daarom zal de gemeente straks niet langer het papieren bouwplan toetsen. In de plaats daarvan controleert een private kwaliteitsborger of het gerealiseerde bouwwerk voldoet. Zonder zijn positieve verklaring mag de gemeente de ingebruikname van het bouwwerk weigeren. Nu is er geen verplichte eindcontrole door de gemeente.”

Stapsgewijze privatisering

“Deze privatisering wordt stapsgewijs ingevoerd. Eerst geldt het nieuwe stelsel voor eenvoudige bouwwerken zoals woningen, daarna voor zwaardere bouwwerken, zoals scholen, en ten slotte voor de zwaarste bouwwerken, zoals voetbalstadions. Veel partijen in de Eerste Kamer willen dat het nieuwe stelsel direct geldt voor de zwaardere bouwwerken. De minister wil dat terecht niet. Eerst moet worden aangetoond dat het nieuwe stelsel tot een hogere bouwkwaliteit leidt bij de minst risicovolle bouwwerken. Wel is het zo dat de meerwaarde van de kwaliteitsborgers met name ligt bij de complexere, zwaardere bouwwerken die de gemiddelde ambtenaar bouw- en woningtoezicht niet iedere dag op zijn bureau heeft liggen.”
Een half jaar voordat het nieuwe stelsel behoort te gaan gelden voor eenvoudige bouwwerken - op 1 januari 2021, tegelijkertijd met de Omgevingswet -  zal de minister evalueren of de bouw klaar is voor deze wijziging, aldus De Haan.

“De gemeente behoudt zijn bevoegdheid om tijdens en na de bouw te handhaven. Op basis van signalen van de kwaliteitsborger kan de gemeente de bouwtechnische voorschriften handhaven. Ook kan de gemeente de ingebruikname van het bouwwerk tegenhouden. Dit mag de gemeente als de kwaliteitsborger weigert te verklaren dat het gerealiseerde bouwwerk aan de bouwtechnische voorschriften voldoet.”

Dubbel werk

Er bestaat volgens De Haan voortaan wel een risico op dubbel werk, omdat naast de kwaliteitsborger ook de gemeente tijdens de bouw toezicht kan houden. “Dit vergroot de kans dat de gemeentelijke leges voor verkrijging van de omgevingsvergunning en bouwvergunning onvoldoende zakken. De vergunninghouder zal daarnaast de kosten van de kwaliteitsborger moeten betalen. Er is een aanmerkelijke kans dat de kosten van bouwtoezicht daarmee toenemen. De minister wil de gemeenten vooralsnog niet dwingen de forse bouwleges te verlagen. Overigens kunnen de uiteindelijke bouwkosten toch afnemen, als het nieuwe stelsel tot gevolg heeft dat de aanzienlijke faalkosten bij aannemers dalen.”

Bezwaren Bouwend Nederland

“De bouwwet bevat ook een verzwaring van de aansprakelijkheid en waarschuwingsplicht van de aannemer”, vervolgt De Haan. “Tot nu toe kan de aannemer niet aansprakelijk worden gesteld voor gebreken die bij de oplevering hadden moeten worden ontdekt, de verborgen gebreken. Straks blijft de aannemer na oplevering aansprakelijk, tenzij de gebreken niet aan hem zijn toe te rekenen. Ook moet de aannemer schriftelijk en ondubbelzinnig de opdrachtgever waarschuwen voor fouten in het ontwerp.”

“Bouwend Nederland is terecht kritisch dat daarmee veel verantwoordelijkheden bij de aannemer worden gelegd. De helft van de bouwfouten wordt immers in het ontwerp gemaakt en de aannemer moet maar bewijzen dat hij geen fouten heeft gemaakt. Vermoedelijk zullen aannemers duurdere aansprakelijkheidsverzekeringen gaan afsluiten. Samen met de kosten van de kwaliteitsborger worden die doorberekend aan de bouwconsument.”

Aandacht bouwkwaliteit

“Het is positief”, besluit De Haan, “dat bouwkwaliteit met het aannemen van deze bouwwet eindelijk serieuze aandacht krijgt. Uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis blijkt dat nieuwbouwwoningen gemiddeld 21 gebreken hebben. Dat aantal moet echt omlaag. Een verplichte eindcontrole van het gerealiseerde bouwwerk is iets positiefs. Al is dat een controle door een private kwaliteitsborger.”

Bron & complete bericht: Persbericht van P. de Haan