Over de energiezuinigheid van zorgvastgoed is al veel geschreven en in de zorg veel bereikt. Alhoewel hier nog veel te winnen is, ziet Deerns duurzaam vastgoed in een breder kader: een gebouw is pas duurzaam gebouwd, als het langdurig kan voldoen aan de ontwikkelende eisen van de gebruikers.

In mijn vorige twee blog schreef ik over het reguleren van de temperatuur en de akoestiek. Deze keer gaat mijn blog over lucht en licht. Een aspect waaraan op het gebied van lucht gewerkt wordt, is het effect dat geurstoffen kunnen hebben op de gebruikers in gebouwen.

Meeste tijd, minste aandacht

Weer gaat het om beleving. Wachtruimten en gangen zijn misschien wel de ruimten, waaraan in het ontwerp de minste aandacht is besteed. Terwijl dit wellicht wel de ruimten zijn, waar patiënten de meeste tijd doorbrengen. In veel ziekenhuizen zijn deze ruimten zonder daglicht, met beperkte toevoer van frisse lucht en vaak lijdend aan een matige akoestiek. En dat terwijl de gebruikers vaak vanwege hun bezoekreden al een verhoogd stressniveau ervaren.

Effect van geur

We onderzochten wat het effect van geur is op de patiënten in de wachtruimten. Eerst werd een 0-meting gedaan zonder aanvullende voorzieningen. Vervolgens werd gedurende een bepaalde periode middels geurmachines de geurstof oranjebloesem aan de wachtruimte van een polikliniek toegevoegd. Het bleek dat bepaalde geurstoffen een licht positief effect hadden (circa 3%) op de gemoedstoestand van de patiënten. De beleving van de gebruiker staat hier dus in directe relatie met het primaire proces binnen zorgvastgoed. We zijn van mening dat er niet alleen gekeken moet worden naar de hoeveelheid kubieke meters ventilatielucht die worden ingebracht, maar juist ook naar de kwaliteit van de lucht.

Geuroverlast kan een rol spelen en velen ervaren het gebruik van dezelfde badkamer en toilet niet als prettig. Op het gebied van geluid en sociale interactie zien wij echter mogelijkheden om de beleving van de gebruiker te verbeteren. Vooral voor bestaande ziekenhuizen kan dit met relatief lage investeringen tot positieve effecten leiden.

Directe en voldoende daglicht essentieel

Voor het herstel van patiënten in ziekenhuizen en voor cliënten in zorgvastgoed blijkt de lichtbeleving een belangrijk aspect. Een van onze mensen kwam tot de conclusie dat cliënten een plek dicht bij de gevel prefereren boven een plek in het midden van een gebouw. Juist als het gezichtsveld afneemt, is directe en voldoende daglichttoetreding essentieel.

Ondanks dat het voorkomen van te veel zonnewarmte wenselijk is, kan (buiten)zonwering voor de beleving in een ruimte nadelig worden ervaren. Bij het ontwerpen en selecteren van zonwering is het zinvol om aspecten als uitzicht te betrekken. Mensen die zelf minder eenvoudig naar buiten kunnen, willen graag een verbinding met buiten ervaren. Weer de benadering vanuit de gebruiker boven de fysische wensen vanuit het gebouw stellen dus.

Een ander voorbeeld is het ontwerp dat we maakten met ledverlichting voor bedkamers in een ziekenhuis. Door verschillende ledlenzen te combineren, konden we voor verschillende activiteiten een maatwerk verlichtingsconfiguratie realiseren. Een avondstand, een leesstand en een onderzoekstand bijvoorbeeld. Door de gebruikers meer kwaliteit te bieden zal de beleving en daarmee de duurzaamheid van de gebouwen hoger gewaardeerd worden.

Beleving van gebruiker staat centraal

Dit was mijn 3^e en laatste blog over duurzaam zorgvastgoed. Op basis van onderzoeken die we hebben uitgevoerd en ontwerpen die we hebben gerealiseerd de laatste jaren zien we een steeds belangrijkere rol voor de beleving van patiënten en cliënten in het zorgvastgoed. Een gebouw waarin de temperatuur, akoestiek, lucht en licht niet op orde zijn, is in onze ogen niet duurzaam. Door de kennis en ervaring die we de afgelopen jaren hebben opgedaan, kunnen we steeds beter vanuit en met de gebruiker komen tot zorgvastgoed waarin de beleving centraal staat. En dan is het pas echt duurzaam gebouwd.

Auteur Marten Valk is werkzaam bij Deerns als adviseur bouwfysica.

Lees meer artikelen over wonen, zorg en welzijn op www.zorgsaamwonen.nl