Transformeren en verduurzamen stond centraal tijdens de bijeenkomst Duurzaam Gebouwd Op Locatie: Transformatie in de Jopenkerk van Haarlem. Belangrijkste conclusie van het evenement is dat er genoeg bestemmingen zijn voor bestaande panden, ook als de gebouwfunctie drastisch verandert.

Flip Verwaaijen, expert van Duurzaam Gebouwd, schetst de contouren van de transformatieopgave anno nu. Veel gemeenten kampen met leegstand vastgoed, monumentale panden en energieverslindende gebouwen. “Liever niet slopen, maar juist transformeren, want het behoud van het bestaande vastgoed is het meest duurzame dat er is.”

Ook Sjoerd Andela, hoofd afdeling milieu gemeente Haarlem, kent deze uitdagingen voor zijn gemeente en stelt daarom zijn ambities scherp. “We hebben unaniem besloten om klimaatneutraal te worden, met als stip aan de horizon het jaar 2030. Daarvoor hebben we zes richtlijnen, te weten: verleiden, verbinden, verzilveren, vernieuwen, versnellen en verankeren.”

Behouden van karakter

De inzet mag volgens Andela duidelijk zijn. “Allereerst focussen we op ons eigen vastgoed, zoals scholen. Als kartrekker willen we een proeftuin bieden voor innovatieve ontwikkelingen.” Natuurlijk refereert Andela ook naar het project Zijlpoort, het voormalige hoofdpostkantoor van Haarlem. Het project staat tijdens de Duurzaam Gebouwd Op Locatie-bijeenkomst in de schijnwerpers, met later op de dag een rondleiding door dit monument.

De Zijlpoort is getransformeerd tot een moderne kantoorhuisvesting, met behoud van het karakter. Project- en procesmanager Ivar Dijk van ID projectmanagement en Senior Consultant en Projectmanager Gijsbert van Heest van Brink Groep deelden hun ervaringen en toonden hoe de transformatie het ‘Zeer duurzame utiliteitsbouw’ voor de nieuwbouw en voor de renovatie het 'Zeer duurzame renovatie'-label verwierf van AgentschapNL.

Voor de start van het project moeten we terug naar 2004, toen de gemeente een visie op haar nieuwe huisvesting formuleerde. “Kernpijlers waren onder andere efficiëntie, resultaatgerichtheid en flexibiliteit”, weet Dijk, terwijl Van Heest laat weten dat het project zowel een deel sloop en nieuwbouw als een deel renovatie en verbouw betrof.

Afwijkende maatregelen

Vervolgens gaat het tweetal in op hoe kernwaarden als flexibiliteit concreet vorm kregen. “Het ontwerp is flexibel indeelbaar, onder andere door de toepassing van systeemwanden. De grootste mate van flexibiliteit wordt echter bereikt door het flexibele gebruik. Op het gebied van gezondheid en energie zorgen we voor voldoende daglicht, passen we energiezuinige liften toe en waar mogelijk led-verlichting”, vertelt Dijk.

Van Heest vult aan dat sommige doorgevoerde duurzaamheidsmaatregelen afwijken van wat er in het aanvangscontract stond. “Zo hebben we tijdens de contractfase ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen als led-verlichting en kozen we ervoor om geen reguliere verwarmingsinstallatie, maar een WKO in te zetten bij de transformatie.

Wanneer Verwaaijen aan het duo vraagt of er vanuit de opdrachtgever is nagedacht over terugverdientijd, vertellen zij dat dit “niet de motivatie was”. “We zijn niet blind geweest voor ontwikkelingen en innovaties gedurende het realisatieproces. Aan de maatregelen die hier genomen zijn kun je een financiële waarde koppelen.”

Waardeontwikkeling

Hoe ziet die waarde, oftewel de Value Case er precies uit? Het is aan Jim Teunizen, Senior Consultant bij Brink Management & Advies om inzicht te geven in de manier waarop waarde zich ontwikkelt. Allereerst waarschuwt hij voor een valkuil. “We schieten snel de techniek in en vaak zie je dan dat de techniek niet matcht met de ambities van een organisatie. Dat moet je eerst scherp zien te krijgen. Daarom moeten we meer faciliteren door te inspireren.”

Inspiratie voor medewerkers, ongeacht op welk niveau ze opereren in een organisatie, is erg belangrijk. “De mensen maken het verschil. Om tot E=0 bij kantoorhuisvesting te komen, zijn verschillende punten van belang. Onder meer het veranderen van cultuur, het verhogen van de productiviteit en het bieden van flexibiliteit.” Maar ook zaken als kostenreductie spelen een belangrijke rol. Enkele slides van Teunizen’s presentatie zoomen in op energie en onderhoud, flexibiliteit in contractafspraken en (eventuele verschillen in) business case en value case.

De bijeenkomst wordt afgesloten met een rondleiding door het stadskantoor Zijlpoort, waar deelnemers een kijkje in de keuken en uitleg kregen over de details van de transformatie.

Terugblik

Op de terugblikpagina van Duurzaam Gebouwd Op Locatie: Transformatie vindt u onder andere meer foto's, de evaluatie en de presentaties van de sprekers. Het event werd beoordeeld met een 7,3.