Duurzame bedrijvendokter Jaap de Vries over desinformatie, blauwe diesel en iPads op wielen. Velen zoeken tegenwoordig met de beste bedoelingen naar duurzame oplossingen. Dat het niet altijd even gemakkelijk is om mensen mee te krijgen, weet Jaap de Vries als geen ander. In met name Friesland, Groningen en Drenthe is hij spil in een duurzaam web van bedrijven. 

Foto bovenaan: Koploper De Jong's IJs maakte het bedrijfspand grotendeels energieneutraal

De Vries (DZyzzion) werkt als adviseur van gemotiveerde sleutelfiguren binnen het mkb. Die zien steeds meer het nut van duurzaam ondernemen. Zij moeten dan echter nog wel de duurzame plannen binnen het eigen bedrijf zien uit te rollen. Dat is niet altijd eenvoudig. “Directies denken weleens,” begint De Vries, “dat ze voor gek worden verklaard als ze met hun medewerkers over duurzaamheid willen praten. Dan zijn ze bang om erover te beginnen.”

Bedrijfscultuur

“Geef aan waarom dit belangrijk is voor de toekomst van je bedrijf en voor hun eigen werkgelegenheid. Laat zien waar je als bedrijf staat op het gebied van duurzaamheid met behulp van onze nulmetingen. Houd een presentatie voor je medewerkers, vraag wat ze ervan vinden en wat ze in hun eigen werk kunnen doen om bij te dragen aan duurzamer werken.”

“De aanpak hangt ook af van de bedrijfscultuur. Het is heel belangrijk om als directeur je medewerkers hierin mee te nemen. Als je eenmaal begint, krijg je vaak heel positieve reacties. Medewerkers zijn vaak ook met deze zaken bezig, maar denken dat het niet bij de directie leeft. Ook de externe communicatie is heel belangrijk, maar veel mkb’ers vinden het lastig om hun duurzame verhaal goed op papier te krijgen. Ze vertellen er niet over op hun website of er staat iets heel summiers. Dat kan gewoon veel beter.”

Desinformatie

Dat er onder het personeel ook veel weerstand kan leven, is volgens De Vries mede te ‘danken’ aan politici en media die klimaatverandering veel minder serieus nemen of rondweg ontkennen. “In de wetenschappelijke wereld, maar ook onder veruit de meeste politici en het merendeel van het bedrijfsleven is er een zeer hoge mate van consensus over de oorzaken van de huidige klimaatverandering. Oplossingen zijn ook al grotendeels voorhanden, zoals je kunt lezen in het recent uitgebrachte boek Drawdown.”

“Helaas zijn er allerlei partijen die op de rem gaan staan. Niet omdat ze betere oplossingen hebben, maar veelal vanuit geldelijk of politiek gewin of pure onkunde. Kranten zoals De Telegraaf, populisten als Thierry Baudet, maar ook allerlei groepen op social media verspreiden veel desinformatie.” Daarmee strooien ze volgens De Vries mensen zand in de ogen en jagen ze angst aan, waardoor het draagvlak voor de noodzakelijke modernisering ondermijnd wordt.

“Helaas trappen ook serieuze media en politici nog vaak in de val, door deze desinformatie klakkeloos over te nemen. En gerenommeerde wetenschappers moeten dan weer veel tijd steken in het weerleggen van de verspreide onzin. Zonde van de tijd. Veel van deze desinformatie komt uit de hoek van de fossiele industrie, die daarmee de modernisering en de onvermijdelijke ‘disruptie’ van hun eigen business proberen te vertragen. Boeken als De Twijfelbrigade en websites als skepticalscience.com leggen haarfijn uit hoe deze misleiding in z’n werk gaat.”

Elektrische auto

Volgens De Vries wordt er in de kritiek op duurzame technologie vaak een klein aspect uitgepakt en uitvergroot. De levenscyclus en het transitieperspectief wordt daarbij uit het oog verloren. “Neem het voorbeeld van elektrische auto’s. Daarvan wordt soms beweerd dat die op kolenstroom rijden. Dat klopt niet. Ten eerste bestaat de Nederlandse elektriciteitsmix voor minder dan een derde uit kolenstroom. Verder gebruiken veel berijders van elektrische auto’s groene stroom of hebben zonnepanelen waarmee ze hun auto opladen, zoals ikzelf. Bijna alle openbare oplaadpalen gebruiken ook groene stroom.”

