In de gemeente Apeldoorn werkt de afdeling Beheer en Onderhoud mee aan het realiseren van een duurzame, schone en veilige gemeente. Veel van deze zaken worden weerspiegeld in het ontwerp, de bouw en het gebruik van de in 2019 geopende Gemeentewerf Noord. Ontdek ook de matchingtool die zorgt voor een beter inzicht en een hogere omloopsnelheid van hergebruikte materialen.

Op de Apeldoornse gemeentewerf staat een prachtig, multifunctioneel gebouw, dat als uitvalsbasis dient voor de groenvoorziening en de gladheidsbestrijding. Op maandag 14 november was de werf tevens een passend decor voor een bijeenkomst van Cirkelstad Apeldoorn & Deventer.

Het gebouw is goed doordacht en gebouwd, met veel aandacht voor duurzame oplossingen. Zo passen het gebouw en het terrein perfect in de wijze waarop de hier gevestigde afdeling Beheer en Onderhoud werkt aan een duurzaam, schoon en veilig Apeldoorn. Martijn van Kampen, bouwprojectmanager van de gemeente Apeldoorn, vertelde de bezoekers meer over de manier waarop circulariteit en duurzaamheid in brede zin een rol speelde in de ontwerp- en realisatiefase van deze Gemeentewerf Noord.

“Het werkgebouw”, aldus Van Kampen, “staat op de plek van het voormalige politiebureau. In eerste instantie hebben we verkend of dit gebouw niet kon worden getransformeerd of deels als constructie kon fungeren voor de nieuwe werf. Maar toen bleek dat dit niet haalbaar was, is het afgebroken en is de 13.000 ton puin als fundering gebruikt voor het nieuwe gebouw en de bestrating.”

Demontabel

Van Kampen vertelde verder dat het gebouw gasloos en demontabel is. Een ondergrondse berging zorgt dat hemelwater kan worden gebruikt als toilet- en spoelwater. Dit was een kostenverhogende optie, waarvoor bewust is gekozen in het kader van de voorbeeldfunctie (als overheid) en het voorbereid zijn op de toekomst. Verder zorgen zeshonderd zonnepanelen op het ‘zwevende dak’ voor invulling van de energievraag. Andere circulaire aspecten betreffen het hergebruik van straatklinkers uit de gemeente en hekken die van de oude werf afkomstig zijn.

In het dak, dat ook dient als gedeeltelijke overkapping van de buitenruimte, zijn twee grote gaten gemaakt, waarin zoutsilo’s zijn verwerkt (foto boven). Op deze wijze, zo bleek uit de presentatie van Van Kampen, win je veel buitenruimte en kunnen de zoutwagens veel gerichter worden gevuld. Zo wordt zuiniger omgegaan met zout en zijn er ook voordelen voor de natuur. Verder is er een droogkamer aanwezig voor het opslaan en hergebruiken van bermbloemen. Dat maakt het straatbeeld een stuk mooier en geeft een impuls aan de biodiversiteit.

Bokashi

De thema’s circulariteit, biodiversiteit, klimaatadaptatie en energietransitie kregen volop aandacht in het verhaal van Michiel Bruins, het afdelingshoofd Beheer en Onderhoud. Circulariteit komt bijvoorbeeld goed tot zijn recht door het gebruik van de biologische bodemverbeteraar Bokashi (gefermenteerd organisch materiaal). In het kader van de biodiversiteit wordt niet meer al het blad weggehaald. Wat nog wel wordt meegenomen, vormt de basis voor de circulaire meststof Bokashi.

“Dit vraagt wel om anders denken”, aldus Bruins, “zowel van onze mensen als van de bewoners. In het verleden zogen we alle bladeren weg, zodat er een kale, schone straat overbleef. In het kader van het bevorderen van de biodiversiteit doen we dit niet meer. We hebben bovendien alle benzineapparaten vervangen door elektrische bladblazers en maaiers. Onze mensen hebben echt aan de andere wijze van werken moeten wennen, maar de bewoners ook. We kregen bijvoorbeeld meldingen binnen dat vergeten was om een deel van de straat te vegen. Dan moet je dus nog wel even uitleggen dat dit een bewuste keuze is en dat het beter is voor de biodiversiteit en ons milieu”, aldus Bruins.

Gelijkwaardig

Binnen de Apeldoornse afdelingen Omgevingsbeleid, Ruimtelijk Ontwerp en Realisatie en Beheer en Onderhoud wordt samengewerkt volgens het CROW-model (links): iedereen in de keten is hier gelijkwaardig. De managers van de afdelingen werken met gezamenlijke doelen en waarden aan assetmanagement.
Dit klinkt vanzelfsprekend, maar de praktijk is soms weerbarstiger. Bruins: “De beheerders mogen best trotser zijn op ons werk en kritischer zijn op de eigen rol. Vaak is men te bescheiden. Zo is het zaak dat we duidelijk aangeven wanneer we ergens niet achter staan en om die reden ‘onuitvoerbare opdrachten’ dus ook niet uitvoeren.”

Matchen circulaire producten

In Apeldoorn wordt verder gewerkt met de circulaire matchingtool van Cirkelstad-partner DuSpot. Deze datingsite voor herbruikbare materialen geeft inzicht in de vrijkomende materialen én op de materialen die al op de circulaire opslagterreinen klaarliggen. Mart Mensink (DuSpot) zei daarover: “Via onze matchingtool kan er in drie fasen - aanbesteding, project of depot - een opdracht worden geplaatst in het systeem. Daardoor kun je al in de bestekfase vraag en aanbod matchen. Deze tool zorgt voor een beter inzicht en een hogere omloopsnelheid van hergebruikte materialen. Hierdoor beperk je ook de opslag van vrijgekomen materialen en krijg je verder beter inzicht op de waarde ervan. Producten die een lagere omloopsnelheid hebben, worden ook inzichtelijk en minder aantrekkelijk om te bewaren.”

De conclusie van deze heel informatieve ochtend was duidelijk: in Apeldoorn wordt flink ingezet op een duurzame manier van werken. Dat betreft zowel de keuze van een product, als de wijze waarop processen worden aangevlogen en de uitvoering, waarbij ook wordt gebruikgemaakt van social return on investment.

Nu is het nog zaak om inwoners de tijd te geven en hen te helpen bij de transitie naar een beter milieu. Een van de programma’s hiervoor is de publiekscampagne Heel Apeldoorn Rein. Met zo’n driehonderd vrijwilligers wordt nu al wekelijks gewerkt aan het gezamenlijk schoon houden van Apeldoorn en aan het bewust omgaan met de ruimte en het milieu. “Hoe mooi is het om samen te werken aan deze maatschappelijke opgaven! Zowel met professionals, als met inwoners, voor wie we het uiteindelijk doen”, sluit Bruins af.

Cirkelstad Deventer & Apeldoorn

Heb je ook interesse om over het thema circulariteit kennis te delen en te vergaren? Sluit je dan aan bij het netwerk van Cirkelstad Deventer & Apeldoorn en neem contact op met Eric Kouters of Carmen Oude Wesselink.

Tekst: Carmen Oude Wesselink
Foto boven: Wouter van der Sar