In Nederland staan meer dan 80.000 bedrijfshallen. Als het om verduurzaming gaat, krijgen die ten onrechte maar weinig aandacht. Welke maatregelen zijn realistisch en haalbaar en welke kansen liggen er? Ontdek het in de whitepaper Bedrijfshallen: nieuwe kansen voor verduurzaming. van TKI Urban Energy.

In die 80.000 bedrijfshallen werken dagelijks honderdduizenden mensen, waarbij het energiegebruik aanzienlijk is: 3,5 procent van de binnenlandse CO₂-emissie ontstaat hier. Als het om verduurzaming gaat, krijgen bedrijfshallen echter maar weinig aandacht.

Waardoor ontstaan nieuwe kansen?

De omstandigheden veranderen snel. Veel maatregelen voor energiebesparing in bedrijfshallen die vier of vijf jaar geleden niet haalbaar waren, zijn dat nu wel. Er zijn nieuwe kansen voor verduurzaming en de indruk bestaat dat die momenteel blijven liggen.

• De economie verandert. Sinds de coronacrisis hebben veel sectoren het lastig, maar het aandeel 'distributie en logistiek' neemt toe. Bedrijfshallen worden daarvoor aangepast. Dat biedt kansen om tegelijk de energieprestatie te verbeteren.
• Wet- en regelgeving worden aangescherpt. Maatregelen met een korte terugverdientijd zijn verplicht.
• Het gebruik van aardgas wordt uitgefaseerd. Er zijn alternatieven nodig, zoals omgevingswarmte en zonne-energie.
• Soms biedt revitalisering van een bedrijventerrein kansen om een bedrijfshal aan te pakken.
• Duurzame technologieën worden goedkoper, terwijl aan de andere kant de waarde stijgt die klanten en het grote publiek aan duurzaamheid hechten.
• Een gezonde werkomgeving met groen, daglicht en goede ventilatie is steeds belangrijker om aantrekkelijk te zijn voor werknemers.

Hoe speel je op die kansen in?

De renovatie van bedrijfshallen kan en moet veel beter. Veel energiemaatregelen kunnen het echter niet alleen hebben van terugverdientijden. Om maatregelen haalbaar te maken, zijn twee benaderingen nodig.

Ten eerste is het belangrijk op zoek te gaan naar koppelkansen. Door het slim aan te pakken, kan een verbouwing ook meteen de aanleiding zijn om de functionaliteit, de energieprestatie, het werkklimaat en de uitstraling van een bedrijfshal te verbeteren. Het is daarvoor belangrijk per gebouw aansluiting te zoeken bij kenmerken en functies. Zo kan dakisolatie gekoppeld worden aan periodiek onderhoud van dakbedekking. Als een hal wordt verbouwd voor nieuwe bedrijfsfuncties, kan dat worden gekoppeld aan nieuwe oplossingen voor verwarming en verlichting.

Ten tweede is een integrale visie voor het energieconcept van een bedrijfshal nodig. Vaak worden beslissingen over maatregelen ad hoc genomen, met een korte tijdshorizon. Door integraal te denken en te werken kunnen investeringen worden gecombineerd. Zeker vanuit een benadering op basis van total cost of ownership (TCO) is meer mogelijk voor evenveel geld.

Drie denkstappen

Voor die integrale visie gaan we uit van drie denkstappen.

1. Beperken van de energiebehoefte
   Dat kan door betere isolatie van gevels, dak en industriedeuren. Sommige delen van een bedrijfshal kunnen worden gecompartimenteerd, waarna lokale klimatisering mogelijk is. Dat zorgt tegelijkertijd voor een beter verblijfsklimaat op de plekken waar mensen werken.
2. Opwekken van hernieuwbare energie
   Bijvoorbeeld door het dak te gebruiken voor zonnepanelen. Ook omgevingswarmte en restwarmte bieden kansen. Soms is dat mogelijk op het niveau van een bedrijventerrein.
3. Efficiënt energiegebruik
   Grote stappen zijn mogelijk met betere installaties voor verwarming, koeling en ventilatie. Ook tl-lampen vervangen door ledverlichting levert veel op.

Niet alles kan overal, maar de indruk bestaat dat er nog veel laaghangend fruit is. Vooral wanneer energiemaatregelen worden gekoppeld aan onderhoud, een noodzakelijke verbouwing of aan maatregelen die bijdragen aan betere arbeidsomstandigheden.

Aan de slag

Een integrale visie en het benutten van koppelkansen vraagt om samenwerking. De inzet van veel stakeholders is hard nodig. De bal ligt niet alleen bij eigenaren en eindgebruikers, ook voor aanbieders, netbeheerders, parkorganisaties en gemeenten is er een handelingsperspectief.

• Eigenaren en eindgebruikers zijn uiteraard initiatiefnemer. Slimme investeringen zijn mogelijk vanuit een integrale visie en een benadering op basis van TCO.
• Adviseurs, installateurs en aannemers kunnen hun opdrachtgevers vanuit zo’n integrale benadering optimaal van dienst zijn en een breed pakket van diensten aanbieden.
• Voor productontwikkelaars zijn er nieuwe kansen om innovatieve producten op de markt te brengen. Er is met name behoefte aan standaardoplossingen voor ventilatieve koeling en Phase Change Materials (PCM’s), een goed aanbod van PV-folies, geïsoleerde daklichten, circulaire isolatiematerialen, biobased sandwichpanelen en nieuwe oplossingen op het gebied van ledverlichting.
• Met de uitfasering van aardgas wordt van netwerkbedrijven verwacht dat zij ruimte bieden aan alternatieven, zoals warmtelevering en aansluiting van zonnepanelen.
• Verder is er een rol voor parkmanagers om te zoeken naar de meerwaarde van coöperatieve energievoorzieningen.

Whitepaper

Door een integrale energievisie en een brede focus op duurzaamheid kunnen nieuwe kansen worden verzilverd. Veel van deze opties worden uitgewerkt in de whitepaper Bedrijfshallen: nieuwe kansen voor verduurzaming (pdf). Deze whitepaper is samengesteld door Nieman Raadgevende Ingenieurs in opdracht van RVO.nl voor de Topsector Energie op verzoek van TKI Urban Energy. Bijdragen zijn geleverd door een klankbordgroep met professionals uit de sector.