Het moet voor zowel gemeenten als schoolbesturen duidelijker zijn wie verantwoordelijk is voor de kwaliteit van schoolgebouwen. Bijvoorbeeld door ambities voor een gezond binnenklimaat hebben en een duurzame exploitatie in eisen terug te zien door middel van wet- en regelgeving.

Dat stelt de Algemene Rekenkamer in het rapport “Schoolgebouwen primair en voortgezet onderwijs: de praktijk gecheckt”, dat afgelopen donderdag 4 februari is gepubliceerd.

In het rapport komen de problemen rondom huisvesting van scholen in heel Nederland aan de orde. Dit stelsel van onderwijshuisvesting is gericht op een redelijk voorzieningenniveau. Bewindspersonen van OCW zouden graag zien dat het huisvestingsstelsel meer oplevert dan alleen gebouwen van redelijke kwaliteit. Een goed schoolgebouw dat aansluit op de eisen van deze tijd en met een gezond binnenklimaat draagt bij aan de kwaliteit van onderwijs, aldus de bewindspersonen. “De ambities die de staatssecretaris van OCW uitspreekt over de kwaliteit van schoolgebouwen scheppen hogere verwachtingen dan het stelsel nu realiseert, terwijl die in de praktijk door gemeenten en schoolbesturen niet of moeilijk waargemaakt kunnen worden. Dat ambitieniveau zien we niet terug in eisen in wet- en regelgeving”, aldus de Rekenkamer.

Actiever beleid

“In wet- en regelgeving staat wel dat een minimaal vloeroppervlak vereist is”, gaat de Rekenkamer verder. “Ook moeten schoolgebouwen, net als andere gebouwen, voldoen aan de eisen in het Bouwbesluit 2012 en de Wet milieubeheer. Verder moeten schoolbesturen hun gebouwen behoorlijk onderhouden; en moeten  gemeenten voor onderwijshuisvesting een bekostigingsplafond vaststellen dat redelijkerwijs kan voorzien in de huisvestingsbehoefte van scholen. Die begrippen zijn verder niet in landelijke wet- en regelgeving uitgewerkt. Kijken we naar de normbedragen die de VNG in haar Modelverordening voorzieningen huisvesting onderwijs hanteert voor nieuwbouw, dan blijken die niet te passen bij de ambities van de bewindslieden en over het algemeen zelfs niet bij de eisen die het Bouwbesluit 2012 aan gebouwen stelt.” Dat vraagt een actiever beleid van het kabinet, vindt de Rekenkamer.

Gemeenten en schoolbesturen dragen gezamenlijk zorg voor bijna 10.000 schoolgebouwen. Ruim 2,5 miljoen leerlingen krijgen hier dagelijks les in het primair en voortgezet onderwijs. Aan onderwijshuisvesting besteedden gemeenten en schoolbesturen in 2013 gezamenlijk € 2,6 miljard.

Prikkels complicerende factor

Prikkels in het huisvestingssysteem zijn een complicerende factor. Zo is nieuwbouw en uitbreiding van schoolgebouwen belegd bij gemeenten en onderhoud bij schoolbesturen. “Dit nodigt beide partijen uit de eigen uitgaven laag te houden ten koste van hogere uitgaven voor de ander”, stelt de Rekenkamer. “Gemeenten kunnen dat doen door minder te investeren in nieuwbouw ten koste van hoge exploitatielasten voor de schoolbesturen. Omgekeerd kunnen schoolbesturen een aanvraag indienen voor een huisvestingsvoorziening, zonder daarbij een voor de gemeente goedkopere optie te overwegen.”

Het stelsel prikkelt verder gemeenten en schoolbesturen vooral om op korte termijn te denken en te beslissen. Ook is niet wettelijk vastgelegd wie verantwoordelijk is voor renovatie van schoolgebouwen, terwijl dat ervoor kan zorgen dat ze langer meegaan en beter passen bij het onderwijs van nu. “We zien in de praktijk dat gemeenten en schoolbesturen hier tot op heden niet altijd samen goed uitkomen, maar dat partijen wel met elkaar in overleg zijn. Wij bevelen de staatssecretaris aan om zo nodig wettelijk vast te leggen wie voor renovatie verantwoordelijk is.”

Verantwoordelijkheidsgevoel

In een reactie laat staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs weten geen voorstander te zijn van het in wet- en regelgeving vast leggen van wat ‘goed’ is, omdat dit het verantwoordelijkheidsgevoel bij schoolbesturen en gemeenten zou kunnen afzwakken. 
De koepel voor basisscholen, de PO-Raad, ziet in het rapport een bevestiging dat de kwaliteit van de schoolgebouwen tekortschiet. De organisatie wil dat gemeenten en schoolbesturen samen verantwoordelijk worden voor renovatie.

Bron: Algemene Rekenkamer

Lees hier meer over gezonden gebouwen en de Coalitie Gezonde Gebouwen.