Is de circulaire economie meetbaar?

Is de circulaire economie meetbaar?

Duurzaamheid kent na jarenlange ontwikkeling inmiddels een aantal meetmethoden. Bijna 20 jaar geleden ingezet door onder andere Rijksvastgoedbedrijf en DGMR met Greencalc, waarin naast energie ook materiaal- en watergebruik werd gekwantificeerd. 

Deze 3 thema’s zijn verder verbreed met duurzaamheidscertificaten als GPR en BREEAM, waarbij het behalen van de hoogste score steeds meer een wedstrijd is geworden. Het plafond is aangetikt door The Edge met BREEAM Outstanding.

Meer aandacht voor beheer en onderhoud

We zien nog steeds dat de focus vooral op energie ligt, met Nul-op-de-Meter (NOM) en energieneutrale of zelfs energieleverende gebouwen tot gevolg. Tussen theorie en praktijk ligt nog wel een gat, maar meer aandacht voor beheer en onderhoud, monitoring en een bewuste gebruiker kan de komende jaren het verschil maken.

Bewust materiaalgebruik 

De oorspronkelijk 80/20-verhouding van energie versus materialen draait daarmee om. Materiaalgebruik wordt de volgende stap om de milieubelasting omlaag te brengen. Met de groeiende wereldbevolking en de schaarste aan materialen is dat geen hobby meer, maar een must. Ook op gebouwniveau zijn er al genoeg goede initiatieven. Denk aan Cradle-to-Cradle (C2C)-principes bij BSH Hoofddorp (Park 20|20) en bij NIOO-KNAW Wageningen of aan de biobased toepassingen bij de renovatie van de monumentale Potgieterschool in Amsterdam.

Wel certificaat, geen score

C2C is wel op producten toe te passen en levert een certificaat op, maar daar hangt geen score aan. Het is zwart of wit, terwijl de ene toepassing toch echt beter kan zijn dan de andere. En op gebouwniveau is het nog niet mogelijk om alle producten C2C te krijgen. Daarnaast kan de bevestiging aan andere materialen via verlijming of een andere onscheidbare manier een product waardeloos maken.

Nieuwe dimensie, hetzelfde principe

De circulaire economie is nu trending topic. Dit voegt een nieuwe dimensie toe aan de materialendiscussie. Er worden bijvoorbeeld andere eigendomsprincipes geïntroduceerd, waarbij materialen eigendom blijven van de producent. Het principe blijft echter hetzelfde: hergebruik van gebouwen waar mogelijk, duurzaam produceren en recycling optimaliseren door demontabele producten toe te passen. Maar ook nog steeds het ontwerpen van goede en slimme gebouwen qua architectuur en binnenklimaat. Gebouwen die flexibel zijn en lang meegaan, waardoor verspilling en/of sloop niet nodig is.

Databases met materialen

Is hergebruik eigenlijk meetbaar? Hoe vergelijk je deze appels en peren? Meten is weten, maar daarvoor moet nog wel een goede meetmethode worden ontwikkeld. Aan circulair bouwen hangt geen score, terwijl gerecyclede vloerbedekking natuurlijk veel minder impact op het milieu heeft dan een hergebruikte betonvloer. Met de MPG (materialen- of milieuprestatie) zet de overheid koers richting een materiaaleis in de nieuwe Omgevingswet in 2018-2019, opvolger van de huidige vrijblijvende vraag in het Bouwbesluit.

Concepten en materialen vergelijken

Daarmee is er nu een tool om materialen en concepten te vergelijken, ook gebruikt voor MAT1 in BREEAM. Een database vol met materialen en LCA-scores voor de hele levensduur van een gebouw is beschikbaar, maar complete producten kwantificeren op milieu-impact inclusief terugname en recycling of upcycling is nog best lastig. Die informatie is nu beperkt beschikbaar. Producenten kunnen inmiddels wel een specifiek product invoegen, inclusief de voordelen van het aandeel hergebruikt materiaal en het gebruik van duurzame energie voor de productie. Met de Green Deal Scholen analyseren we voorbeeldprojecten, zoals Schravenlant Lyceum. We stellen grondstoffenpaspoorten op en zetten de stap vooruit. DGMR koppelt de praktijkervaring uit de afgelopen 20 jaar aan een uitgebreider materialenmodel, zodat we aan de hand van MPG 2.0 straks ook producten met elkaar kunnen vergelijken. Daarmee zijn we er nog niet. Circulariteit is (nog) niet goed meetbaar, maar de ontwikkelingen gaan snel.

