Bioclimatic of biophilic?
Bioclimatic design is een manier van ontwerpen waarbij je het omliggende klimaat en natuurlijke elementen uit de directe omgeving integreert in je ontwerp, om tot een optimaal comfort te komen. Je maakt, als ontwerper, gebruik van de natuurlijke en klimatologische processen die in de regio spelen. Daardoor wordt afhankelijkheid van mechanische systemen wordt beperkt, deze werken slechts ondersteunend. Zowel Bioclimatic Design als Biophilic Design zijn geïnspireerd op natuurlijke processen en omgevingen, maar wat zijn de verschillen?
'Bioclimatic' design is een moeilijk woord voor iets dat al eeuwenlang bestaat. Vroeger had je immers geen mechanische systemen. In veel traditionele architectuurstijlen zijn de bioclimatic principes eenvoudig terug te vinden. Veel lokale archetypen zijn daaruit voortgekomen, met name in de tropen.
In de loop van de afgelopen eeuwen zijn wij met zijn allen gaan denken dat we ons alleen maar fijn kunnen voelen in een omgeving die kunstmatig gestuurd wordt. Het beeld is ontstaan dat we beter kunnen presteren als we onafhankelijk van de veranderende en variabele natuurlijke omgeving kunnen werken en wonen. Net als onze komkommertjes en tomaatjes. De onhygiënische omstandigheden in onze steden en huizen van enkele eeuwen geleden hebben deze ontwikkeling in gang gezet. De mens heeft nog steeds een aangeboren, genetische behoefte om zich te associëren met de natuur. Wij zijn voor 99% natuurlijk gecodeerd en dus tot op het bot geassocieerd met natuurlijke kenmerken, processen en omgevingen. Om dan te denken dat we dat wel even kunstmatig kunnen regelen is nogal optimistisch.
Bioclimatic Design in een tropisch woonhuis uit Maleisië. Bekijk de afbeelding op volledige grootte
We moeten opnieuw leren dat, in tegenstelling tot kunstmatige pogingen, mensen veel beter presteren in natuurlijk variërende thermische omgevingen, dat is ons lijf immers millennia lang gewend. Denk aan een hoge luchtcirculatie, minder CO2, maar ook aan de natuurlijke omstandigheden van buiten het gebouw. Dan gaan airco’s, ventilatoren, luchtbehandelingskasten en andere energie-intensieve mechanische apparatuur ons nooit de oplossing geven, daartoe moet je meer kijken naar de principes van het bioclimatic design.
Basisschool de Achtsprong uit De Lier. 'De leefomgeving voor onze groente krijgt meer aandacht dan die van onze kinderen!'
Oplossingen uit de natuur
Is bioclimatic design dan hetzelfde als biophilic design? Beide zijn immers geïnspireerd op natuurlijke processen en omgevingen. Er is wel degelijk verschil: bioclimatic zoekt oplossingen uit de directe natuur haalt om een efficiënte klimaatinstallatie te ontwerpen, biophilic legt de relatie in onze omgeving met de natuur om te voorzien in onze genetische associatie met de natuur. Dat is wezenlijk anders. In feite is bioclimatic onderdeel van biophilic. Je gebruikt de natuurlijke en klimatologische omstandigheden om de mens dichterbij zijn natuurlijk oorsprong te brengen. Dat je daarmee een efficiënte klimaatinstallatie ontwerpt is eigenlijk bijvangst.
Schematische opzet van de biophilic en bioclimatic principes van de ecologische basisschool in Almere. Bekijk de afbeelding op volledige grootte.
Ieder gebouw zou volgens Biophilic principes ontworpen moeten worden. Naast alle esthetische en functionele aspecten van het gebouw, is ook het klimatologische aspect een onderdeel. Op dat punt zou het Bioclimatic design een basisprincipe moeten zijn. Het is de meest logische manier om voor mensen in een bepaald gebouw, op een bepaalde plek in een bepaald klimaat de van nature meest comfortabele omgeving te maken!
Gerelateerde artikelen, events & downloads
Reacties
Hartelijk dank voor deze uitleg Daan. Biophilic kan ik nog wel snappen. Maar het is niet voor niks dat alle voorbeelden van bioclimatic komen uit landen met een stabiel klimaat. Ik heb op Tenerife een tijdje in een bioclimatic huis mogen vertoeven en heb op dat park verschillende concepten gezien. Geen enkele is terug te voeren naar het wispelturige Noord Europese Klimaat. Onze voorouders hebben met 'onnatuurlijk' vuur hun verblijfsruimten verwarmt. Dat nemen we nu over met techniek waarmee we prima gezonde omstandigheden kunnen creëren. Ik begrijp dus niet zo goed waarom biodesigners zich daar zo tegen af moeten zetten. Kun je dat uitleggen? gr jw
Inderdaad, Jan-Willem, hoe stabieler het klimaat, hoe makkelijker je daar je techniek op af kan stemmen. Ik denk dat de meeste techniek-designers zo overtuigd zijn van het “onmogelijk” om op een natuurlijke lowtech wijze deels te climatiseren dat het doorgeslagen is en daar ageren biodesigners dan weer op door techniek te bannen. Het streven zou moeten zijn om als basis een natuurlijke omgeving voor ons mensen (biophilic) te ontwerpen en te maken op alle vlakken, en daar het installatiewerk op af te stemmen. De natuurlijke fluctuerende omstandigheden van de buitenwereld zou je vanuit biophilic oogpunt gewoon moeten voelen, dat zit simpelweg in onze biologische codering. Het is van belang te beseffen dat een goed ontworpen biophilic gebouwde omgeving op een hoger niveau presteert dan de som van de afzonderlijke delen. De installatie dient zich, als afzonderlijk deel, daar aan aan te passen, niet andersom. Natuurlijk binnen bepaalde kaders, volledig natuurlijk kan niet en hoeven we ook niet meer te doen, het zijn niet de middeleeuwen en we hebben de techniek om ook in wispelturige klimaten te wonen. Bioclimatic zou als uitgangspunt moeten hebben: de natuurlijke principes aanvullen met techniek. Ik ben er van overtuigd dat we daarmee inderdaad uitstekend gezonde gebouwen kunnen maken! Groet Daan