Energiemaatregelen treffen in schoolgebouwen en tegelijk beheer en onderhoud regelen voor meerdere jaren, en voor meerdere gebouwen, kan via een Energieprestatiecontract. Voor schoolbesturen kan dit een uitkomst zijn, omdat ze zo expertise en capaciteit kunnen inhuren. Via bundeling kunnen ze slimmer investeren en financiering regelen. En ze krijgen garantie op goed onderhoud en een gezond binnenklimaat, en de zekerheid van vaste energielasten. 

“Veel schoolbesturen hebben voor al hun gebouwen losse eenjarige onderhoudscontracten voor de cv, verlichting en ventilatie. En als ze hun gebouw willen verduurzamen, sluiten ze aparte contracten af voor bijvoorbeeld zonnepanelen, LED-verlichting, of herinregelen van installaties. Door contracten te bundelen, energiemaatregelen te combineren met goed beheer en onderhoud, en prestatieafspraken te maken, in een Energieprestatiecontract (EPC) voor minimaal 5 jaar, krijg je jarenlang garantie op de onderhoudskwaliteit, het binnenklimaat en de energierekening”,  aldus Irma Thijssen, adviseur bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Thijssen: “Wij denken dat prestatiecontracten voor schoolbesturen heel handig kunnen zijn. Je kunt strategisch en op voorraadniveau keuzes maken en slimmer investeren. En je schakelt zo expertise en capaciteit in, maar houdt wel de regie.”

Energielabelsprong

In Nederland hebben enkele schoolbesturen al een EPC afgesloten. Wat is hun ervaring? Wim Lengkeek is beleidsadviseur bij scholenstichting Florion uit Zwolle met 21 scholen in beheer. Florion heeft een vijfjarig EPC afgesloten met installateur Frog Energy uit Zwolle. Lengkeek: “Voor ons is dit nieuw. Een EPC draait voor een groot deel op onderling vertrouwen. Zij moeten hun beloften waarmaken. Maar elke verduurzaming begint met een lange termijn duurzaamheidsvisie en de wil en het geloof om je gebouwen aan te pakken.”

Het resultaat mag er zijn: door onder meer (gevel) isolatie, een pelletkachel en een zonnedak is de energierekening met 90 procent verlaagd, met een energielabelsprong van D naar A tot gevolg. De totale investering van 130.000 euro is deels door de school betaald en deels door Frog Energy”. Lengkeek: “Na vijf jaar worden de installaties van ons. Dat vonden we een prettiger constructie dan een langdurig leasecontract. De winst uit de energiebesparing delen we met de installateur, en die wordt gestoken in nieuwe energiemaatregelen zoals LED-verlichting.”

Pionieren

Chantal Broekhuis, hoofd onderwijshuisvesting bij PCOU & Willibrord stichting uit Utrecht, waar 65 scholen onder vallen, spreekt van ‘pionieren’. “We moeten veel zelf het wiel uitvinden. We hebben diverse projecten geïnitieerd om ons bezit fasegewijs te verduurzamen. We gaan van objectniveau, naar planvorming, naar strategie op portefeuilleniveau. Voor bestaande gebouwen is ons ambitieniveau NEN 2767 conditiescore 3, Frisse Scholen klasse B, en voldoen aan het Activiteitenbesluit. Voor nieuwbouw is de ambitie BENG.”

Integrale onderhoudscontracten

Een recent wapenfeit zijn twee integrale zevenjarige onderhoudscontracten met installatiebedrijven Wolter & Dros en Strukton. Dit omvat een 0-meting en onderhoud van alle installaties, een upgrade naar conditiescore 3, seizoensgebonden regeling en een duurzaam onderhoudsplan. Een van de leidende uitgangspunten van de contracten is ‘prestatiegericht onderhoud’. Broekhuis legt uit: “Dat houdt in de praktijk in dat een CV ketel of verlichting worden vervanging op het moment dat het rendabel is in plaats van dat ze technisch zijn uit gevallen. Zodra het in de exploitatie goedkoper wordt om te vervangen door een energiezuiniger model, dan voeren we dat door.”

Integraal denken

Machiel Karels, partner/adviseur bij Buro Loo, heeft een aantal grotere schoolbesturen geadviseerd over hun duurzaamheidsaanpak. Machiel: “Ik ken uiteenlopende voorbeelden waarbij tijdens de oplevering van een nieuwe installatie alles conform de eisen functioneert. Het bestuur denkt dan klaar te zijn en ziet af van een goed (prestatiegericht) onderhoudscontract. Vervolgens zie je dat na twee jaar de prestaties op gebied van energie en binnenklimaat meetbaar afnemen, van een klasse B naar D of erger.”

Karels ziet dat veel scholen moeite hebben onderhoud te professionaliseren en strategisch aan te sturen: “Het opdrachtgeverschap móet professioneler, vooral bij scholen met meerdere scholen. Kennis van installaties en prestatiecontracten ontbreekt veelal nog. Een mooie buitenkant bij oplevering is leuk, maar een goed functionerende ‘binnenkant’ gedurende de gebruiksfase is veel belangrijker. Waar voorheen incidenten met een ‘uurtje-factuurtje’ werden opgelost, is bij een EPC een lange termijn integrale onderhoudsaanpak leidend en borg je kosten en kwaliteit voor de lange termijn”.

Grip op energiekosten

Schoolbesturen geven meer uit aan energiekosten dan zij aan vergoeding ontvangen, zo blijkt uit een recent rapport van Berenschot en ICSadviseurs. Ook Wim Lengkeek en Chantal Broekhuis ervaren dat. Het rapport geeft als aanbevelingen: monitor het energie – en waterverbruik; stimuleer energiebewust gedrag en voer energiebesparende maatregelen door. Dat kan worden afgesproken in een EPC. Irma Thijssen: “Het is voor veel schoolbesturen een grote stap om over te gaan op integrale contracten. Het kost de eerste keer meer voorbereidingstijd, je moet je verdiepen in het uit- of aanbesteden, en het vraagt om een regierol en een andere manier van samenwerken. Maar het kan een goede oplossing zijn. Dus schoolbesturen: waag deze stap! Begin met een paar scholen. Wij zien in andere Europese landen dat het goed werkt en leidt tot versnelling van energiebesparing in gebouwen. En dat is gezien onze klimaatdoelen hard nodig.”

Handig om te weten

Schoolbesturen kunnen voor een energie-advies gebruik maken van de Green Deal Scholen Advies subsidieregeling. 50% van de advieskosten worden vergoed, tot maximaal € 3.500. De regeling is verlengd tot eind december 2017. Aanvragen kan via www.greendealscholen.nl of www.rvo.nl/gds. Meer informatie over prestatiecontacten vindt u op www.rvo.nl/esco.

Een deskundige en onafhankelijke adviseur die helpt bij de afweging en voorbereiding van een uit- of aanbesteding vindt u op www.qbis.nl onder de naam ‘EPC Facilitators’.

Dit artikel is geschreven door Wessel Simons in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). RVO.nl ondersteunt het werken met Energieprestatiecontracten vanuit het Europese project GuarantEE, een samenwerking van 14 Europese partners. Meer informatie: www.rvo.nl/esco, www.rvo.nl/epc-facilitators  en http://guarantee-project.eu.