Gezond verstand

Daarnaast blijft het ook een kwestie van gezond verstand en een goede afweging. Om samen met ontwerpteam en gebruiker tot een prettig, gezond, mooi en circulair gebouw te komen en duurzaam om te gaan met onze planeet en de materialen.

Auteur Gertjan Verbaan is senior adviseur duurzame leefomgeving bij DGMR.

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c140 c185 c225
Alliantie zorgt voor landelijke dekking circulaire gevelstenen

Alliantie zorgt voor landelijke dekking circulaire ...

Een krachtenbundeling zorgt voor een landelijke dekking van aanbod van circulaire gevelstenen. De Rebrick-alliantie, tussen Bouwcenters Concordia, Esselink, Van ...

Lees verder

c21 c140 c185 c225
Akoestische oplossingen behalen duurzaamheidsstandaard

Akoestische oplossingen behalen duurzaamheidsstandaard

De wereldwijde duurzaamheidsstandaard Cradle to Cradle geeft ontwikkelaars, architecten en aannemers mogelijkheden om duurzame materiaalkeuzes te maken. Het toepassen ...

Lees verder

c21 c140 c225 c260
Hoogwaardige spouwmuurisolatie versnelt transities

Hoogwaardige spouwmuurisolatie versnelt transities

Kan hoogwaardige spouwmuurisolatie een bijdrage leveren aan de circulaire transitie en de verduurzaming van de bestaande woningvoorraad versnel invullen? “Ga ...

Lees verder

c21 c40 c140 c225 c237 c276
Klimaatdoelstellingen overtreffen met lef en vernieuwende samenwerkingen

Klimaatdoelstellingen overtreffen met lef en ...

Een duurzaamheidsvisie maakt pas impact als het in de praktijk gestalte krijgt, in de vorm van innovatie, projecten en nieuwe samenwerkingen. Knauf sprak de ambitie ...

Lees verder

c21 c140 c225 c243 c265
Zeventiende editie Green Buildings Event: ‘Duurzaam in één dag’

Zeventiende editie Green Buildings Event: ‘Duurzaam ...

Op 11 april aanstaande is het tijd voor alweer de zeventiende editie van het Green Buildings Event, met als thema ‘Duurzaam in één dag’. ...

Lees verder

c21 c140 c185 c190 c225
Deal circulair slopen met 37 partijen

Deal circulair slopen met 37 partijen

In de Circulaire Deal Secundaire Bouwmaterialen Noord-Holland Noord worden afspraken gemaakt over het circulair slopen van gebouwen. Circulair oogsten moet volgens ...

Lees verder

c21 c140 c225 c243
Volgende stap in verduurzaming elektriciteitskabels

Volgende stap in verduurzaming elektriciteitskabels

Om de plastic mantels om de elektriciteitskabels te verduurzamen, koopt Enexis kabels in waarvoor gerecyclede plastics zijn bijgemengd. De stap is mogelijk dankzij ...

Lees verder

c21 c40 c140 c225 c265
MIAVamil 2024: 217 miljoen euro voor milieuvriendelijke investeringen

MIAVamil 2024: 217 miljoen euro voor milieuvriendelijke ...

Het budget voor de MIA\Vamil, dat investeren in innovatieve en milieuvriendelijke bedrijfsmiddelen extra aantrekkelijk maakt, bedraagt € 217 miljoen voor 2024. ...

Lees verder

c21 c140 c185 c225 c260
'Circulaire economie heeft momentum'

'Circulaire economie heeft momentum'

Uit onderzoek van ABN AMRO blijkt dat de bouw een stuk milieuvriendelijker kan worden als we meer met vezels van vlas en hennep gaan doen. Maar in de dagelijkse ...

Lees verder

c21 c140 c225
Circulair inductiesysteem krijgt bekroning

Circulair inductiesysteem krijgt bekroning

De inzet van hernieuwbare grondstoffen in het Hertalan Easy Cover (FR) circulair inductiesysteem van Carlisle Construction Materials BV is bekroond met de Rethink ...

Lees verder

c21 c40 c140 c225 c243
Primeur: eerste CO2-negatieve gevelsteen

Primeur: eerste CO2-negatieve gevelsteen

Vandersanden komt met de eerste CO2-negatieve gevelsteen onder de naam Pirrouet, dat bij het uitharden 60 kilogram schadelijke broeikasgassen opneemt. De steen ...

Lees verder

c21 c140 c185 c190 c225
Zo pas je de gelijkwaardigheidsbepaling in de praktijk toe

Zo pas je de gelijkwaardigheidsbepaling in de ...

