De Erasmus Universiteit Rotterdam vult met een opmerkelijk, nieuw onderwijsgebouw een hele reeks van duurzame ambities in. Naast de toepassing van biophilic design-principes en het BREEAM Outstanding-label valt vooral de revolutionaire ventilatie-installatie op.

Het multifunctionele onderwijsgebouw (MFO II) van de Erasmus Universiteit Rotterdam, ontworpen door Paul de Ruiter Architects, wordt één van de meest duurzame onderwijsgebouwen in Nederland. Door bij de aanbesteding maximaal in te zetten op duurzaamheid (BREEAM-casestudy; pdf) wordt voor studenten en medewerkers een inspirerende en stimulerende plek gecreëerd. Daarbij sluiten de hoge duurzaamheidsambities naadloos aan bij de strategische prioriteiten van de universiteit (Strategy 2024), waarbij duurzaamheid één van de zeven pijlers is.

De duurzaamheidsambities werden met behulp van adviseurs vertaald naar een ambitieuze uitvraag, waarin vier thema’s centraal stonden: circulair, energieneutraal, gezond en een integrale benadering. Bovendien werden er eisen gesteld aan het proces, zodat het predicaat BREEAM Outstanding Nieuwbouw behaald kan worden.

Zonneschoorsteen

De opmerkelijkste ontwikkeling in Rotterdam is een revolutionair natuurlijk ventilatieprincipe, Earth, Wind & Fire, ontwikkeld door wetenschapper Ben Bronsema. Daarbij zijn windkracht en zonnewarmte de drijvende krachten achter het ventilatiesysteem. Dit concept zagen we eerder al in een hotel in Amsterdam.

Het binnenklimaat zal in Rotterdam primair geregeld worden met behulp van bouwkundige elementen. Een klimaatcascade zorgt voor natuurlijke ventilatie en luchtbehandeling, een zonneschoorsteen voor het afzuigen van lucht en het oogsten van zonne-­energie en een Ventecdak voor het versterken van de natuurlijke ventilatie. MFO II bereikte door de slimme en integrale ontwerpstrategie een energieneutraal gebouw met een extreem lage energieprestatiecoëfficiënt. De synthese van architectuur, bouwtechniek en installatietechniek resulteert in een energiezuinig, maar ook gezond en behaaglijk binnenklimaat.

Opmerkelijk is dat de ‘klimaatmachine’ voor iedereen zichtbaar zal zijn, wat bijdraagt aan de duurzame beleving van het gebouw. Zodra je vanaf de zuidzijde naar MFO II kijkt, zal je meteen in de gevel de indrukwekkende zonneschoorstenen met Venturi-kap zien.

Het totaalconcept realiseert een energieverbruik dat 20 procent lager ligt dan in gebouwen van gelijke omvang en met een vergelijkbare gebruikersintensiteit. Een bijkomend voordeel is dat er minder materiaal nodig is, wat een positief effect heeft op de MPG-score. MFO II is met een negatieve EPC (kleiner dan 0) meer dan een energieneutraal gebouw. Het gebouw wekt voldoende energie op voor het gebouwgebonden verbruik dankzij de zonnecellen op het dak, de duurzame warmtepompen en een warmte-koudeopslag in de grond.

Biophilic design

In het ontwerp zijn vele biophilic design-principes doorgevoerd. Door een rijke variatie aan lokale beplanting en boomstammen in het atrium en de toepassing van groene wanden is de natuur echt zichtbaar en voelbaar in het gebouw. Uit onderzoek is gebleken dat dergelijke ervaringen bevorderlijk zijn voor de stemming, het geluksgevoel en de beleving.

Op het dak is verder ook een waterbuffer aanwezig. De stortbuien die experts door de klimaatverandering steeds vaker verwachten, kunnen zo beter worden opgevangen en vertraagd naar de omgeving worden afgevoerd. Tevens zal het opgevangen hemelwater de groenvoorziening kunnen voeden.

Het ontwerp, de ontwikkeling en realisatie van dit nieuwe multifunctionele onderwijsgebouw is gegund aan de samenwerking tussen BAM Bouw en Techniek, Paul de Ruiter Architects, Halmos Adviseurs en LBP|SIGHT. Doorslaggevend voor de keuze was de kwaliteit van het plan, het open en transparante ontwerp, de flexibiliteit van het gebouw en de hoge mate van duurzaamheid. Het projectteam gaf circulariteit en gezondheid een prominente rol in het ontwerp.

Afbeeldingen (impressies): copyright Paul de Ruiter Architects

Lees ook:
Waterval van energie in Amsterdams hotel
Amsterdams zero energy hotel in de belangstelling
Top 5 notering voor nieuw multifunctioneel onderwijsgebouw