 “Alle innovaties zijn aanvankelijk duur, maar worden na verloop van tijd veel goedkoper, door schaaleffecten en efficiëntere productie. Een elektrische auto is in feite een iPad op wielen. Mechanisch gezien veel eenvoudiger dan een brandstofauto. De kosten zitten nu nog vooral in de accu, maar die wordt elk jaar zo’n 17 procent goedkoper, terwijl de capaciteit met 6 procent toeneemt. Over een paar jaar is de elektrische auto in aanschaf goedkoper dan een vergelijkbare brandstofauto. Als je kijkt naar de totale kosten over de levensduur is dat nu vaak al het geval. Je bespaart veel op brandstofkosten en onderhoud. Vergelijkbare conclusies kun je trekken over bijvoorbeeld zonnepanelen, windmolens en warmtepompen.”

Blauwe diesel en groen gas

“Voor wie elektrisch rijden op dit moment nog geen optie is, zijn er goede alternatieven. Dieselrijders kunnen bijvoorbeeld zonder probleem direct overstappen op ‘blauwe diesel’. Dat is een synthetische diesel, gemaakt van plantaardige afvaloliën zoals frituurvet, en veel schoner dan gewone diesel. Over de hele keten behaal je daarmee een besparing op de CO₂-uitstoot van 89 procent. Dat is fors en op dit moment een mooie tussenoplossing als je als bedrijf veel diesels hebt rondrijden. Dankzij onze Koploper Future Fuels uit Oudehaske kan je deze brandstof op steeds meer plaatsen tanken.”

“Een andere optie is groengas. Dat wordt gemaakt uit onder meer mestvergisting of rioolslibvergisting. Zelf ben ik niet zo’n voorstander van mestvergisting, omdat de voorliggende keten van de veehouderij niet bepaald duurzaam is. Steeds meer groengas komt echter uit rioolslibvergisting, bijvoorbeeld van Wetterskip Fryslân. Dan rijd je dus op je eigen poep.”

De koploperssymposia worden druk bezocht.

Overheid

“Onze Koplopers laten zien dat duurzaam ondernemen niet heel ingewikkeld hoeft te zijn. Er zijn zoveel mogelijkheden. Door ermee aan de slag te gaan, ontstaat er veel enthousiasme bij medewerkers en zakenpartners en komen er vaak spontaan allerlei praktische ideeën naar boven. Duurzaamheid blijkt zo een mooie trigger te zijn om te innoveren. De overheid kan daarbij helpen door bij inkoop de voorkeur te geven aan duurzame bedrijven en producten, bij voorkeur uit de regio. Dat is goed voor de lokale economie en werkgelegenheid en scheelt ook kosten en CO₂-uitstoot. Ondanks het doel om 100 procent duurzaam in te kopen, gebeurt dat nog veel te weinig en gaan overheden toch weer vaak voor de laagste prijs.”

Tijdgebrek als gevolg van de bloeiende economie is volgens De Vries een ander probleem waar ondernemers momenteel tegenaan lopen. “Vaak hebben ze ook een tekort aan medewerkers, waardoor aandacht voor duurzaamheid op een laag pitje wordt gezet. Het is alle hens aan dek om het werk op tijd af te krijgen.”

Dat is volgens De Vries wel een risico, want voor je het weet loop je achter en onderscheidt je concurrent zich wel met duurzame innovatie. “Bedrijven moeten begrijpen dat hun bestaansrecht op het spel staat. Neem installatiebedrijven die altijd in cv-ketels hebben gezeten. Velen blijven gewoon het oude installatiewerk doen. Dat geldt ook voor bouwbedrijven. Die gaan achter het net vissen als ze op de traditionele manier doorgaan. Het gaat bij duurzaam ondernemen dus niet alleen over energie en milieu, maar over de toekomstbestendigheid van je bedrijf.”

Positieve vibe

“Een goede balans zoeken tussen korte termijn en langere termijn blijft van belang. Door mee te doen met een van onze projecten bespaar je veel tijd, omdat je het niet zelf allemaal hoeft uit te vinden. Wij laten precies zien wat er al goed gaat, waar nog kansen liggen en helpen om een positieve vibe in je bedrijf te krijgen. Door verschillende subsidies vanuit overheden, bespaar je vaak ook nog geld. Zo kunnen bedrijven in de provincie Groningen gebruik maken van een voucher uit de Groninger Ondernemersregeling als ze meedoen met een Koploperproject.”

Het is duidelijk dat er veel gaat veranderen in ondernemersland. Het is mooi dat er bevlogen deskundigen zijn als Jaap de Vries die ons hierbij de weg kunnen wijzen.

Jaap de Vries schreef een boekje over fossielvrij ondernemen dat je hier gratis kunt downloaden: fossylfrij.frl.

Friesland en verduurzamen staan centraal tijdens het Duurzaam Gebouw Congres ‘It giet om’ op 14 februari in Leeuwarden. Informatie en kaarten vind je via www.duurzaamgebouwdcongres.nl.

Dit is deel 2 van het interview met Jaap de Vries. Lees hier deel 1.