In 2050 wil Nederland volledig circulair zijn. Een van manieren om dit te bereiken, is het zo goed mogelijk hergebruiken van materialen, producten en installaties. ...

Lees verder

Reacties

Ik begrijp niet goed waarom C2C geen score oplevert. C2C is niet zwart of wit, want er zijn 5 klassen: van Basic tot Platinum. Platinum betekent wat mij betreft dat zo ongeveer het maximale gedaan is om het product circulair en duurzaam te maken. Dat het op gebouwniveau nog niet mogelijk is om alle producten C2C lijkt me ook eerder een arguyment om producenten uit te dagen door er juist wel punten voor te geven. Wel begrijp ik het punt van bevestiging aan andere materialen via verlijming of een andere onscheidbare manier, maar dat geldt toch voor elk product dat onderdeel wordt van een groter systeem zoals een gebouw?

Goed dat Gertjan aandacht vraagt voor een nieuwe agenda: Circulair Bouwen. Lastig is dat we straks twee meetlatten hebben - de EPG en MPG - om hetzelfde te meten namelijk de duurzaamheidseffecten van ontwerpkeuzes. Gelukkig is er al vanuit de Topsector Energie een oplossing ontwikkeld onder het motto 'een maat volstaat' de DPG. Snel uitproberen, verbeteren en invoeren!

C2C gaat verder dan alleen een score voor gebouw of materiaalgebruik. In tegenstelling tot traditioneel “duurzaam” ontwerpen, dat zich richt op het verkleinen van negatieve impact door “minder slecht” te zijn, richt Cradle to Cradle zich op het creëren van positieve impacts voor gebruikers en andere belanghebbenden. De realisatie van continue kringlopen van materialen in een ´circulaire economie’ maakt hier onderdeel van uit. Samen met de C2C-bouwgroep worden er initiatieven ontwikkeld om producenten te stimuleren met nieuwe C2C producten op de markt te komen. Ook voor de verlijming of bevestiging van meerdere bouwdelen kunnen C2C oplossingen gezocht worden. Neem bijvoorbeeld Gyproc binnenwanden die afgewerkt worden met Graphenstone verfproducten. Beide materialen zijn C2C gecertificeerd.

Circulariteit is wetenschappelijk te meten met de PRP® e-tool. Voor elk grondstoffen gerelateerd resultaat. Werkt uitsluitend met feiten, meet de werkelijke eindsituatie waardoor bv C2C certificaat vs eindtoepassing objectief beoordeeld wordt. Meet herkomst, samenstelling, toxiciteit, reutilization, eenvoudig gekoppeld met REACH. Meet social fairness, temporary use, energie, emissies, transport etc. Alles wat ingevoerd wordt wordt automatisch gekoppeld aan een track and trace systeem waarmee daarna met de bijbehorende app in seconden vanuit het gebouw de informatie terug te vinden is. Omdat de tool met feiten werkt en niet met een database zoals LCA is de input van grote waarde voor alle partijen die een up to date analyse krijgen van het product/eindresultaat de keten(partners) en een sturingsinstrument hebben voor (door)ontwikkeling, onderhoud, maintenance, bij bestellen en een juridische boring van het circulair potentieel. De wetenschappelijke benadering maakt vergelijken, benchmarking gemakkelijk. De tool kent modules voor circulair inkopen, selectie en gunning. De tool meet circulariteit of de afwijking daarvan.

Natuurlijk zijn er verschllende tools en belangen ! Wat Gertjan stelt in de laatste alinea "Gezond verstand" is voor iedereen ook te begrijpen. Gelukkig zijn er goede voorbeelden (met aantoonbare voordelen op het gebied van milieu en integrale kosten) al gerealiseerd. De boodschap voor een ontwerpteam is dan ook: Ontwerp gebouwen die aantoonbaar van functie kunnen veranderen - (BREEAM 'adaptief vermogen' = Meetbaar.) Niet meer materiaaal gebruiken dan nodig is; 'zwaar bouwen' - lees 'massa' voor geluidisolatie of 'buffering' is achterhaald. Design for disassembly - maak verbindingen demontabel - scheiding drager en invouw 'geen leidingeninstorten' ! Installaties daar opnemen in de drager waar de gebruiker ze nodig heeft - dus onder in de ruimte - de zwaartekracht dwingt ons daartoe. Kost ook minder materiaal en man-uren. De kosten worden lager evenals de bouw- en doorlooptijd en de gebouwen blijven 'oneindig 'beschikbaar

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up